Als je maar je best doet, kun je hier alles bereiken. Toch? De praktijk is lastiger, weet Samrawit (18) inmiddels. Ze vluchtte 10 jaar geleden uit Eritrea en kwam uiteindelijk in Nederland terecht. De tiener wil graag integreren, maar dat gaat moeizaam.
Samrawit was 14 toen ze aankwam in Nederland. "Koud. Echt héél erg koud", vertelt ze over haar eerste aanraking met ons land. "We kwamen in maart aan, en ik dacht alleen maar: oh my god, wat is dit? Ik had het nog nooit zo koud gehad."
Van Eritrea naar Almelo
6 jaar daarvoor was ze uit Eritrea gevlucht. Waarom zou je zo jong en in je eentje vertrekken? "Ik hoedde het vee samen met mijn zus. En zij vluchtte op een dag naar Ethiopië. Ik miste haar zo dat ik achter haar aan ben gegaan", vertelt ze.
"In Ethiopië kwam ik in een kamp terecht. Mijn zus was al vertrokken, via Soedan en Libië naar Duitsland." En dus was Samrawit daar alleen. Na een jaar kwam de rest van haar familie ook naar Ethiopië. Via gezinshereniging eindigde de familie uiteindelijk in Nederland, in Almelo.
'Alles komt goed'
Maar in Nederland integreren bleek moeilijk voor Samrawit. "Ik vind vooral de taal heel lastig", legt ze uit. "Daardoor lukt het niet om contact te maken." Ze heeft het gevoel dat mensen in Nederland haar 'eng' vinden. "Ik zie er anders uit, misschien ben ik ook wel anders. Ik ben bruin, maar ik ben niet eng."
Haar manier om de taal te leren is naar muziek luisteren. Haar favoriete liedjes zijn van Jaap Reesema: 'Als je voor me staat' en 'Alles komt goed'. Die laatste is ook de titel van de documentaire die over Samrawit is gemaakt. Ze heeft veel aan dat nummer gehad: "Als ik een vervelende dag heb gehad, iemand onaardig was of ik een slecht cijfer heb gehaald, luister ik dit nummer."
Appelflappen bakken
In de documentaire is een scène te zien van een taalles op het ROC van Twente, waar de leerlingen appelflappen moeten bakken. Ze lezen de ingrediënten en benodigdheden op, en van de juf moet Samrawit een bord in de lucht houden.
"Ja, een bord. Iedereen weet toch wat een bord is. Zo ga ik de taal niet leren, hier heb ik niks aan", verklaart de tiener haar lichte irritatie daarover.
Kapper worden
Bovendien, vertelt een van de makers van de documentaire Lara Aerts: "Van een oude docent van Samrawit hoorde ik dat hij ook altijd appelflappen bakt met leerlingen. Zo van: ik ga iets leuks doen, in plaats van taaie stof leren. Maar als je dat op elke school moet doen, krijgen die leerlingen echt een wegtrekker: voor Samrawit was dit al de derde keer dat ze appelflappen ging bakken."
Samrawit vult aan: "Dan krijg je echt het gevoel van: hier komen we toch niet verder mee?" Ze zou dolgraag kapper worden, maar mag niet aan de opleiding beginnen tot haar taal op niveau is. "Laat me de taal gewoon in de praktijk leren. Waarom mag dat niet", vraagt ze zich af.
'Lievelingsleerling'
Ondanks die tegenslagen wil Samrawit absoluut niet klagen over Nederland. Ze heeft een goede band met alle docenten en medewerkers van de verschillende scholen waar ze door de jaren heen op heeft gezeten.
"Het was echt mooi om te zien dat die allemaal kwamen kijken bij de première van de documentaire", vertelt maker Aerts. "Ze lopen allemaal met haar weg, Samrawit was een van hun lievelingsleerlingen."
Verbinding zoeken
Aerts bewondert de levenshouding van Samrawit. "Ze wil zo graag met mensen verbinden. Als het dan niet lukt om een connectie te maken via taal, omdat dat gewoon nog wat te moeilijk is, dan laat ze het wel zien in een film."
De documentaire was dan ook een idee van Samrawit zelf: ze wil uitleggen wie ze is en wat haar verhaal is. In de film laat ze haar kleinere zusje Muqat haar naspelen en zoekt ze plekken die lijken op wat ze zich herinnert uit Eritrea. Zo rent haar zusje niet door de Eritrese natuur, maar over het Lutterzand, een natuurgebied in Twente.
Documentaire 'Alles komt goed'
'Alles komt goed' won vorige maand op documentairefestival IDFA in Amsterdam de prijs voor beste jeugddocumentaire (13+). Maandag 16 december wordt de documentaire om 23.10 uur uitgezonden op NPO2 en verschijnt die dag ook op NPO Start.
Als je maar je best doet?
"Ik hoop dat ik aan mensen kan laten zien wat ik heb meegemaakt, dat mensen me dan beter begrijpen", licht Samrawit haar doel met de documentaire toe. Maker Aerts vult aan: "Er is zoveel onbegrip en racisme, maar tegelijk zie je in de documentaire dat heel veel mensen echt heel aardig zijn. Docenten, mensen in de supermarkt."
De documentaire is volgens de makers een spiegel voor de samenleving. "Het beeld heerst: als je maar je best doet, kun je in Nederland alles bereiken. Maar is dat ook werkelijk zo?", zegt Aerts tot slot.
Bekijk ook
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
