'Komst azc's zorgt voor onrust maar niet voor meer criminaliteit'

De kans om slachtoffer te worden van een strafbaar feit is met de komst van asielzoekerscentra niet aantoonbaar groter geworden. Tot die conclusie komt het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) donderdag. De komst van een opvanglocatie voor asielzoekers zorgt er niet voor dat de veiligheid in een buurt achteruit gaat.

“Geen azc! Weg ermee!” In Purmerend staan voor- en tegenstanders lijnrecht tegenover elkaar. De sfeer is grimmig, verwijten vliegen over en weer. “Denk aan de toekomst van Purmerend. Zeg nee!”  Purmerend is één van de eerste gemeenten waar in 2016 grote protesten ontstaan door de komst van een asielzoekerscentrum. De raadsvergadering wordt afgebroken omdat burgers stampij maken in de raadszaal. Er volgt een inspraakavond. De sfeer blijft negatief, maar er ontstaan geen nieuwe incidenten. Uiteindelijk stemt de raad toch tégen de komst van een opvanglocatie voor asielzoekers.

Van dode varkens tot protesten: komst azc’s zorgt voor onrust

Bedreigde wethouders in Enschede, dode varkens in het Brabantse Heesch en een gespannen situatie in Oranje: de komst van een asielzoekerscentrum zorgt regelmatig voor veel onrust. Buurtbewoners vrezen dat een azc leidt tot meer criminaliteit. Ten onrechte, concludeert het WODC nu. Hoewel het aandeel personen met politiecontacten onder de asielzoekers wat hoger is dan gemiddeld onder de reguliere bevolking, heeft de aanwezigheid van een azc geen statistisch significant effect op de buurtveiligheid.

De opvanglocaties voor asielzoekers liggen in Nederland verspreid over Nederland. Volgens het COA, dat verantwoordelijk is voor de opvang van asielzoekers, zijn er in ongeveer een kwart van de Nederlandse gemeenten een COA-asielopvang gevestigd. In sommige gemeenten zijn meerdere opvanglocaties, bijvoorbeeld een azc en een procesopvanglocatie. Van alle asielzoekers worden mensen uit Syrië en Eritrea het minst verdacht van criminaliteit.

Geen verblijfsvergunning? Kans is groter om de fout in te gaan

Vooral de groepen uit betrekkelijk veilige landen die weinig kans hebben op een verblijfsvergunning belanden op het foute pad. In 2015 werd tussen de 2,5 en 3,7 procent van de asielmigranten verdacht van criminaliteit, tegen 1,2 procent van de reguliere bevolking.

Het onderzoeksinstituut van het Ministerie van Justitie en Veiligheid maakte gebruik van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat koppelde gegevens over plaatsen delict, aangiften en processen-verbaal aan alle Nederlandse buurten. Ook de adressen van de azc’s werden meegenomen.

Kritiek op onafhankelijkheid WODC

In december kreeg de onafhankelijkheid van het WODC nog forse kritiek te verduren. Uit een uitgebreid onderzoek van Nieuwsuur bleek dat de politiek jarenlang onderzoeken beïnvloedde om uitkomsten te krijgen die het gelijk van ministers en topambtenaren zou moeten bewijzen. Belangrijke besluiten, zoals over het coffeeshopbeleid in Nederland, bleken beïnvloed door politieke sturing op onderzoeken van het WODC. Directe bemoeienis van de minister of beleidsmedewerkers is echter uit den boze.

Nieuwsuur sprak onder meer met een klokkenluider die werkzaam was bij het WODC. Ze werd niet serieus genomen door het ministerie, waarna zij besloot met haar verhaal naar buiten te treden. Er zijn vooralsnog geen feiten die erop wijzen dat het WODC in het huidige azc-rapport is beïnvloed door het ministerie.