Het rommelt al een tijdje in de speelgoedbranche; in Amerika ging winkelgigant Toys 'R' Us onlangs failliet en het iconische Bart Smit moest plaats maken voor Intertoys. Cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) laten zien dat het er niet beter op wordt: volgens het CBS heeft de branche te maken met de sterkste daling in omzet in bijna vijf jaar tijd. En dat terwijl andere 'fysieke' winkels in de branche er wel op vooruitgaan.

Onlinewinkels vormen stevige concurrentie

Volgens Henk van Dorst van Vakcentrum, de belangenorganisatie voor de speelgoedbranche, is de daling van de omzet aan meerdere oorzaken te wijten: "Vooral onlinewinkels concurreren stevig met de fysieke winkels. De prijzen voor speelgoed zijn online nou eenmaal lager dan in de winkels." Ook andere soorten winkels concurreren met traditionele speelgoedwinkels. "Tegenwoordig hebben ook de Kruidvat en de Action speelgoed, tegen een lagere prijs."  Van Dorst vindt het belangrijk dat speelgoedwinkels blijven bestaan. Hij is ondanks de laatste cijfers van het CBS positief gestemd over de toekomst van de branche. "Speelgoed blijft belangrijk en kinderen zullen altijd blijven spelen, dat is een vast gegeven. Winkeliers moeten gewoon een formule vinden die kinderen en ouders weer terug kan lokken naar de winkel." 

Verslaggeefster Roos Oosterbaan ging langs bij de speelgoedzaak van John Visser in Breda. Ook hij kampt met een teruglopende omzet. De winkel, die al 80 jaar in de familie zit, moet naast traditioneel speelgoed ook andere artikelen verkopen om te kunnen blijven bestaan. Online, waar Visser zijn speelgoed ook aanbiedt, kan de verkoper niet concurreren met de 'grote jongens'. Visser denkt niet dat zijn zoon, of iemand anders, de winkel gaat ondernemen. "Over tien jaar bestaan zaken als deze niet meer." Toch hoeft hij niet direct zijn winkel te sluiten. Er komen voornamelijk vaste, wat oudere, klanten bij Visser in de winkel.

'Leren omgaan met geld doe je voornamelijk in de winkel' 

Opvoedkundige Marina van der Wal onderstreept het belang van een fysieke winkel voor kinderen. "Kinderen die langs een speelgoedwinkel lopen kunnen verlekkerd door de winkel kruipen, maar op het moment dat je alles alleen nog maar online kunt kopen, valt dat weg. Fysieke winkels zijn nodig om een evenwichtig en weerbaar mens te creëren. Als je alles via een computerscherm bestelt, wordt het leven wordt anders wel erg eendimensionaal. Ik zou het dan ook jammer vinden als een instituut als de speelgoedwinkel uit het straatbeeld verdwijnt."

Volgens de opvoedkundige is er ook een andere belangrijke reden waarom kinderen in een fysieke winkel moeten blijven komen, namelijk: geld. "Op het moment dat kinderen fysiek afrekenen leren ze veel beter de waarde van het geld kennen. Voor kinderen is het belangrijk dat ze dat ontdekken. Je doet dat voornamelijk in de winkel, als je aan het rekenen en schuiven bent met je spaargeld." 

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."