Kijk je op thuisarts.nl of bel je 112? Jullie vragen over het inschakelen van spoedeisende hulp beantwoord

We bellen te vaak naar 112, want het noodnummer inschakelen is niet altijd nodig. En dat terwijl het al druk is in de spoedzorg. Voor EenVandaag Vraagt beantwoorden wij een aantal van jullie vragen over het inroepen van eerste hulp.

Volgens demissionair minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers kan een kwart van de mensen die 112 belt, geholpen worden via thuisarts.nl. En de spoedpost is niet altijd de juiste plek voor hulp, benadrukte hij deze week in het AD. Arts-onderzoeker Naomi Minderhout, die promoveerde op samenwerking in de acute zorg aan de Health Campus Den Haag, beantwoordt jullie vragen over het inschakelen van eerste hulp. Dat doet ze samen met voorzitter Aghafnie Lieuw-Kie-Song van de beroepsvereniging voor triagisten (BTN).

1. Welke richtlijnen zijn er voor het bellen naar 112 en spoedposten, en zijn deze bij iedereen bekend?

"De belangrijkste richtlijn: bel 112 bij levensbedreigende situaties", benadrukt arts-onderzoeker Naomi Minderhout. "Bijvoorbeeld bij plotselinge hevige pijn op de borst met misselijkheid en zweten, of wanneer iemand na een auto-ongeval nog op de weg ligt. Dan mag je altijd bellen naar 112."

"Zit je niet in een levensbedreigende situatie? Dan bel je je eigen huisartsenpraktijk. Als je bijvoorbeeld bent gevallen, en denkt dat een wond gehecht moet worden, kun je het beste gewoon je eigen huisarts bellen. Die kan heel veel zelf. En als de huisarts denkt dat je (meer) spoedeisende hulp nodig hebt in het ziekenhuis, dan maakt die een verwijzing. De huisarts is dus de poortwachter."

"Als je huisartsenpraktijk dicht is - 's avonds, 's nachts en in het weekend - kun je bellen naar de huisartsenpost als je spoedeisende klachten hebt die niet kunnen wachten tot je huisarts weer beschikbaar is. Je krijgt dan een triagist aan de lijn, die met behulp van vragen een inschatting maakt van de ernst en urgentie van de situatie. De triagist besluit dan welke zorg er nodig is en helpt je met waar je het beste terecht kunt."

Niet iedereen kan meteen de juiste weg vinden in 'het doolhof van de acute zorg', weet Minderhout. "We zien veel zelfverwijzers, die zelf het ziekenhuis binnenlopen. En mensen die de huisartsenpost bellen, omdat ze bijvoorbeeld een herhaalrecept nodig hebben. Dat is ingewikkeld, want als mensen die niet per se acute zorgvragen hebben wél een beroep doen op de spoedzorg, dan kunnen wij als zorgverleners minder goed en snel spoedhulp verlenen." Minderhout vindt het daarom belangrijk dat mensen geïnformeerd worden over hoe ze het beste de spoedzorg inschakelen.

2. Wil demissionair minister Kuipers dat iedereen zelf gaat dokteren?

"Ik kan niet namens demissionair minister Kuipers spreken, maar ik denk dat hij bedoelt dat we als gemeenschap bij veelvoorkomende problemen ook eerst elkaar kunnen informeren", zegt Minderhout. "Hij wil dat we als zorgverleners zo efficiënt mogelijk samenwerken. Dat is harder nodig dan ooit nu de druk op de zorg hoog is, door onder andere vergrijzing, meer mensen met chronische ziekten en daarbovenop personeelstekorten."

"Daarom legt Kuipers nu de nadruk op dat oneigenlijk gebruikmaken van de spoedzorg. Hij hoopt dat als mensen beter geïnformeerd worden, dat we het dan beter in goede banen kunnen leiden en de druk wat kunnen verlagen."

Online hulp zal niet voor iedereen een uitkomst bieden, denkt Minderhout. "Want niet iedereen kan goed met een computer omgaan." Maar, zegt ze, "voor sommige doelgroepen is het wel mogelijk om eerst thuisarts.nl te raadplegen. Er zijn bijvoorbeeld ook jongere doelgroepen die echt geholpen kunnen worden door bijvoorbeeld goede Instagram-accounts waar artsen vragen beantwoorden."

Bron: Privéfoto

3. Is onderzocht of mensen wel in staat zijn om zichzelf te triëren via thuisarts.nl?

Minderhout: "Uit onderzoek blijkt dat zelftriage een deel van de consulten en bezoeken kan vervangen. Op thuisarts.nl staan uitgebreide adviezen en instructiefilmpjes, waarmee mensen soms zelfs beter geholpen zijn dan dat een triagist dat kan tijdens een drukke dienst. Maar als iemand bijvoorbeeld in paniek is, dan heeft diegene echt een contactmoment nodig", benadrukt Minderhout. "Dan zal niemand zeggen dat je niet mag bellen."

Voorzitter van Beroepsvereniging Triagisten Nederland Aghafnie Lieuw-Kie-Song is het daarmee eens. Ze zit zelf regelmatig als triagist achter de telefoon om te bepalen welke zorg iemand nodig heeft. "Ik vind thuisarts.nl een goed medium 'voor erbij', maar niet voor mensen die in paniek, angst of heftige pijn zijn."

Lieuw-Kie-Song denkt dat het probleem van veel- en snelbellers, dat demissionair minister Kuipers wil aanpakken, niet wordt opgelost door mensen te wijzen op hulpsites. "Ik heb de indruk dat de veel- en snelbellers niet dezelfde groep is als de mensen die uit de voeten kunnen met thuisarts.nl. Mensen die vaak en snel naar een spoednummer bellen, zijn zodanig in paniek of pijn, dat de emotie de overhand neemt en ze niet even rustig kunnen kijken op thuisarts.nl. Als ze al vaardig genoeg zijn om die site te vinden en te begrijpen."

4. Hoe komt het dat meer mensen gelijk de huisarts of 112 bellen bij een simpel probleem?

"Ik heb me laten vertellen dat mensen vroeger vaker hun omgeving om medisch advies vroegen. Nu hebben we sneller de neiging om de huisarts te bellen. Dat is gewoon een beetje in ons systeem gekomen", vertelt Minderhout. Sommige groepen kunnen volgens haar best geadviseerd worden om vaker navraag te doen in de persoonlijke omgeving. "Bijvoorbeeld ouders met jonge kinderen. Als je kind uitslag krijgt, kun je best om je heen vragen of andere ouders dat herkennen, voordat je eventueel de huisarts belt."

Lieuw-Kie-Song vindt het lastig om telefoontjes als 'onterecht' te bestempelen. "Ik weet als geen ander hoe druk het kan zijn aan de telefoon, maar het is voor veel mensen ook gewoon lastig om in te schatten hoe ernstig een situatie is. Niet iedereen heeft die medische kennis. En mensen zijn vaak in paniek of pijn. Die gevoelens mag je niet zomaar aan de kant schuiven." Ze vindt bellen daarom altijd terecht. "Alleen moet je er wel rekening mee houden dat je belt naar een spoedpost, en niet naar een algemene telefooncentrale."

5. Hoe betrouwbaar is thuisarts.nl, en heeft het altijd een passend antwoord?

Thuisarts.nl is een hele mooie hulpbron met medische adviezen in begrijpelijke taal, vindt Minderhout. "De informatie is gebaseerd op onze huisartsenprotocollen, en dus betrouwbaar. De informatie wordt ook up-to-date gehouden, bijvoorbeeld met nieuw wetenschappelijk bewijs.

Lieuw-Kie-Song merkt wel op dat de duidelijkheid van informatie verschilt. "Dat heeft te maken met het onderscheid tussen wat je kunt zien en wat je niet kunt zien. Voor - laten we zeggen - een wond met een rode streep kan thuisarts.nl duidelijk aangeven hoe je die moet behandelen. Maar als je vage klachten hebt zoals pijn aan de borst, dan wordt de informatie minder duidelijk."

Daarom is het goed dat overal op de site staat dat je je eigen dokter moet raadplegen als je het niet vertrouwt of als je extra vragen hebt, vinden Minderhout en Lieuw-Kie-Song.

6. Mag de 112-lijn of huisartsenpost iemand weigeren?

"Nee", zegt de voorzitter van Beroepsvereniging Triagisten Nederland. "Centralisten bij de 112-lijn of triagisten van de huisartsenpost mogen wel terugkoppelen dat een vraag niet echt bedoeld is voor de spoedzorg, omdat het niks te maken heeft met ernstig lijden. Maar ze zullen nooit een vraag wegwuiven. In plaats daarvan geef je bijvoorbeeld zelfzorgadvies, geef je aan dat iemand kan wachten tot een regulier huisartsbezoek, of leg je uit waar iemand elders informatie kan vinden."

7. Waarom wordt niet ingezet op meer telefonisten en spoedposten?

"Tja, dat heeft natuurlijk te maken met een zorgbreed personeelsprobleem", zegt Lieuw-Kie-Song. "We zouden graag willen dat er extra triagisten ingezet kunnen worden. Maar waar ga je de mensen vandaan halen?"

"Demissionair minister Kuipers heeft nu bedacht om in 2025 zorgcoördinatiecentra op te richten, waar medewerkers bijvoorbeeld én voor de spoedeisende hulp werken én voor de huisartsenpost, en waar mensen via 1 telefoonnummer terecht kunnen. Dat klinkt mooi, maar het vereist ook een nieuwe laag personeel. Je moet dan speciale triagisten opleiden voor het werken in zo'n coördinatiecentrum. En ik heb geen idee waar het ministerie die mensen vandaan wil halen", zegt Lieuw-Kie-Song.

Lieuw-Kie-Song denkt dat voorlichting over het inschakelen van spoedhulp wel kan helpen om de hoge aantallen belletjes en de lange wachttijden terug te dringen. Ze vertelt dat veel mensen bijvoorbeeld niet weten dat degenen achter de telefoon medisch geschoold zijn. "De langste telefoontjes zijn met mensen die niet accepteren dat ze geen dokter hebben gesproken. Dat is heel jammer, want triagisten zijn wel degelijk medisch geschoold." Verder benadrukt ze om alleen de spoedknop in te drukken bij levensbedreigende situaties. "Anders komt iedereen in dezelfde wachtrij, terwijl de een veel dringender hulp nodig heeft dan de ander."

Bekijk ook

• 

  Gemeenten ondanks grote zorgen niet gehoord bij plannen om spoedeisende hulp te concentreren: 'Zo creëer je een negatief domino-effect'

  • 21-03-2023