radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Kroongetuige La Serpe: heb positie onderschat

Het is een ongekend succes voor justitie: de kroongetuigeregeling. Omstreden deals van het Openbaar Ministerie waarin geharde criminelen belastend verklaren over hun vrienden in ruil voor strafvermindering en een nieuwe identiteit. Ze zorgden in liquidatieproces Passage voor vier keer een levenslange gevangenisstraf. Peter La Serpe, een van deze spijtoptanten, reageert voor het eerst na deze overwinning van het OM afgelopen zomer.

La Serpe, ook wel Vieze Peter genoemd, zit al vanaf zijn tienerjaren in de criminaliteit. Het begint met overvallen, later pleegt hij liquidaties in opdracht van maffiakopstukken. Hij zou hasjhandelaar Kees Houtman hebben doodgeschoten met Jesse R., een van de vier mannen die door zijn biecht voor de rest van z’n leven achter de tralies belandde.  

'Positie onderschat'

De deal om te verklaren maakt hij in 2006. Hij is een van de eerste Nederlandse getuigen die in ruil voor zijn verklaringen in het beschermingsprogramma belandt en een nieuw leven krijgt. In een interview met misdaadjournalist Marjan Husken blikt hij voor het eerst terug op de uitspraak van het liquidatieproces in Hoger Beroep en zijn deal.

Vanuit een onbekende locatie met onbekend identiteit, geeft La Serpe toe te hebben geworsteld met zijn dubbelrol als verrader én verdachte. La Serpe: "De complexiteit van die dubbele positie heb ik schromelijk onderschat. Ik had me destijds niets gerealiseerd dat justitie zo groot zou uitpakken en ik tot een ‘magnus pentitus’ zou worden gebombardeerd.”

Deals en dodenlijstjes

Misdaadjournalist Marian Husken, die met La Serpe correspondeerde, onderzoekt al jaren dit soort deals van justitie. “Met deze meneer ging justitie in zee, want hij had daderkennis. Hij had samen met een hele groep mensen een moord gepleegd.”

Vijfendertig dagen achter elkaar is hij tot in detail ondervraagd. Het leidt tot een omstreden regeling die een lagere celstraf, een nieuwe identiteit en een zak geld oplevert. La Serpe verdwijnt na het proces. Toch lukt het Husken de crimineel te pakken te krijgen voor haar nieuwe boek ‘Deals en dodenlijstjes’. Schriftelijk, maar “kennelijk kon hij toch in toch in zijn nieuwe leven de verleiding niet weerstaan om mij te beantwoorden,” zegt Husken.

Met deze meneer ging justitie in zee, want hij had daderkennis. Hij had samen met een hele groep mensen een moord gepleegd.

Met boeven vang je nu eenmaal boeven

La Serpe komt door zijn verklaringen terecht in het getuigebeschermingsprogramma. Politiecommissaris Rene Karstens is grondlegger van dit programma. Hij is gespecialiseerd in internationale undercoveroperaties. Begin jaren negentig richt hij het Team Getuigebescherming op. Volgens de meest recente cijfers (2013) zitten er zo’n 160 personen in.

Inzicht in het reilen en zeilen van dit team komt zelden. Er kan zo iets mis gaan, zegt Karstens die al veertig jaar in het vak zit. Hij is overtuigd van de kroongetuigeregeling, met boeven vang je immers boeven. “De ideale getuige is iemand die alleen op de wereld is die geen familie heeft, die geen gezinsleden heeft, geen huisdieren en er voor in is om een nieuw bestaan op te bouwen op een vreemde bestemming. Zulke zijn er alleen niet zo veel.” 

'Het is zeker geen pensioensvoorziening’

Leven als kroongetuige kent een hoge tol. Er zijn dan ook weinigen die het volhouden, zegt Karstens. “De breuk met familie, gezinsleden, alles wat hun dierbaar is. De sociale isolatie is velen te veel. Een te hoge prijs om te betalen voor de bescherming.” Het is bovendien geen vetpot. “Het is niet leuk en zeker geen pensioenvoorziening”, zegt Karstens. Het beeld dat kroongetuigen een luxe leven leiden, klopt niet. Al is het een beeld dat justitie graag in stand houdt, zegt schrijfster Marian Husken. “Anders stap je ook niet zo snel in zo’n programma als je weet dat je naar driehoog achter moet verhuizen.”

Politieman Karskens: “Het is zeker geen luxe. Ook om het verwijt te pareren dat we iemand kochten en dat het uiterst luxueus is. We wilden dat op een schaarse manier organiseren.” Volgens de commissaris gebeurt het ook dat kroongetuigen zich niet realiseren wat het daadwerkelijk inhoudt om spijtoptant te zijn. “Het is niet een keer een verklaring afleggen bij een politiekorps of officier van justitie. Maar dat daarna de rechtszitting ook een marathon is, waarvan je het einde moet halen.” Ook voor La Serpe geldt dit. Hij zal in de strafzaak van Willem Holleeder, dat volgende maand in Amsterdam begint, opnieuw moeten komen getuigen. 

Uitbreiden kroongetuigeregeling

Het OM liet na het succes van liquidatieproces Passage weten de kroongetuigeregeling verder te willen uitbreiden. Een ontwikkeling waar Husken kritisch op is. “Er gaan nu stemmen op om kroongetuigen helemaal geen straf te geven, immuniteit te bieden. Wat ze ook gedaan hebben. We hebben notabene een kroongetuigedeal met iemand waartegen levenslang is geeist die nu allang weer buiten is. Dat geeft mij als burger een gevoel: dit gaat niet de goede kant op.”

Karstens geeft aan dat het een ‘lastig dilemma’ is. “Enerzijds wil je liever niet met dit soort mensen om tafel te zitten. Maar het is bittere noodzaak inmiddels. Het wordt anders steeds lastiger om zware georganiseerde misdaad te bestrijden en op te lossen. ” 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Handjes alleen op de schouders tijdens polonaise': belangenorganisaties willen meer bewustzijn over grensoverschrijdend gedrag tijdens carnaval

'Handjes alleen op de schouders tijdens polonaise': belangenorganisaties willen meer bewustzijn over grensoverschrijdend gedrag tijdens carnaval
Carnavalvierders in het centrum van Den Bosch in 2024
Bron: ANP

De vier grootste Brabantse carnavalssteden hebben een campagne gelanceerd tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag tijdens carnaval. 'Nie Graaje mar Zwaaje', lees je op posters, verspreid door de steden.

Op de poster staat een QR-code die bezoekers naar een meldpunt leidt, dat gekoppeld is aan de betreffende stad. Daar kun je online een melding doen van wat je hebt gezien of meegemaakt. En word je verder geholpen.

'Handjes op de schouders'

"Seksuele of straatintimidatie zien we helaas altijd", zegt Jip Kuijper van BO Diversity in Breda, de organisatie achter de campagne. "Maar wat we met carnaval zien, is dat die intimidatie veel fysieker wordt."

Dat wil zeggen dat mensen, naast dat ze met verbale intimidatie te maken krijgen, ook sneller aan hun geslachtsdelen worden aangeraakt, vast worden gepakt of dat geprobeerd wordt ze te zoenen. "Het is heel leuk als we de polonaise lopen, maar handjes op de schouders. Handjes hoog en niet ergens anders", zegt Kuijper

Anonieme daders

Kuijper viert zelf ook al jaren carnaval en die en diens vrienden hebben genoeg verhalen over wat zij hebben meegemaakt tijdens carnaval: "We kennen allemaal een slachtoffer. We kennen allemaal iemand die seksueel geweld of seksueel ongewenst gedrag heeft meegemaakt. Maar we kennen allemaal géén dader."

Dat komt volgens Kuijper grotendeels ook door de anonimiteit die er heerst tijdens carnaval: "Je kunt ervoor kiezen om in een tijgerpak te lopen, je gezicht te schminken. Je neemt een andere rol aan. Dus je voelt je misschien ook wel minder verantwoordelijk voor het gedrag dat je op dat moment vertoont."

Bekijk ook

Klein percentage zorgt voor problemen

Dat geldt vanzelfsprekend niet voor iedereen. De meeste feestvierders geven ook aan dat ze nooit over iemand anders' grenzen heen zouden gaan. Toch zorgt een klein percentage voor problemen.

"Ik denk dat we met dat kleine percentage moeten praten. Dat we hen als omstanders er samen op moeten aanspreken, van: 'Hé, wat je net deed, dat kan volgens mij niet'", zegt Kuijper. Dat is moeilijk: "Carnaval is een beetje heilig, daar moet je niet te veel aankomen. Carnaval draait om plezier. Dat vind ik ook, maar we moeten het hebben over wanneer het niet plezierig meer is."

Meer slachtoffers

Bij Blauwe Maan, een lokale hulporganisatie voor slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik in Tilburg, zien ze een stijging in aanmeldingen rond, maar vooral na de carnaval.

"Soms melden slachtoffers zich pas veel later, omdat ze zich schamen voor wat ze tijdens carnaval hebben meegemaakt", zegt Luna Rooijmans van de organisatie. "Ze denken dan dat ze het misschien wel geïnitieerd hebben, of voelen zich zwak omdat ze toen niets durfden te doen."

Gedrag genormaliseerd

Blauwe Maan krijgt meldingen over grensoverschrijdend gedrag, maar ziet ook dat verkrachtingen tijdens carnaval voorkomen. Bij die laatste is niet altijd een onbekende betrokken. Cliënten kloppen ook aan met verhalen uit de kennissenkring, vertelt Rooijmans.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik komt natuurlijk niet alleen voor tijdens carnaval, maar tijdens dit feest wordt wel een bepaald gedrag genormaliseerd, zegt ze.

Bekijk ook

Normalisatie van gedrag

Rooijmans: "We weten dat, als binnen een cultuur of traditie seksueel getinte opmerkingen en lichte seksueel grensoverschrijdende handelingen worden goedgekeurd, ernstige vormen daarvan ook makkelijker kunnen plaatsvinden."

"Mensen willen alles even loslaten met carnaval. En die dubbelzinnigheid in bijvoorbeeld liedjes is al heel oud, maar dat neemt niet weg dat alle remmen los mogen, en dat het voor sommige mensen heel fijn kan zijn als je om consent (toestemming, red.) vraagt."

Al eerder meegemaakt

Een ander deel van de slachtoffers dat zich na carnaval bij Blauwe Maan meldt, heeft als kind al seksueel misbruik meegemaakt, vertelt Rooijmans.

"We zien dat ze bijvoorbeeld tijdens carnaval getriggerd worden, of opnieuw een seksueel grensoverschrijdende situatie meemaken. En dat maakt uiteindelijk ook dat ze hulp zoeken.", zegt Rooijmans.

Triggers in een liedje

Die triggers kunnen zitten in een liedje of in een aanraking die voor anderen niet noemenswaardig is. Maar gevolgen kunnen groot zijn: "Vandaar dat wij een oproep doen om op het moment dat je seksueel grensoverschrijdend gedrag ziet of denkt te zien, naar de persoon die het overkomt toe te gaan en te vragen: 'Ben je oké? Kan ik misschien iets voor je doen?'", zegt Rooijmans.

"We weten dat dat heel steunend kan zijn voor mensen die seksueel geweld overkomen."

Grensoverschrijdend gedrag lijkt meer voor te komen tijdens carnaval

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe 'voorzorgcirkels' mantelzorgers ontlasten door ouderen elkaar te laten helpen

Het is de moderne versie van nabuurschap: de voorzorgcirkel. In het hele land ontstaan appgroepen van ouderen die elkaar willen ondersteunen. Het is een manier om mantelzorgers te ontlasten. "Hulp vragen is moeilijker dan hulp geven."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant