Als het aan D66 en SP ligt, komt er een einde aan de financiële privileges van onze leden van het Koninklijk Huis. In 2021 krijgt Koning Willem-Alexander bijna 1 miljoen euro. Joost Sneller (D66): "Hij krijgt 6 keer meer dan de premier belastingvrij."

Het is een jaarlijks ritueel bij het debat over de begroting van het Koninklijk Huis: ophef over hoeveel de Koning verdient, maar vooral ook over het feit dat hij hier geen enkele euro belasting over hoeft te betalen. Volgend jaar krijgt Willem-Alexander een inkomen van 998.000 euro.

Geen uitzonderingspositie Oranjes

Regeringspartij D66 heeft grote moeite met de hoogte van dit bedrag. Kamerlid Joost Sneller: "Ik vind dat het heel erg is scheefgegroeid. Onze koning verdient 6 keer meer dan de Minister-president en hoeft daar geen belasting over te betalen, dat vind ik eigenlijk niet uit te leggen."

In het kersverse verkiezingsprogramma van de partij staat dan ook te lezen dat de Koning evenveel zou moeten verdienen als de premier. Daarnaast moet hij gewoon net als iedere burger belasting betalen. SP-Kamerlid Ronald van Raak sluit zich hier graag bij aan. "We hebben een norm afgesproken waarin is bepaald dat iedereen die een publieke functie uitvoert nooit meer mag verdienen dan de premier. Dat geldt wat ons betreft ook voor Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima en in de toekomst voor prinses Amalia."

5 miljoen euro onkosten per jaar

Wat Van Raak betreft moet over dat inkomen ook belasting worden afgedragen."Het klopt gewoon niet, voor belasting is iedere Nederlander gelijk. Iedere politieagent, verpleegkundige en minister moet belasting betalen. Het is echt heel raar dat leden van het Koninklijk Huis dit niet hoeven te doen."

Naast zijn inkomen, krijgt de Koning ook nog een royaal om zijn onkosten te vergoeden. Voor komend jaar is dit bedrag vastgesteld op maar liefst 5 miljoen euro. Zaken als de huisvesting of vervoer vallen hier niet onder. Het blijft een beetje mistig wat dan wel. Sneller hekelt het gebrek aan transparantie hierover: "Het gaat om zogenaamde personele en materiële kosten. Eigenlijk weten we niet precies wat de Koning hier onder rekent."

Lange adem

D66 heeft voor de zomer een meerderheid van de Kamer achter zich gekregen om meer duidelijk te krijgen over deze pot met geld. Sneller: "De Rekenkamer zou iedere 5 jaar moeten bekijken of die 5 miljoen euro - die hij dus bovenop zijn salaris ontvangt - wel redelijk is. Er zou een extra controle moeten zijn om te bepalen of dat niet te veel is."

Tot nu voelde premier Rutte er weinig voor om meer openheid te geven over de financiële situatie van de Oranjes. Kamerlid Sneller geeft dan ook toe het 'een kwestie is van een lange adem'. Dit geldt ook voor zijn plan om Koning Willem-Alexander en zijn gezinsleden belasting te laten betalen.

Hiervoor geldt namelijk dat de Wet Financieel Instituut van het Koninklijk Huis moet worden gewijzigd. Dat kan alleen als tweederde van de Kamerleden hier mee instemt. Sneller: "Die meerderheid is er op dit moment niet. Misschien dat er na de verkiezingen bij de formatie afspraken over kunnen worden gemaakt."

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.