Je herkent het vast. Je staat ineens blad te vegen in de tuin en tijdens een wandeling komt de geur van lavendel je tegemoet. Bomen worden kaal en de hei staat in bloei. Het is nog volop zomer, maar het lijkt wel herfst. Hoe kan dat?
Nu horen we je denken: door de hittegolf en de droogte natuurlijk. De natuur is van slag. En ja, dat is inderdaad een deel van de verklaring. Maar waarom blijft de ene boom groen en de andere niet? En waarom doet de natuur dit precies? Bioloog Arnold van Vliet aan de Wageningen Universiteit legt het uit.
Zelfbescherming
"De bladverkleuring heeft inderdaad veel met de droogte en de hitte te maken van de afgelopen tijd. Dus het is niet al de herfstkleuring die we normaal gesproken in het najaar zien", verduidelijkt hij. "De combinatie van droogte en hitte zet aan tot bladverkleuring en bladval. Dit doen de planten uit zelfbescherming om verdamping te voorkomen, zodat ze niet te veel uitdrogen."
"Planten maken voedingstoffen met hulp van zonlicht. Ze hebben huidmondjes op het blad die openstaan om koolstofdioxide (CO2) op te nemen. Maar daardoor verdampt er ook heel veel water. En als ze geen water met de wortels kunnen opnemen, lopen ze het risico uit te drogen. Dat is waarom de bomen hun blad verliezen."
De ondergrond bepaalt
Waarom de ene boom of plant sneller verkleurt dan de andere, weet hij ook. "Bij bomen ligt het heel erg aan de ondergrond. Het verkleuringsproces gebeurt eerder op plekken waar de bomen moeilijk bij het grondwater kunnen." Bomen die geen diepe wortels hebben, komen sneller in de problemen. "Op hogere zandgronden treedt verkleuring sneller op doordat de wortels van de bomen te kort zijn. Je ziet het ook vaak bij bomen op viaducten. Die verkleuren sneller en laten sneller hun blad vallen."
Daarnaast kan de ene soort beter tegen de hitte dan de andere. "Bomen en planten die oorspronkelijk uit Nederland komen, worden in de toekomst kwetsbaarder voor ziektes en plagen. Je ziet dat de berk en wilde lijsterbes hun bladeren sneller laten vallen. Ook de eik, waarmee het op veel plekken al slecht ging door verzuring. Daar komen dit soort droogte-effecten nog eens bovenop."
Ook bij regen een probleem
Volgens Van Vliet geeft de droogte een klap aan de natuur. "Een groot deel van het voorjaar zaten we op een droogterecord. Door al die weersextremen achter elkaar, zie je dat de kwetsbaarheid van bomen en planten toeneemt."
Niet alleen bij droogte is er een nadeel, ook bij regen. "Heel veel water spoelt weg door die hele intense buien van de afgelopen dagen. Dus niet al het water dat valt, komt in die bodem terecht. De wisseling van heel droog naar heel nat is over het algemeen niet goed. Dat kunnen de bomen en de bodem niet aan."
Bron: EenVandaag
Arnold van Vliet
Bron: Arnold van Vliet
Witte paardenkastanje in mei (l), juli (m) en november (r) 2019
Presentator Pieter Jan Hagens tijdens zijn laatste uitzending van EenVandaag
Bron:
EenVandaag
Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.
Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.
1. Hoe kijk je terug op je carrière?
"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."
"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."
Bron: ANP
1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited
2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?
"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."
"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."
3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?
"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.
"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."
"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."
"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."
4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?
"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."
5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?
"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."
"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."
"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."
"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."
Bron: EenVandaag
1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens
6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?
"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."
"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."
info
EenVandaag Vraagt
Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?
"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."
"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."
Presentator Pieter Jan Hagens neemt in EenVandaag afscheid van de kijkers
Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.