meer NPO start

'Inschatting om Gökmen T. vrij te laten waarschijnlijk zorgvuldig gebeurd'

'Inschatting om Gökmen T. vrij te laten waarschijnlijk zorgvuldig gebeurd'
Bron: EenVandaag

De verdachte van de schietpartij in Utrecht had een uitgebreid strafblad en moest een persoonlijkheidsonderzoek ondergaan. Waarom werd Gökmen T. in de tussentijd weer de maatschappij ingestuurd, terwijl er twijfel was over zijn psychische gesteldheid?

Gökmen T. werd maandagavond opgepakt als hoofdverdachte van de schietpartij in de tram op het 24 Oktoberplein in Utrecht. Hij bleek geen onbekende van de politie. De afgelopen jaren zat hij meerdere malen vast voor diefstal, inbraak en illegaal wapenbezit. Daarnaast is T. nog verdachte in een verkrachtingszaak uit 2017. Hij zat al vast voor die zaak, maar kwam begin deze maand vrij, nadat hij had beloofd te zullen meewerken aan een persoonlijkheidsonderzoek. Eerder deed hij die belofte ook al, maar die kwam hij niet na.

Twijfel aan geestesgesteldheid

"Een persoonlijkheidsonderzoek kan om allerlei redenen worden opgelegd", vertelt Peter van der Laan, hoogleraar Reclassering. "Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de rechter-commissaris of het Openbaar Ministerie zelf al meteen denken: 'dit zit niet lekker, we twijfelen aan iemands geestesgesteldheid'."

Zo'n persoonlijkheidsonderzoek wordt gedaan door forensisch gedragsdeskundigen en psychologen. Daarbij wordt ook een zogeheten risicotaxatie gemaakt. Maar of iemand een gevaar vormt voor de veiligheid van de samenleving wordt ook in een eerder stadium al bekeken", zegt Van der Laan. "In veel gevallen wordt daar de reclassering bij betrokken. Die geven dan een advies, ook over het risico dat je loopt als je iemand vrij laat."

Verdachten niet standaard vasthouden

Van der Laan acht het niet onwaarschijnlijk dat dit ook bij Gökmen T. is gebeurd: "Ik ga er vanuit dat deze inschatting op een zorgvuldige manier is gegaan. Het gaat om de vraag: welk gevaar vormt iemand voor de veiligheid van de samenleving? Als dat gevaar laag wordt ingeschat, kan iemand in vrijheid worden gesteld. "

Peter Van der Laan vindt niet dat je verdachten standaard moet vasthouden totdat een persoonlijkheidsonderzoek is afgerond. "Als het risico laag is, kun je een persoonlijkheidsonderzoek ook doen als iemand tijdelijk vrij is."

'Inschatting om Gökmen T. vrij te laten waarschijnlijk zorgvuldig gebeurd’

Instabiel figuur of terrorist?

Of Gökmen T. een terroristisch motief had, is niet duidelijk. Maar dat scenario is wel nadrukkelijker in beeld gekomen. Zo is er het briefje, gevonden in de rode Renault Clio. En het motief eerwraak verviel ook al snel. Volgens Justitie zijn de slachtoffers geen bekenden van de hoofdverdachte.

Gökmen T. moest dus een persoonlijkheidsonderzoek ondergaan, want blijkbaar waren er twijfels over zijn psychische gesteldheid. Sinds maandag houdt heel Nederland zich bezig met de vraag wat T. heeft bezield. Is hij een instabiel figuur of een terrorist? En kan iemand met psychische problemen zich überhaupt ontpoppen tot iemand die een aanslag pleegt met een terroristisch motief?

Lees ook

Niet één type dader

Bertjan Doosje is hoogleraar radicalisering aan de Universiteit van Amsterdam. Hij deed onderzoek naar de psychologie van terroristen, o.a. voor het ministerie van justitie en veiligheid. "Er is natuurlijk niet maar één type dader. Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen daders in groepsverband en zogeheten lone actors. Deze laatste categorie heeft wel vaker last van psychische problemen."

Voordat iemand een aanslag pleegt, moet er wel één en ander aan de hand zijn, vertelt Doosje. "Dat kunnen psychische factoren zijn, vaak is het een optelsom. Mensen voelen zich bijvoorbeeld buitengesloten of vernederd en willen wraak."

TV-reportage over persoonlijkheidsonderzoek Gökmen T.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Er worden meer Palestijnen dan Israëliërs vrijgelaten, hoe komt dat? 'Israël doet alles om ze terug te krijgen'

De eerste fase van het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas is bijna voltooid. De afgelopen maand ruilden de twee partijen gevangenen en gijzelaars uit. Maar tot nu toe komen hierbij meer Palestijnen dan Israëliërs vrij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom het inreisverbod voor de omstreden islamitische predikers werd teruggedraaid

Waarom het inreisverbod voor de omstreden islamitische predikers werd teruggedraaid
Bron: ANP

Drie buitenlandse islamitische predikers die een inreisverbod kregen, zijn dit weekend toch welkom op de Ramadan Expo. De rechtbank in Den Haag heeft het besluit om de drie te weren, teruggedraaid. Ministers Faber en Van Weel zijn hier niet blij mee.

Het gaat om predikers Ali Hammuda, Mohamed Hijab en Abu Bakr Zoud. De drie staan dit weekend - tot groot ongenoegen van asielminister Marjolein Faber en de minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel - op de sprekerslijst van de Ramadan Expo. Een groot islamitisch evenement in Utrecht.

Inreisverbod teruggedraaid

Faber (PVV) en Van Weel (VVD) wilden een inreisverbod voor de omstreden predikers vanwege 'verwerpelijke uitspraken in het verleden over onder meer vrouwen en homo's'. Ze zouden 'haatpredikers' zijn.

Maar afgelopen donderdag bleek dat de rechter vond dat de ministers onvoldoende duidelijk hebben gemaakt waarom de sprekers toegang moet worden geweigerd. Het inreisverbod werd daarom, twee dagen voor het evenement, teruggedraaid.

Bekijk ook

Ministers waren niet duidelijk

Deze beslissing werd niet genomen omdat de rechter ervan overtuigd is dat de drie mannen geen haatpredikers zouden zijn, maar omdat de ministers onvoldoende kunnen onderbouwen waarom toegang moet worden geweigerd.

"Dus misschien zijn het haatpredikers, misschien zijn het zeer radicale types, maar daar ging de uitspraak niet over", legt Maurits Berger uit. Hij is arabist en hoogleraar Islam en het Westen, aan de universiteit Leiden. "De ministers hadden duidelijker moet zijn over waarom een inreisverbod nodig is."

'Voor het eerst zo'n rechtszaak'

Het verzoek om een verbod voor islam-predikers is niks nieuws. Opeenvolgende kabinetten doen dat al zo'n 30 jaar, weet de hoogleraar. Maar deze keer heeft de stichting die de Ramadan Expo organiseert het inreisverbod voorgelegd aan de rechter. En dat is nieuw.

"Voor zover ik weet is dit voor het eerst, dat een moslimorganisatie een rechtszaak heeft aangespannen tegen deze beslissing. En de rechter heeft ze in het gelijk gesteld."

Onder een vergrootglas

De vraag is of we ons in Nederland net zo druk maken bij een orthodox christelijk of joods evenement. "Nee", zegt de hoogleraar. "Dat ligt anders. Omdat dat op de een of andere manier bekend of vertrouwd voelt. Een islamitisch event ligt snel onder het vergrootglas."

"Als moslims orthodox zijn worden ze vrij snel bestempeld als radicaal. De gedachte is dat een radicale moslim kan afglijden naar extremisme. Iemand die bommen kan gaan gooien." Daar zijn mensen bang voor. "Maar inmiddels is uit onderzoek wel duidelijk dat die glijdende schaal er niet is", vertelt Berger.

Waarom het inreisverbod voor islamitische predikers werd teruggedraaid

Geen theologische elite in Nederland

De drie islamitische predikers, die nu dus wel welkom zijn in Nederland, komen uit Engeland en Australië. Waarom is het nodig om sprekers uit het buitenland te halen als het zoveel 'juridisch gedoe' veroorzaakt? "Omdat Nederland nog weinig theologisch geschoolde islamistische deskundigen heeft", antwoordt de hoogleraar.

"We hebben het nu over de tweede en derde generatie moslims. De eerste generatie waren gastarbeiders, daar zat geen theologische elite bij", zegt Berger. "Deze huidige generatie is veel religieuzer. Jongeren van nu vinden geen antwoorden in Nederland en nodigen daarom sprekers uit de VS, Engeland en Australië uit. Daar zijn in een vroeg stadium al hoger opgeleiden naar toe gegaan, inclusief theologen. Hier kwamen vooral mensen met weinig opleiding."

Nederlandse imams

Inmiddels zijn er wel Nederlandse jonge imams die de maatschappij goed kennen en verbonden zijn met de samenleving. "Theologisch zijn ze goed onderlegd. Ze hebben hun opleiding in het buitenland gehad bij gerenommeerde islamitische instellingen", weet Berger. Maar de organisatie achter Ramadan Expo noemt zich orthodox en nodigt dus vooral orthodoxe types uit.

"Er zijn zeker ook liberale stromingen in de islam. Bij alle religies zitten mensen in elkaars vaarwater en zijn ze het oneens", vertelt Berger hierover. "Dan beginnen ze een eigen kerk of synagoge. Bij moslims zie je dat ook. In die zin zijn ze perfect geïntegreerd in Nederland. Er is veel verschil van mening."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant