Met sporten en diëten alleen is een kind met overgewicht er nog niet. Een nieuwe aanpak moet ervoor zorgen dat het aantal van 450 duizend kinderen in Nederland met overgewicht wordt teruggedrongen.

Care for Obesity, een programma van de Vrije Universiteit Amsterdam, heeft in samenwerking met diverse gemeenten een model ontwikkeld dat meer kijkt naar de omgeving van het kind. Er moet meer aandacht komen voor problemen in het gezin die de oorzaak kunnen zijn van het overgewicht.

Onderliggende problemen als oorzaak

Aankomende woensdag geeft staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) het startsein voor de campagne. Edgar van Mil is kinderarts bij het Jeroen Bosch-ziekenhuis. Hij werkte mee aan de nieuwe aanpak en is ervan overtuigd dat alleen adviezen geven over gezonde voeding en genoeg bewegen niet voldoende is. "We hebben echt te lang onze focus gelegd op gezond eten en genoeg bewegen. Natuurlijk is het belangrijk, want via die lijnen moet er uiteindelijk resultaat komen. Maar vaak zijn de onderliggende problemen de echte oorzaak van het overgewicht."

Makkelijk is de integrale aanpak niet, want het is volgens Van Mil wel even zoeken naar de blokkades: "Waar knelt de schoen? Zo kunnen relatieproblemen van de ouders, een scheiding of schulden het probleem zijn. Je moet niet alle problemen willen oplossen, maar je moet ze wel benoemen."

'Ik stond soms huilend te koken'

Nurten Cevik uit Zaandam kan erover meepraten. Zij werkt als onderwijsassistent op een zogenoemde 'gezonde basisschool' in Zaandam. Ze probeert ouders een gezonde leefstijl aan te leren. Nu heeft ze een gezond gewicht, maar jarenlang worstelde ze met overgewicht. Zo ook haar drie zoons. De problemen begonnen volgens Cevik toen haar man acht jaar geleden overleed aan darmkanker. "Mijn kinderen waren toen nog heel jong. Je hele wereld stort in. Ik stond er alleen voor." De kinderen voelden het verdriet van hun moeder aan, en zo werd eten een uitweg.

De hele leefsituatie van Cevik en haar kinderen veranderde. "Zij waren gewend dat het eten op normale tijden op tafel stond. En dat stort in één keer in. Na de dood van mijn man heb ik wel eens huilend gekookt voor de jongens, waarna ik het zelf niet at. Toen hadden de jongens zo iets van: mam eet niet mee, dus wij ook niet." Verdriet en eten: het hangt allemaal samen volgens Cevik. "Gezond zijn is niet alleen eten en drinken."

Stigmatisering

Een andere factor die de aanpak bemoeilijk is volgens kinderarts Van Mil het stigmatiserende karakter rondom de term 'overgewicht'. "Voor je het weet ben je, zelfs als arts, stigmatiserend bezig. Ouders voelen dat. Natuurlijk is het gewicht van hun kind hun verantwoordelijkheid, maar het voelt voor hen alsof het hun schuld is."

En dat is volgens de kinderarts niet helemaal eerlijk. "Voor de ene ouder ligt de uitdaging om hun kinderen op gezond gewicht te houden wat hoger dan bij de ander. Aanleg voor overgewicht speelt namelijk ook een rol." Desalniettemin gelooft hij in deze benadering. "Wanneer je stapje voor stapje gaat, niet focust op de kilo's: dan zie je dat het gewoon kan. Je moet je niet laten teleurstellen omdat je te hard wil gaan en resultaat wil zien."

Het kabinet wil bezuinigen op brandweerzorg. En dat is onverantwoordelijk, waarschuwt de vakvereniging voor brandweervrijwilligers. Door klimaatverandering is de kans op oncontroleerbare branden groot. Oud-brandweerman Peter Stals maakte zo'n brand mee.

Na de kinderen treedt er nu een nieuwe groep slachtoffers van misbruik in de Katholieke Kerk naar voren: volwassen zusters en paters die in kloosters zijn misbruikt. Zuster Anne is een van hen: "De pater zei dat dit tussen ons moest blijven."

Ze had er 'lang aan getwijfeld', maar uiteindelijk koos ze er vol overgave voor om haar leven te wijden aan het geloof. Vol verwachting trad de Vlaamse Anne - toen halverwege de 20 - toe tot een slotklooster, vlakbij de Nederlandse grens. Anne: "Het was een lange zoektocht, maar uiteindelijk vond ik dat ik mezelf de kans moest gunnen om gelukkig te worden. Daarom heb ik het uiteindelijk gedaan."

Dictatoriaal bewind

Als jonge zuster liep ze al snel op tegen de hiërarchische structuren binnen het klooster. Dat merkte ze aan hoe de moeder overste, die aan het hoofd van het vrouwenklooster stond, zich opstelde. "Ik stond echt onderaan de ladder. De overste was zeer streng en voerde een dictatoriaal bewind. Haar wil was wet."

Wanneer het misbruik begon, weet Anne nog precies. Ze maakte een zware periode in haar persoonlijke leven door. Haar neefje moest een ingrijpende operatie ondergaan, waardoor hij nooit meer zou kunnen lopen. Dit zorgde voor veel verdriet bij Anne.

'Ik zat verstijfd op zijn schoot'

Het was in deze zware tijd dat een Vlaamse pater, die wist wat Anne doormaakte, haar bij hem riep voor een 'begeleidingsgesprek'. Eenmaal binnen, ging het gesprek al snel een totaal andere kant op, vertelt Anne. "Hij stond plots op, nam me op zijn schoot en begon mijn armen en benen te strelen. Ik zat verstijfd op zijn schoot. Wist niet wat me overkwam, wist me hier totaal geen raad mee."

Totaal verbouwereerd en in shock, 'bevroor' Anne volledig. Maar dat weerhield de pater er niet van door te gaan met zijn seksuele handelingen. Anne: "Hij schakelde over naar het strelen van mijn heupen en borsten, en begon plots hevig te hijgen en te schokken met zijn lichaam. Daarna stond hij op, kuste me op de mond en zei me dat dit tussen ons moest blijven."

Gechanteerd door de pater

6 jaar lang ging het misbruik door. Al die tijd durfde ze er met niemand over te praten. Uit angst en schaamte. "Er wordt mij altijd de vraag gesteld: 'Waarom blijf je naar zo'n man toe gaan?' Maar ik was heel erg bang voor hem. Bovendien kon ik hem moeilijk ontwijken, omdat hij mij chanteerde. Er was altijd de angst dat het misbruik naar buiten zou komen. Want dan wist ik één ding zeker: ik zou als schuldige worden aangewezen."

Daarnaast speelde ook de afhankelijkheidsrelatie, die Anne met de pater had, een rol. "Hij was de enige die mij spirituele voeding gaf. Dus er was dat vreselijke misbruik, maar er waren ook gesprekken tussen ons, waaraan ik me kon optrekken. Het is de hand die slaat, maar ook voedt. Net zoals bij een hond, die gaat ook altijd terug naar zijn baasje."

Pesten en intimideren

Naast het misbruik van de pater, had Anne ook heel veel last van het schrikbewind dat de overste voerde in het klooster. Toen de overste het idee kreeg dat Anne een bedreiging vormde voor haar positie, volgde een periode van pure haat en pesterijen aan haar adres.

"Het pesten en intimideren nam toen afschuwelijke vormen aan. Ze zette anderen tegen mij op. Ik raakte volstrekt geïsoleerd. Er werd op een gegeven moment zelfs gezegd dat het jammer was, dat er geen concentratiekampen meer bestonden. Dan hadden zij mij kunnen vergassen. Zo ver ging het."

Naar de hoogste geestelijke

Pas jaren later, toen ze was uitgetreden en een leven had opgebouwd buiten het klooster, durfde Anne het misbruik en het schrikbewind in het klooster aan te kaarten. Ze deed dat uiteindelijk zelfs bij de hoogste geestelijke in België: kardinaal Daneels. Zijn reactie was een enorme teleurstelling.

"Hij liet mij weten dat hij 'het gebeuren betreurde en voor mij zou bidden'." Een typerend antwoord en volgens Anne exemplarisch voor hoe de Katholieke Kerk met slachtoffers van misbruik omgaat. "Deze reactie heb ik zo vaak gekregen, dat ze voor mij gingen bidden. Ik zeg weleens: 'Als ik voor ieder gebed een euro had gekregen, dan was ik nu heel erg rijk geweest'."

13 jaar lang procederen

In 2003 startte Anne een gerechtelijke procedure tegen de Katholieke Kerk, nadat ze jarenlang geen erkenning voor haar leed had gekregen binnen de kerkorganisatie.

Die juridische strijd zou uiteindelijk maar liefst 13 jaar duren. Uiteindelijk leidde dit tot toekenning van een bedrag aan schadevergoeding. Iets waar het Anne overigens nooit om te doen was. "Ik heb een groot bedrag aan schadevergoeding gekregen. Maar als je dit aftrekt van alle juridische kosten die ik heb moeten maken, en het bedrag dat ik aan therapie kwijt ben, blijft er weinig over."

Veel meer slachtoffers

De reden dat Anne, na al die jaren van zwijgen, nu naar buiten treedt is helder: ze wil een stem zijn. Voor al die slachtoffers die tot op de dag vandaag niet naar buiten durven met hun verhaal. En dat zijn er een hoop, weet Anne. Ze heeft sterke aanwijzingen dat zij niet het enige slachtoffer was van haar misbruiker.

"Als je op bezoek ging bij de pater, was er een soort wachtkamertje. Ik heb daar ook vrouwen naar buiten zien komen, van wie het haar en de kleding helemaal in de war was. En als ik dan bij de pater naar binnen ging, kwam hij met een schone zakdoek aan. Dat was voor mij een teken. Want als hij klaarkwam deed hij dat altijd in een zakdoek."

Nieuw leven buiten klooster

Lang is Anne op zoek geweest naar erkenning voor alles wat haar is aangedaan in het klooster. Maar uiteindelijk heeft ze zich erbij neergelegd. "Officieel heb ik nooit erkenning gekregen voor het misbruik dat mij is aangedaan. Maar door hier maar naar te blijven zoeken, hield deze man - mijn misbruiker - een soort van macht over mij. Dat wilde ik op een gegeven moment niet meer."

"Dus heb ik mijzelf erkenning gegeven. Door te zeggen dat ik niet schuldig was. Ik ben uit de slachtofferrol gestapt. En heb ik uiteindelijk een heel rijk leven kunnen opbouwen. Buiten het klooster."

*Anne is een verzonnen naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.