radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Kleine hokken, onveilige situaties en overal poep: 'probleemboeren' kunnen ongestraft hun dieren blijven verwaarlozen

Kleine hokken, onveilige situaties en overal poep: 'probleemboeren' kunnen ongestraft hun dieren blijven verwaarlozen
Koeien in een zwaar vervuild verblijf
Bron: Inspectierapport NVWA

Onder toeziend oog van de NVWA kunnen 'probleemboeren' soms jarenlang doorgaan met het verwaarlozen van hun vee. Tot frustratie van inspecteurs zelf: "Er verandert niets."

Kalfjes in te krappe hokken, zonder voer en drinkwater. Scherpe en uitstekende delen in de stal, waar dieren zich aan kunnen verwonden. Ernstig kreupele koeien, besmeurd met mest. Rottend diervoer en poep in drinkwaterbakken. En een ziek, pijn lijdend varken dat direct moet worden afgemaakt.

Bekijk ook

Erbarmelijke situatie

Inspecteurs van de NVWA treffen op 24 maart 2021 een erbarmelijke situatie aan op het erf van een bij hen bekende veehouder. Helemaal verrast zijn ze niet. Dit bedrijf staat al negen jaar lang op een lijst met structurele welzijnsovertreders. In 2012 kreeg deze boer zijn eerste waarschuwing. In de jaren erna stapelden de overtredingen zich op. Vrijwel altijd dezelfde.

Tijdens een inspectie in april 2020 constateerden de inspecteurs nog dat de situatie was verbeterd. Maar ook dan zijn ze niet optimistisch. "Gezien de historie van het bedrijf is het de vraag of de verbeteringen in stand blijven", noteren de toezichthouders in hun inspectierapport.

Dieren blijven

Ze krijgen gelijk. Een klein jaar later blijkt er weer van alles mis. Er lopen op dat moment nog negen 'herstelmaatregelen'. De veehouder voldoet aan geen enkele. Uit het inspectierapport wordt duidelijk dat de toezichthoudend dierenarts vindt dat de dieren weggehaald zouden moeten worden. Toch negeert de NVWA dat advies. "In overleg met het team bestuurlijke maatregelen is besloten geen dieren mee te nemen", vermeldt het rapport. En dus blijven de 214 koeien, 151 schapen, 6 varkens en 3 paarden op het bedrijf achter.

Het voorbeeld van deze veehouder is typerend, zegt directeur Frederieke Schouten van dierenwelzijnsorganisatie Dier en Recht. "In sommige gevallen zien we dat de inspecteur zegt: 'Deze dieren zouden beter kunnen worden weggehaald'. Maar in overleg met hogerop in de NVWA zeggen ze: 'We hebben die dieren toch achtergelaten'. Een paar maanden later komen ze er weer en staan die beesten weer in de stront."

Bekijk hier de reportage over hoe de NVWA met boeren omgaat die hun vee verwaarlozen.

Fors ingekort

Al jarenlang bezorgt een relatief kleine groep probleemboeren de NVWA handenvol werk. In 2018 telde de toezichthouder 308 van deze 'aandachtsbedrijven'. Bijna de helft, 131 bedrijven, worden in dat jaar bezocht.

Daarna gebeurt iets opvallends: de NVWA gaat de bedrijven anders noemen, en de lijst wordt fors ingekort. De dienst spreekt voortaan van 'risicobedrijven' en 'bedrijven onder verscherpt toezicht', zogeheten VeTo-bedrijven. Van die eerste categorie werden er in heel 2022 slechts 19 bezocht. En van het aantal VeTo-bedrijven telde de NVWA er eind vorig jaar 35. Het aantal inspecties daalde dan ook fors: tegenover de 131 bedrijfsbezoeken in 2018, staan er in 2021 nog maar 51. En net als in 2018 is het dierenwelzijn dan in meer dan de helft van de gevallen niet in orde.

Cosmetische truc

Volgens de NVWA was het ontbreken van objectieve criteria aanleiding voor de verandering van werkwijze. Ook zou met de nieuwe opzet beter risicogericht toezicht kunnen worden gehouden.

Maar inspecteurs denken dat andere motieven een rol speelden. "Men had geen belang bij een aandachtslijst met 300 bedrijven, dan kom je toch negatief in beeld als NVWA", aldus een inspecteur. Een collega vult aan: "Via een cosmetische truc is de lijst met bedrijven sterk ingekort. Aan die andere bedrijven mogen we geen aandacht meer besteden."

Frustratie

Ze zijn er gefrustreerd over. Want bij de bedrijven die van de lijst zijn afgevallen is het dierenwelzijn lang niet altijd ineens op orde, weten ze.

Ook Dier en Recht-directeur Schouten is verontwaardigd. "Als inspecteurs niet meer naar bedrijven mogen omdat het een negatief imago geeft. Wat moet je daarop zeggen? We laten dus dieren creperen, omdat we anders slecht in het nieuws komen." Ze vervolgt: "Het is duidelijk dat de belangen van dieren niet voorop staan. En wiens belang dan wel hiermee gediend is, dat is echt een grote vraag. Dit is structureel falend toezicht van de NVWA, dus van de overheid."

Falend toezicht

Inspecteurs balen dat ze de deur plat lopen bij steeds dezelfde bedrijven, die steeds in hetzelfde gedrag terugvallen. "We praten maar over 1 of 2 procent van de veehouders. Toch duurt het soms 10 jaar voordat er een eind komt aan het aanmodderen en ze geen dieren meer mogen houden", zegt een inspecteur.

"We blijven dweilen", verzucht een ander. "Je volgt een bedrijf een aantal jaar, je doet herinspecties. Maar er verandert niets. Herhaling wordt geaccepteerd. Je zou zeggen: na twee gele kaarten volgt een rode kaart. Maar dat was juridisch lastig."

Bekijk ook

Bedrijven kapot maken

Binnen de NVWA worden medewerkers die er tegen willen optreden weggezet als 'activisten'. Een inspecteur: "We zouden bedrijven kapot maken. Nou, als het prutsende boeren zijn is het goed dat ze stoppen. Dat beschouwen wij ook als een succes. Ze hoeven niet te stoppen, maar wel handelen binnen de kaders van de wet."

Ook hoogleraar bestuurskunde Heinrich Winter, gespecialiseerd in toezicht, is verbaasd dat overtredingen zo lang door kunnen gaan. "Als een inspecteur dit al jaren signaleert en hij maakt een rapport op, dan zou je normaal gesproken zeggen: dit is serieus, er is werk aan de winkel. We gaan hier ingrijpen. De NVWA kan een last onder dwangsom opleggen, of een bedrijf sluiten of een strafrechtelijke procedure beginnen. Er zijn allerlei instrumenten die ter beschikking staan."

Strafbare feiten

Volgens Schouten van Dier en Recht laat de NVWA juist na door te pakken, terwijl er overduidelijk sprake is van strafbare feiten. "De wet zegt duidelijk: je mag dieren niet onnodig laten lijden en je mag geen pijn veroorzaken, en dat gebeurt hier structureel."

Schouten vindt dat verwaarloosde dieren per direct weggehaald moeten worden. "En alle dieren op bedrijven onder verscherpt toezicht, al die dossiers, moeten naar het Openbaar Ministerie, zodat strafrechtelijk onderzoek mogelijk wordt. En de overheid moet onderzoeken wat er misgaat bij de NVWA en waarom dierenwelzijn zo lang zo structureel verwaarloosd wordt."

Meer instrumenten nodig

Volgens de NVWA is de lijst met aandachtsbedrijven fors ingekort, omdat de dienst meer risico-gericht toezicht wil houden. "We kijken naar alle bedrijven waar dieren worden gehouden", zegt inspecteur-generaal Gerard Bakker in een interview met EenVandaag. "Maar wij kijken met een extra accent naar de bedrijven waar de risico's het grootst zijn."

Bakker zegt meer instrumenten te willen om notoire probleemboeren aan te pakken. Hij is blij dat er een Kamermeerderheid is voor een zogeheten houdverbod: een veehouder zou dan geen dieren meer mogen houden. Volgens Bakker kan de NVWA nu alleen corrigeren, en geen bedrijven stilleggen.

info

Over EenVandaag Vraagt

Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant