Stank. In Brabant hebben duizenden mensen er last van. Het gaat om inwoners van gebieden met veel veehouderijen. Vandaag beslist het gerechtshof in Den Haag of de overheid deze inwoners beter moet beschermen.
"Ik zit middenin de stank", vertelt Piet Catsburg. Hij woont in het Brabantse dorp Zeeland. In zijn buurt staan zestien boerderijen, met meer dan honderdduizend beesten, waarvan veel varkens. "En het aantal veehouderijen neemt hier alleen maar toe."
Geur van varkens
"Het gaat me niet om de geur van mest", vervolgt Catsburg. "Dat vind ik niet eens zo erg. Het is de geur van varkens, die liggen in hun eigen drek, waar ik last van heb. Bij mist en weinig wind zijn we de klos. Ik ruik het dan soms in mijn slaapkamer."
Catsburg is een van de vele inwoners van Brabant die te maken heeft met stankoverlast. Het gaat om in totaal zestienduizend huishoudens, waarvan tweeduizend ernstige geurhinder ervaren.
Rechtszaak tegen stank
In 2022 spande het Brabantse Burger Platform, een netwerk van onder andere stichtingen in de provincie, daarom een rechtszaak aan. Het gerechtshof in Den Haag oordeelde dat de overheid te weinig heeft gedaan om de inwoners te beschermen. Die ging vervolgens in hoger beroep. De rechtszaak is vandaag.
Om de overlast vast te stellen, wordt de geureenheid 'odour units' (ou) gemeten. Het maximum verschilt per locatie, maar op sommige plekken in Brabant geldt een norm van 19,4 ou per kubieke meter. Gemeenten mogen, ondanks de landelijke grenzen, hun eigen normen bepalen. Volgens de rechtbank is een norm van 19,4 ou 'onacceptabel' en heerst er 'geen gezond woon- en leefklimaat'.
Fysieke klachten en stress
Naast dat stank onprettig is, kan het ook slecht zijn voor de gezondheid, vertelt milieu-arts Rob van Aalsburg van de GGD Noord-Brabant. "Sommige omwonenden hebben last van fysieke klachten, zoals hoofdpijn, misselijkheid en luchtwegklachten."
Daarnaast kan de geur leiden tot chronische stress, vervolgt de arts. "Zo passen sommige omwonenden hun leefstijl aan, omdat ze last hebben van de stank. Ramen en deuren blijven dicht en bezoek ontvangen ze liever niet. Hoe meer geurhinder, hoe slechter de mentale gezondheid."
Structurele stank
Toch doen de boeren op papier niets verkeerd. Ze overtreden de geurnorm niet. Maar dat ligt genuanceerder, volgens voorzitter Geert Verstegen van het Brabantse Burger Platform.
"Het kan best eens stinken, maar dit is structureel. Het gaat erom dat de overheid zijn eigen burgers moet beschermen. We hopen dat we vandaag kunnen bewijzen dat de geurnorm van 19,4 ou te hoog is. De norm zou daarmee bijgesteld kunnen worden. Maar de oplossing is simpel: de helft van de beesten moet eruit."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.