Het is een ongekend succes voor justitie: de kroongetuigeregeling. Omstreden deals van het Openbaar Ministerie waarin geharde criminelen belastend verklaren over hun vrienden in ruil voor strafvermindering en een nieuwe identiteit. Ze zorgden in liquidatieproces Passage voor vier keer een levenslange gevangenisstraf. Peter La Serpe, een van deze spijtoptanten, reageert voor het eerst na deze overwinning van het OM afgelopen zomer.

La Serpe, ook wel Vieze Peter genoemd, zit al vanaf zijn tienerjaren in de criminaliteit. Het begint met overvallen, later pleegt hij liquidaties in opdracht van maffiakopstukken. Hij zou hasjhandelaar Kees Houtman hebben doodgeschoten met Jesse R., een van de vier mannen die door zijn biecht voor de rest van z’n leven achter de tralies belandde.  

'Positie onderschat'

De deal om te verklaren maakt hij in 2006. Hij is een van de eerste Nederlandse getuigen die in ruil voor zijn verklaringen in het beschermingsprogramma belandt en een nieuw leven krijgt. In een interview met misdaadjournalist Marjan Husken blikt hij voor het eerst terug op de uitspraak van het liquidatieproces in Hoger Beroep en zijn deal.

Vanuit een onbekende locatie met onbekend identiteit, geeft La Serpe toe te hebben geworsteld met zijn dubbelrol als verrader én verdachte. La Serpe: "De complexiteit van die dubbele positie heb ik schromelijk onderschat. Ik had me destijds niets gerealiseerd dat justitie zo groot zou uitpakken en ik tot een ‘magnus pentitus’ zou worden gebombardeerd.”

Deals en dodenlijstjes

Misdaadjournalist Marian Husken, die met La Serpe correspondeerde, onderzoekt al jaren dit soort deals van justitie. “Met deze meneer ging justitie in zee, want hij had daderkennis. Hij had samen met een hele groep mensen een moord gepleegd.”

Vijfendertig dagen achter elkaar is hij tot in detail ondervraagd. Het leidt tot een omstreden regeling die een lagere celstraf, een nieuwe identiteit en een zak geld oplevert. La Serpe verdwijnt na het proces. Toch lukt het Husken de crimineel te pakken te krijgen voor haar nieuwe boek ‘Deals en dodenlijstjes’. Schriftelijk, maar “kennelijk kon hij toch in toch in zijn nieuwe leven de verleiding niet weerstaan om mij te beantwoorden,” zegt Husken.

Met deze meneer ging justitie in zee, want hij had daderkennis. Hij had samen met een hele groep mensen een moord gepleegd.

Met boeven vang je nu eenmaal boeven

La Serpe komt door zijn verklaringen terecht in het getuigebeschermingsprogramma. Politiecommissaris Rene Karstens is grondlegger van dit programma. Hij is gespecialiseerd in internationale undercoveroperaties. Begin jaren negentig richt hij het Team Getuigebescherming op. Volgens de meest recente cijfers (2013) zitten er zo’n 160 personen in.

Inzicht in het reilen en zeilen van dit team komt zelden. Er kan zo iets mis gaan, zegt Karstens die al veertig jaar in het vak zit. Hij is overtuigd van de kroongetuigeregeling, met boeven vang je immers boeven. “De ideale getuige is iemand die alleen op de wereld is die geen familie heeft, die geen gezinsleden heeft, geen huisdieren en er voor in is om een nieuw bestaan op te bouwen op een vreemde bestemming. Zulke zijn er alleen niet zo veel.” 

'Het is zeker geen pensioensvoorziening’

Leven als kroongetuige kent een hoge tol. Er zijn dan ook weinigen die het volhouden, zegt Karstens. “De breuk met familie, gezinsleden, alles wat hun dierbaar is. De sociale isolatie is velen te veel. Een te hoge prijs om te betalen voor de bescherming.” Het is bovendien geen vetpot. “Het is niet leuk en zeker geen pensioenvoorziening”, zegt Karstens. Het beeld dat kroongetuigen een luxe leven leiden, klopt niet. Al is het een beeld dat justitie graag in stand houdt, zegt schrijfster Marian Husken. “Anders stap je ook niet zo snel in zo’n programma als je weet dat je naar driehoog achter moet verhuizen.”

Politieman Karskens: “Het is zeker geen luxe. Ook om het verwijt te pareren dat we iemand kochten en dat het uiterst luxueus is. We wilden dat op een schaarse manier organiseren.” Volgens de commissaris gebeurt het ook dat kroongetuigen zich niet realiseren wat het daadwerkelijk inhoudt om spijtoptant te zijn. “Het is niet een keer een verklaring afleggen bij een politiekorps of officier van justitie. Maar dat daarna de rechtszitting ook een marathon is, waarvan je het einde moet halen.” Ook voor La Serpe geldt dit. Hij zal in de strafzaak van Willem Holleeder, dat volgende maand in Amsterdam begint, opnieuw moeten komen getuigen. 

Uitbreiden kroongetuigeregeling

Het OM liet na het succes van liquidatieproces Passage weten de kroongetuigeregeling verder te willen uitbreiden. Een ontwikkeling waar Husken kritisch op is. “Er gaan nu stemmen op om kroongetuigen helemaal geen straf te geven, immuniteit te bieden. Wat ze ook gedaan hebben. We hebben notabene een kroongetuigedeal met iemand waartegen levenslang is geeist die nu allang weer buiten is. Dat geeft mij als burger een gevoel: dit gaat niet de goede kant op.”

Karstens geeft aan dat het een ‘lastig dilemma’ is. “Enerzijds wil je liever niet met dit soort mensen om tafel te zitten. Maar het is bittere noodzaak inmiddels. Het wordt anders steeds lastiger om zware georganiseerde misdaad te bestrijden en op te lossen. ” 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.