Hoe kunnen we in het drukbevolkte Nederland samenleven met de wolf? Schapenhouders houden zich ook met die vraag bezig. Daarom wordt er op dit moment volop geëxperimenteerd met de kuddebeschermingshond. "Ze vertellen de wolf: hier moet je wegblijven!"

In Nederland lopen nu tientallen kuddebeschermingshonden als experiment rond bij schaapskuddes. Deze grote, maar vriendelijk ogende honden moeten de wolf afschrikken. Ray Dorgelo werkt al tientallen jaren met dit soort honden: "Ze werken preventief door markeren, ze plassen, ze poepen. Dus die wolf heeft overal geursignalen dat er grote honden bij die schapen zijn."

Hond spreekt de taal van de wolf

Als het moet, blaffen de honden ook om te alarmeren. "En die taal verstaan de wolven. Ze vertellen op die manier aan de wolf: hier moet je wegblijven!", zegt Ray Dorgelo. Hij werkte eerst in Roemenië met de dieren, waar ze al eeuwenlang kuddes beschermen tegen de wolf.

De laatste jaren doet Dorgelo dit ook in Nederland, als adviseur aan schaapsherders die net kennismaken met deze manier van beschermen. "Ik help ze om met die honden in de maatschappij en met alles wat hier rondom de kudde speelt, die honden aan het functioneren te krijgen." Want de natuur in Nederland is eigenlijk niet te vergelijken met de natuur waar deze werkhonden aan gewend zijn. Dat is de uitgestrekte natuur in Roemenië, Italië of Spanje.

Integratie

In die gebieden lopen de kuddebeschermingshonden los, in Nederland lopen ze vooralsnog meestal aan de lijn. "Die honden moeten integreren in onze maatschappij", legt Dorgelo uit. "Vooral met de Nederlandse recreant die overal op afstapt en overal naartoe loopt. En mountainbikers, mensen met honden, loslopende honden."

"Het moeilijkste is dat je echt een heel proces door moet om die honden kalm te krijgen. Met al die prikkels die ze krijgen van de omgeving waar ze niet op hoeven te reageren. Dat ze kunnen focussen op de dingen waar ze wel op moeten reageren."

De hond, maar ook de herder

De honden moeten nog leren dat de recreant geen bedreiging vormt. "We willen ernaartoe werken dat die honden los met die kudde meelopen, zoals ze in het buitenland ook doen. Daar zijn we hier ook al met lange lijnen aan het oefenen en dat gaat ook al best goed. Maar in het begin weten die honden natuurlijk niet wat ze meemaken."

Kuddebeschermingshonden zijn het oudste middel wat er is als het gaat om beschermen van kuddes, vertelt Dorgelo. En volgens de expert zijn ze in Nederland op bepaalde plekken hard nodig. Toch is volgens hem niet elke herder ervoor in de wieg gelegd. "Je moet affiniteit met honden hebben, anders werkt het niet. Dan ga je gewoon de resultaten niet halen. De honden voelen heel goed aan als een herder niet wil."

Succes op de Veluwe

Waar Dorgelo al lang met de honden werkt, doet schapenhoeder Daphne van Zomeren dat korter. Ze werkt nu 1,5 jaar met de honden in de omgeving van Nunspeet op de Veluwe. Daar lopen op dit moment de meeste wolven rond. Tot 2 jaar geleden werden de schapen beschermd met hekken, maar nadat een wolf midden op de dag een schaap te pakken kreeg, besloot ze meer maatregelen te nemen. Sindsdien zijn er geen aanvallen meer geweest.

"We hebben een paar keer wolven dicht bij de kudde gehad overdag. Een keer liep de hond los en is ze wel even een stukje achter de wolf aan gegaan. Dat zorgde ervoor dat de wolven weggaan bij de kudde. Op een ander moment was blaffen genoeg om de wolf weg te jagen."

'Niet voor iedereen'

Ondanks dat haar ervaringen positief zijn, zou Van Zomeren niet iedereen met schapen een kuddebeschermingshond aanraden. "Je moet wel met veel toewijding en liefde met de dieren gaan werken. Ik zou het zeker niet aan iedereen aanraden, omdat het ook niet nodig is. Als je gewoon schapen met een hekwerk goed kan beschermen, dan is dat meer dan voldoende."

Niet alleen natuurbeheerders zijn in de weer met de honden. Ook sommige boeren experimenteren ermee. Zo heeft veehouder Heidi van der Pol 40 schapen in het Limburgse Weert én twee kuddebeschermingshonden. Ook haar ervaringen zijn positief.

De wolf vermijdt conflicten

Toen haar wolfwerende raster aan vervanging toe was en er meerdere keren een wolf in de omgeving gesignaleerd werd, besloot ze de honden in te zetten. "Ik heb veel van mijn schapen zelf op de wereld gezet en ik wil er goed voor zorgen. En dat betekent ook dat ik ze moet beschermen tegen invloeden van buitenaf. En dat doe ik door wolfwerende rasters en de bewakingshonden."

"Hun aanwezigheid jaagt de wolf weg", voegt de boerin toe. "Een wolf is conflictvermijdend en die zal altijd de makkelijkste weg kiezen om een prooi te pakken. Mijn schapen zijn beschermd door deze honden en het wolfwerende hekwerk. Daardoor zal de wolf eerder bedenken, ik laat ze hier even staan, ik loop wel even door."

Passie is nodig

Ook Van der Pol raadt niet iedere boer aan om dit soort honden te nemen. Het kost veel geld en energie. "Je moet een passie hebben om met honden te werken. Je moet affiniteit met honden hebben. En dan kan je het overwegen."

"Heb je niks met honden en heb je een schapenkudde, dan heb ik mijn twijfels of het een goed idee is."