Veel lekker eten, maar daarna niet naar de wc kunnen of juist heel vaak moeten: zo'n 2 miljoen Nederlanders hebben last van een prikkelbare darm. Hoe kom je daarmee de feestdagen door? "Overleg goed met de gastheer of -vrouw, of neem je eigen eten mee."

"Zo'n één op de tien Nederlanders heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom", vertelt maag-darm-lever-arts Laurens van der Waaij van het Martini Ziekenhuis in Groningen. 75 procent daarvan is vrouw. "Voor sommige mensen is het echt invaliderend."

Voeding en stress

Wat houdt het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) dan precies in? "Het is een aandoening die gepaard gaat met buikpijn, vaak dagelijks. Verder hebben mensen last van veranderde ontlasting: dikker, dunner, vaker of juist minder vaak. Dat kan ook wisselend zijn op een dag", legt Van der Waaij uit.

Voeding speelt bij ongeveer 80 procent van de mensen met PDS een rol: de klachten verergeren dan. Bij een deel heeft ook stress daar invloed op. "Het kan op elke leeftijd beginnen, het kan ook ontstaan na een buikgriep", zegt de arts. "Het komt ook vaker in families voor."

Bekijk ook

Van mild tot hinderlijk

Terwijl sommigen last hebben van milde klachten, is het bij anderen echt hinderlijk, vertelt Van der Waaij. "Je raakt er vermoeid van. Sommige mensen hebben pijn, maar bijvoorbeeld ook last van een opgeblazen gevoel en een opgezette buik. Vooral dat laatste is erg vervelend voor jonge vrouwen, omdat het er soms uit kan zien alsof ze zwanger zijn."

Voor een kleine groep is de aandoening ook echt invaliderend, weet de arts. "Als je er meerdere dagen per week last van hebt, is het echt verhinderend. Het kan effect hebben op je carrière en relaties."

Speciaal dieet

Er werd lang gedacht dat het syndroom tussen de oren zat, maar inmiddels is volgens hem het tegendeel bewezen. Er zijn zelfs een paar effectieve behandelingen, een daarvan is het zogenoemde FODMAP-dieet. "Twee derde van de patiënten heeft daar echt baat bij", zegt Van der Waaij.

Bij dat dieet test je een paar weken welk eten klachten veroorzaakt, zodat je daar later rekening mee kunt houden in je voeding. "Mensen vinden het fijn om daarmee regie terug te krijgen over hun leven", legt de arts uit.

Bekijk ook

Klachten zelf onderzoeken

Huisarts Tamara de Weijer weet als geen ander hoe vervelend PDS kan zijn. Haar levensstijl veranderen bleek het beste medicijn voor haar prikkelbare darm. Inmiddels helpt ze ook anderen met een eigen online leefstijlprogramma. "Een prikkelbare darm is niet levensbedreigend, maar je kunt er ontzettend veel last van hebben."

Ze benadrukt dat er niet één specifiek dieet bestaat dat voor alle PDS-patiënten werkt tegen de klachten. "Mijn beste tip is: wees je eigen onderzoeker en kijk waar je op reageert en waarop niet."

'Goed overleggen'

Met het oog op de feestdagen heeft de huisarts een aantal praktische tips voor mensen met prikkelbare darmen. Want een kerstdiner afzeggen omdat je bang bent dat je vaak naar de wc moet, of juist buikpijn krijgt omdat je niet kunt poepen, is echt niet nodig, zegt ze. "Overleg goed met de gastheer of -vrouw. Vind je dat lastig, neem dan zelf eten mee."

"Sociale momenten zijn hartstikke belangrijk, dus vaak is er echt wel een mouw aan te passen", vervolgt ze. "Vaak durven we de ruimte niet in te nemen, omdat we al snel denken dat we lastig zijn als we om iets vragen, maar dat is meestal helemaal niet zo. We zijn heel goed in het invullen voor de ander, maar daar moeten we mee stoppen."

Bekijk ook

Alcohol: beter van niet

Het is sowieso handig om alcohol te laten staan, adviseert De Weijer. "Drink je dat toch, drink er dan iets warms naast. Je ziet vaak dat er water naast wordt gedronken, maar een glas warm water drinken kost je lichaam minder energie." Daarnaast is warm eten ook beter te verteren voor je lichaam, omdat je lichaam het niet zelf op temperatuur hoeft te brengen.

Vaak wordt ook gedacht dat drinken met koolzuur goed is bij buikpijn, maar dat kun je beter niet doen met prikkelbare darmen, waarschuwt ze. "Koolzuur is gas en dat kan dus ook aanleiding zijn voor gasvorming en boeren." Daarnaast kun je ook altijd voorstellen om na het eten een stukje te lopen. "Dat is sowieso goed voor de knijpbeweging die je darmen maken om eten te verteren."

'Niet krampachtig over zijn'

"Als je iets eet waar je last van kunt krijgen, moet je je afvragen of dat het waard is", zegt De Weijer. "Ik krijg zelf last van pizza, maar dat eet ik heel af en toe weleens. Daar geniet ik dan heel erg van, ondanks dat ik weet dat ik er meestal 2 dagen last van heb."

En gaat het toch mis tijdens het kerstdiner, ga dan gewoon naar de wc. Ook al is het vaak, drukt ze PDS-patiënten op het hart. "Zeg gewoon waar je last van hebt. We moeten echt stoppen er zo krampachtig over te doen. Over hoofdpijn of tandpijn wordt niet moeilijk gedaan, maar over pijn in de darmen willen we het liever niet hebben."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.