Is er een onafhankelijke APK voor oude windmolens nodig? 'Het zijn machines die je moet onderhouden, net als een auto'

Het omvallen van een 24 jaar oude windmolens bij Zeewolde sterkt experts in hun mening dat ook die machines regelmatig gekeurd moeten worden door een onafhankelijke partij. "De eigenaar heeft nu de vrijheid een eigen monteur te zoeken, dat moet anders."

Toen Gerard van Bussel, hoogleraar windenergie aan de TU Delft, gisteren de beelden van de de afgebroken windmolen bij Zeewolde zag, dacht hij: daar is het goed fout gegaan. "Dit had natuurlijk nooit mogen gebeuren."

'Vraagtekens bij kwaliteit'

De geknakte windmolen bij Zeewolde is 24 jaar oud en Van Bussel schat dat er van dit type ongeveer 40 in Nederland zijn neergezet. "Dit soort oude windturbines heeft een levensduur van 20 jaar. Ga je erover heen, dan zou je extra inspecties moeten doen, een APK, en het liefst door een onafhankelijke instantie. Of je moet de windmolen vervangen."

Maar dat gebeurt soms niet omdat voor nieuwere, altijd grotere, modellen geen omgevingsvergunning is. Dan kan een eigenaar ervoor kiezen om het oude model nog een paar jaar te laten doordraaien. En dat mag, mits de machine goed wordt onderhouden.

Wat ging er mis?

Wat er precies is misgegaan, wordt op dit moment onderzocht door eigenaar Vattenfall. Het energiebedrijf benadrukt dat de windmolen onlangs nog is geïnspecteerd, maar de hoogleraar heeft zo zijn twijfels over de kwaliteit van die inspectie: "Er is duidelijk iets gemist."

"Het kan van alles zijn", legt hij uit. "Het kan zijn dat de toren niet helemaal voldeed aan de kwalificaties. De dikte van de toren moet wel kloppen met de ontwerptekeningen. Maar er kan ook iets zijn misgegaan met de regeling."

Eerder problemen bij dit type

Deze 'regeling' wordt inmiddels niet meer toegepast, maar zit nog wel in oude modellen. "Deze oudere modellen draaien maar op 1 toerental en hebben geen verstelbare wieken zoals moderne windturbines. Ze kunnen dus niet harder draaien als het harder gaat waaien, en dat kan voor problemen zorgen", vertelt Van Bussel. "Dan ontstaan er trillingen waar de mast niet tegen kan."

Ook bij een andere windmolen van dit type was dit de oorzaak van een defect, zegt de expert. "Op basis van deze eerdere ervaring had Vattenfall dus wel kunnen weten dat er extra onderhoud en inspectie nodig is bij dit model."

'Geschrokken van dit incident'

De sector zelf is erg geschrokken van dit incident, laat woordvoerder Esther Sloots van de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA) weten: "Windmolens moeten veilig zijn. Het is daarom goed dat Vattenfall onderzoek doet naar de oorzaak."

De kritiek van Van Bussel vindt de brancheorganisatie niet terecht. "Er is voor windturbines al een APK", zegt Sloots. "Een paar jaar geleden is door de normstellingscommissie met medewerking van NWEA een richtlijn opgesteld waarin staat dat een windmolen na het verlopen van de levensduur alleen nog langer in bedrijf kan blijven als er door een onafhankelijke partij een toets is gedaan."

Onafhankelijk toezicht nodig?

Voor Van Bussel gaat deze richtlijn niet ver genoeg. "Ik zou graag zien dat de Inspectie Leefomgeving en Transport deze taak op zich neemt. De inspectie doet dit al bij vliegtuigen en bij schepen, maar zouden dit ook moeten gaan doen bij windturbines."

'Controle op protocol kan beter'

Directeur Arthur Vermeulen van Pure Energy, een energieleverancier die alleen stroom verkoopt die duurzaam in Nederland wordt opgewekt, vindt het idee van een APK voor windturbines uitstekend. "Tegenwoordig hebben ze soms al een diameter van 162 meter. Er komen enorme krachten vrij. Inspectie is enorm belangrijk. Het zijn machines die je moet onderhouden, net als een auto."

Hij geeft aan erg geschrokken te zijn van de beelden uit Zeewolde. "Dit mag gewoon niet gebeuren. We kunnen niet genoeg hameren op veiligheid en zorgvuldigheid. Er is al wel een protocol 'Voortgezet Bedrijf' door de windsector ontwikkeld dat de veiligheid van een windturbine ook na 20 jaar moet garanderen. Ik heb alleen het idee dat de controle op dat protocol nog wel iets beter kan."

'Hele veilige vorm van energie maken'

Over de veiligheid van zijn eigen windmolens maakt Vermeulen zich geen zorgen. "Wij hebben alles op orde", bezweert de directeur. "Onze windturbines zijn jong en worden 4 à 5 keer per jaar nagekeken."

"We documenteren echt alles", benadrukt hij. "En om even alles in perspectief te zetten: als je elektriciteit maakt uit bruinkool loop je 800 keer meer kans op ongelukken. Dit is en blijft een hele veilige vorm van energie maken."