tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Is er geen blanke zuster?': weinig aandacht voor racisme in de zorg, terwijl het een groot probleem is

'Is er geen blanke zuster?': weinig aandacht voor racisme in de zorg, terwijl het een groot probleem is
Vera dos Santos krijgt in haar werk regelmatig met racisme te maken
Bron: EenVandaag

Dagelijks racistische opmerkingen naar je hoofd geslingerd krijgen: het gebeurt regelmatig bij medewerkers in de zorg. Dat heeft gevolgen voor de mensen die het meemaken en uiteindelijk voor de hele maatschappij. Toch is er vaak weinig aandacht voor.

'Daar is die zwarte kop weer.' Het is een van de vele opmerkingen die Vera dos Santos tijdens haar werk in een verzorgingshuis van zorginstelling Laurens naar het hoofd geslingerd krijgt van een bewoner met dementie.

'Hij wilde een blanke zuster'

"Als ik hem 's ochtends begroette, vroeg hij of er geen blanke zuster was die hem kon helpen", vertelt Vera. En zij is niet de enige die het lange tijd te verduren krijgt: "Zo riep hij tegen een collega met een hoofddoek: 'Jullie zijn allemaal dieven'."

Als Vera een racistische opmerking naar haar hoofd geslingerd krijgt van de bewoner, gaat ze meestal even de kamer uit. Dat is voor haar de enige manier om haar werk vol te houden. Maar daarna moet ze toch weer terug, de man heeft nu eenmaal verzorging nodig. Als ze dan zijn kamer weer binnenkomt, gaat het schelden gewoon verder.

Collega's niet collegiaal

Dat de scheldende bewoner echt dementie had, betwijfelt Vera. 'Het kan best dat hij deze dingen bij zijn volle verstand roept', denkt ze soms. Maar voor hoe het allemaal bij haar binnenkomt maakt dat niet uit, pijn doet het sowieso.

Van collega's krijgt ze in die tijd nauwelijks steun. "Soms zijn collega's niet collegiaal." Het gebeurt weinig dat collega's met haar willen ruilen, zodat Vera met een andere bewoner kan werken. Haar leidinggevende wuift de gebeurtenissen weg: 'Ach joh, hij is dement, daar moet je niet te veel van aantrekken'.

Bekijk ook

'Ik kon niet meer'

Vera moet dus zelf uitvogelen hoe ze het beste kan omgaan met het racisme op de werkvloer. Doordat ze de bewoner moet blijven verzorgen, stapelen de vervelende gevoelens zich op tot ze niet meer kan, vertelt Vera.

Het gaat mis als ze ook een lastige periode in haar privéleven meemaakt en geen reserves meer heeft. "Toen de bewoner tijdens het eten 'Verdomme, dit eten is koud. Jullie zwarten kunnen ook niks anders dan de hoer spelen!' riep, ben ik weggelopen en heb mijn collega - een zzp'er - laten weten dat ik echt niet meer kon."

Opnieuw naar leidinggevende

Op dat moment hebben Vera's collega's nog altijd niet in de gaten dat ze iets kunnen doen, of ze willen niet helpen, vertelt ze. Echte hulp komt pas thuis, van haar dochter. "Ik kwam thuis en kon alleen maar huilen. Ik vertelde mijn dochter, die bijna klaar was met een juridische studie, wat er aan de hand was. Zij vond dat ik erover moest praten met mijn leidinggevende. 'Dit betreft niet alleen jou, maar ook andere collega's', zei ze.'"

Aangespoord door haar dochter brengt Vera de zaak opnieuw onder de aandacht van haar leidinggevende en langzaamaan dringt door dat er iets moet gebeuren. Er word advies gevraagd bij anti-discriminatiebureau Radar in Rotterdam en dat advies biedt handvatten voor Vera en de instelling.

Racisme in de zorg is een groot probleem, en niet alleen voor medewerkers. In deze reportage leggen we uit hoe dit zit.

Elke dag bespreken

Sinds een tijdje heeft Vera een leidinggevende bij wie ze wel terecht kan als ze te maken krijgt met discriminatie of racisme tijdens haar werk: Elouise Tahapary. Zij is zelf ook regelmatig racistisch bejegend. Beter omgaan met racisme op de werkvloer is een van haar speerpunten.

"Ik bespreek het elke dag bij de overdracht: is er racisme geweest, wat is er gezegd? Ik zorg dat er meldingen gedaan kunnen worden en ik vraag collega's wat zij van mij verwachten. Je wil namelijk dat het laagdrempeliger wordt om erover te praten", vertelt ze.

'Geen idee hoe pijnlijk dit is'

Mensen makkelijker laten praten over wat ze meemaken is één ding, maar collega's die niet of nauwelijks met racistische bejegening te maken hebben, hebben vaak geen idee hoe pijnlijk en ondermijnend dat is.

Tahapary: "Gisteren hadden we overleg over een bewoner die racistische uitingen doet naar een donkere medewerker met een hoofddoek. De verzorgende brengt het in en je ziet dan dat de behandelaren aan tafel (de psycholoog, geestelijk verzorger en de fysio, red.) er niet op reageren. Daar praat ik dan over met ze, zo van: dit wordt aangegeven en er gebeurt niets mee."

Bekijk ook

Mogelijk geen zorg

Tahapary maakt er ook een gewoonte van de contactpersonen van de bewoners op de hoogte te stellen als zij zich schuldig maken aan racisme: "Ik bel altijd de eerste contactpersoon of wettelijk vertegenwoordiger op en die vinden dat altijd verschrikkelijk om te horen. Ze schamen zich enorm en zijn bang dat moeder of vader hier niet meer kan blijven wonen."

En als dementie nu veroorzaakt dat bewoners ongeremd racistische uitspraken doen? "Ik maak als teamleider in de zorg duidelijk dat ik dat niet accepteer. Het is zeker lastig, maar er zijn grenzen. Het kan zijn dat als moeder of vader racistische opmerkingen maakt, zij of hij geen zorg krijgt. Dat er een time-out genomen moet worden en we later terugkomen als de collega op adem is."

Elke dag racisme

Ondanks wat ze meemaakt, wil Vera dos Santos in elk geval niet stoppen met haar werk als verzorgende in de ouderenzorg. De meeste bewoners discrimineren niet en bovendien: "Ik kom elke dag, overal, racisme tegen. Daar kun je niet voor weglopen. Ik wil liever leren hoe ik daar het beste mee om kan gaan."

En wat werk betreft: "Het zou ontzettend veel schelen als collega's solidair zijn en proberen in te voelen hoe het is om dit naar je hoofd geslingerd te krijgen."

info

'Probleem voor de hele maatschappij'

Racisme in de zorg is niet alleen een probleem voor de medewerkers die scheldwoorden naar hun hoofd geslingerd krijgen. Het is een probleem voor de hele maatschappij zolang zorgorganisaties er niet goed mee omgaan. Saskia Duijs van het Amsterdam UMC deed onderzoek naar racisme en discriminatie in de zorg en concludeert dat zorgmedewerkers die gediscrimineerd worden eerder kiezen voor een zzp-bestaan.

Dat doen ze als ze geen steun krijgen vanuit de organisatie wanneer ze te maken krijgen met racisme. "We willen graag dat zorgmedewerkers in vaste dienst komen en doen een moreel appèl, maar dan moet je mensen dus wel steunen als ze racistisch bejegend worden", zegt Duijs. Dementie is geen excuus, vervolgt ze, er zijn namelijk genoeg liefdevolle manieren om zo'n situatie te begrenzen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de waarde van Bitcoin hard is gedaald

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet
Er is de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig om het stroomnet goed te laten werken
Bron: ANP

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

info

Hoe ziet de Nederlandse energierekening eruit?

De elektriciteitsrekening bestaat uit drie hoofdelementen.

  1. Leveringskosten: dit is het bedrag dat je betaalt aan je energieleverancier voor de hoeveelheid elektriciteit en gas die je daadwerkelijk verbruikt. Deze kosten zijn afhankelijk van het verbruik, het tarief en de vaste leveringskosten. Dit deel van de rekening kun je beïnvloeden door te kiezen voor een goedkopere energieleverancier of minder energie te verbruiken.
  2. Netbeheerkosten: dit zijn de kosten voor transport en onderhoud van het energienetwerk. Je betaalt deze aan je regionale netbeheerder (bijvoorbeeld Liander, Enexis of Stedin). De netbeheerder wordt bepaald door je woonadres en je kunt deze niet zelf kiezen. Dit deel van de rekening kun je niet beïnvloeden want de tarieven worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt.
  3. Overheidsheffingen en belastingen: de overheid heft belastingen op energieverbruik en gebruikt deze deels om duurzame energie te stimuleren. Dit beslaat ongeveer een derde van de totale energierekening.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Bekijk ook

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Bekijk ook

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."

Energienet verstopt: kost heel veel geld

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant