Schulden bij de Belastingdienst of bij online aankopen steeds kiezen voor achteraf betalen. Jongeren zijn financieel kwetsbaar. Anne* en Stefanie weten er alles van. Zij hadden schulden die ze niet zomaar konden afbetalen. "Steek je kop niet in het zand."

"Ik had nooit verwacht dat dit mij zou overkomen", vertelt de 22-jarige Anne* uit Emmen. Met een schuld van 10.000 euro klopte ze aan bij haar gemeente voor hulp. En ook Stefanie (28) uit Oss startte een paar jaar geleden met het aanpakken van haar schulden, toen 13.000 euro. Ze willen andere jongeren aansporen om eerder hulp te zoeken dan zij deden.

Zwanger en geen baan

Sinds haar 13de heeft ze altijd gewerkt, vertelt Anne. Maar dat is geen garantie voor een schuldenvrij leven. Daar weet ze inmiddels alles van. "Ik heb een hele tijd in Duitsland gewoond. Toen ik 16 was, verhuisde ik met mijn moeder naar Nederland en dan wil je er toch bijhoren." Voor haar betekende erbij horen dat ze geld uitgaf aan kleding.

Het ging mis toen Anne op haar 18de op kamers ging wonen. "Alle controle viel weg, ik kocht dingen waar ik eigenlijk geen geld voor had. Ik had destijds een vriend die nogal van merkkleding hield, dan geef je daar ineens 400 euro aan uit." En toen werd ze zwanger en raakte ze haar baan bij een fastfoodketen kwijt.

'Je slaapt slecht, je eet slecht'

Ze sloot allerlei leningen af om rond te komen, maar op een gegeven moment kon ze haar huur en zorgverzekering niet meer betalen. De schulden liepen daardoor op.

"Elke keer kwam er weer een brief binnen. Dat leverde ontzettend veel stress op", vertelt ze. "Je slaapt slecht, je eet slecht, je hebt nergens meer zin in. Je sluit je echt af van de rest."

Bekijk ook

Laat hulp gevraagd door schaamte

Op een gegeven moment werd het zo erg dat er deurwaarders aan Anne's deur kwamen. "Toen had ik wel zoiets van: dit kan zo niet langer." Maar uit schaamte stelde ze het hulp zoeken uit. Toch deed ze dat uiteindelijk toch.

"Voordat mijn dochter ter wereld komt, moet er iets veranderen, besliste ik." Via de gemeente kwam ze in contact met een maatschappelijk werker en toen ging het balletje rollen. Uiteindelijk kwam ze via die weg in een schuldhulpverleningstraject terecht. Hoewel er nog wel maanden overheen gingen voordat het traject echt begon, verminderde de stress.

100 euro weekgeld

Om kosten te besparen, ging Anne met haar inmiddels geboren dochter bij haar schoonfamilie wonen. De gemeente nam haar schulden over, maar ook haar inkomen. Dat inkomen bestaat uit studiefinanciering en daarvan maakt de gemeente weekgeld naar haar over. Ze begon met 59 euro per week, nu is dat 100 euro. Over een tijdje wordt het weekgeld omgezet in maandgeld.

In haar hulptraject moet Anne een tegenprestatie leveren. Ze hoopt dat te kunnen doen met haar stage, die hoort bij de opleiding maatschappelijke zorg die ze op dit moment volgt. "Op zich kan ik goed van mijn weekgeld rondkomen. Maar veel belangrijker vind ik dat ik geen stress meer heb", vertelt ze opgelucht.

info

37 procent werkende jongeren geen stabiel inkomen

Volgens het Nibud koopt een kwart (26 procent) van de jongvolwassenen (tussen de 18 en 27 jaar) regelmatig iets waar ze eigenlijk geen geld voor hebben. Ze denken ook vaker aan nu en vandaag, dan dat ze nadenken over wat een uitgave betekent voor de toekomst.

Van de jongvolwassenen die werken, heeft 37 procent geen stabiel inkomen, blijkt uit onderzoek. Ze verdienen de ene maand meer dan de andere. 20 procent van de jongeren had in 2022 een lening bij een financiële instelling, 18 procent bij vrienden of familie.

'Voor het eerst écht gelukkig'

Als het goed is, is Anne over een jaar schuldenvrij. Daar kijkt ze naar uit, al vindt ze haar financiën zelf weer beheren ook spannend. "Maar in dit traject word ik stap voor stap losgelaten. Eerst ga je van weekgeld naar maandgeld en daarna moet je bijvoorbeeld zelf weer je zorgverzekering gaan betalen."

Stefanie uit Oss huilde van geluk toen ze in januari 2023 schuldenvrij werd verklaard. "Ik kan nu voor het eerst zeggen dat ik écht gelukkig ben", vertelt ze. In maart 2020 begon haar schuldhulpverleningstraject. Ze had toen 13.000 euro schuld.

Bekijk ook

Opleiding afgerond

Nadat Stefanie op haar 14de uit huis werd geplaatst, woonde ze in instellingen. Tot ze op haar 18de wettelijk niet meer onder Jeugdzorg viel. "Ik heb toen gevraagd of ik niet toch wat extra ondersteuning kon krijgen, en dat kon. Ik ging toen een soort van begeleid wonen. Maar toen ik zwanger raakte, moest ik die woning verlaten."

Via een urgentieregeling bij de gemeente kreeg Stefanie een nieuwe woning toegewezen en ze ging op zichzelf wonen, 19 jaar oud was ze toen. "Met mijn dikke buik ben ik een opleiding gaan doen en heb ik een mbo 4-diploma gehaald." Al die tijd ging het financieel gezien niet goed.

'Te trots om hulp te vragen'

"Dat had vooral te maken met mijn onwetendheid over hoe de Belastingdienst werkt en hoe het zit met toeslagen. Toen ik die moest terugbetalen, stak ik eerst mijn kop in het zand en dacht ik dat ik het zelf wel zou redden. Maar dat was niet zo en de schulden liepen op."

Daar kwam nog bij dat Stefanie's moeder acute leukemie kreeg. Ze voelde zich verantwoordelijk voor haar minderjarige broertje en zusje, was veel bij hen, waardoor ze minder tijd had om te werken. "Als mijn moeder hulp nodig heeft, laat ik alles vallen, met als gevolg dat ik mijn baan kwijtraakte. En ik was te trots op hulp aan te vragen. Uiteindelijk had ik een huurachterstand, schulden bij de Belastingdienst en betaalde ik mijn zorgverzekering niet meer."

Terug naar één schuldeiser

Net als bij Anne, duurde het bij Stefanie even voordat ze, na haar hulpvraag, het schuldhulpverleningstraject in kon bij de gemeente. De gemeente telde uiteindelijk alle schulden en schuldeisers op en nam die over met een zogenoemd saneringskrediet, vertelt ze.

"Toen had ik dus nog maar één schuldeiser en dat was de gemeente zelf. Dat bracht rust met zich mee." Ze kreeg leefgeld en besteedde veel tijd aan haar ontwikkeling. "Ik volgde EMDR-therapie en deed vrijwilligerswerk. Eerst kreeg ik 60 of 70 euro per week te besteden en kon ik met mijn zoontje naar de voedselbank. Maar toen veranderde mijn inkomen, werd het ongeveer 80 euro en kon ik niet meer naar de voedselbank. Ik verdiende daarvoor net te veel."

Bekijk ook

'Meedoen aan maatschappij heel belangrijk'

Rondkomen met leefgeld was voor Stefanie niet makkelijk, vertelt ze. "Je hoopt dan dat je moeder of zus vraagt of je komt eten. Of je een keertje komt aanschuiven. Dat zijn dan dingen die helpen. Ik moet ook zeggen dat ik heel veel steun heb gehad van de gemeente. Die zorgde bijvoorbeeld dat de zwemlessen voor mijn zoontje werden vergoed. Dan valt er zo'n last van je schouders."

"Het is belangrijk om mee te doen aan de maatschappij", vindt Stefanie. Dat kon ze een hele tijd niet. "Je sociale leven wordt veel kleiner als je de hele tijd 'nee' moet zeggen. Als je nooit mee kan naar een terrasje, dat soort dingen. Maar dat is nu gelukkig heel anders."

Nooit meer terug

"Het zat 'm er bij mij niet in dat ik niet capabel genoeg was om alles zelf te doen, maar ik stak mijn kop in het zand", erkent Stefanie. "En dan komen er ineens vorderingen van 7.000 euro binnen. Zie dat dan maar eens op te hoesten."

Dat ze nu geen schulden meer heeft voelt als een echte overwinning. "Wat er ook gebeurt in mijn leven, ik kom nooit meer op dat punt van toen", zegt ze. In middels heeft Stefanie een vast contract gekregen als maatschappelijk werker en persoonlijk begeleider bij een daklozenopvang. "Daar ben ik als vrijwilliger begonnen en nu heb ik een contract", vertelt ze trots.

'Schaam je niet'

Of Anne en Stefanie nog tips hebben aan andere jongeren? "Schaam je niet en trek aan de bel", roept Stefanie op. "En bestel niets als het niet kan", voegt Anne toe. "Maak reservepotjes, want als je dan onverwachtse uitgaven moet doen, kan je dat gewoon betalen."

"Schulden kunnen ineens heel snel oplopen, dat had ik niet verwacht. Trek liever te vaak aan de bel dan te weinig", besluit Stefanie.

*Anne is een verzonnen naam. Haar echte naam is bekend bij de redactie. Ook de achternaam van Stefanie is bekend bij de redactie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.