radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Ineens is de jaarlijkse herdenking van Russische slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog ongemakkelijk

Ineens is de jaarlijkse herdenking van Russische slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog ongemakkelijk
Onderzoeker Remco Reiding op het ereveld
Bron: EenVandaag

In Rusland wordt het einde van de Tweede Wereldoorlog op 9 mei herdacht. Normaal gesproken gebeurt dit ook in Leusden, waar zo'n 850 gesneuvelde militairen begraven liggen, onder wie ook Russen. Maar dit jaar is dat anders vanwege de oorlog in Oekraïne.

Dat merkt ook directeur van de stichting Sovjet Ereveld, Remco Reiding. Hij identificeerde tot nu toe 250 Sovjet-militairen in het ereveld in Leusden en spoorde hun families op. Het werd zoals hij dat zelf noemt 'zijn levenswerk'.

Namen in vreemd schrift

"Toen ik het ereveld voor het eerst bezocht was het een plek met alleen maar stenen met namen in een vreemd letterschrift. Door de identificatie en opsporing van familieleden zijn de stenen mensen geworden."

"Het gaat vaak om jongens met een gezin, gezinnen die zich decennialang hebben afgevraagd waar de echtgenoot of vader is gebleven."

'Lastige situatie'

De onderzoeker noemt het "een heel lastige situatie" dat mensen de huidige oorlog in Oekraïne associëren met dit ereveld in Leusden. "Ook begrijpelijk, want er liggen hier inderdaad Russen, maar ook Oekraïners en mensen met andere nationaliteiten zoals Georgisch en Armeens."

"Deze mensen zijn 80 jaar geleden overleden in een heel andere oorlog: de strijd tegen de gezamenlijke vijand nazi-Duitsland. Om alles op één hoop te gooien lijkt me onterecht."

Nabestaande
Bron: Remco Reiding
Remco Reiding met een van de nabestaanden

Geen gezamenlijke kranslegging

De autoriteiten hebben ervoor gekozen geen gezamenlijke kranslegging te organiseren in Leusden, op de dag dat Rusland de Tweede Wereldoorlog herdenkt. Normaal gesproken gebeurt dit wel, samen met de ambassadeurs van Rusland, Oekraïne en Georgië, vertelt Reiding.

"Op 4 mei zijn de kransen door de gemeenten en onze stichting gelegd en de kransen van de republieken worden 9 mei 's ochtends door medewerkers van de begraafplaats geplaatst. Op 9 mei is het verder leeg, al zullen er wel mensen komen, want stilstaan bij oorlogsslachtoffers lijkt me niet verkeerd."

'Opnieuw komen er soldaten om'

De onderzoeker vindt het pijnlijk dat er geen gezamenlijke kranslegging plaatsvindt op 9 mei. "Ik houd me al mijn hele leven bezig met de impact van oorlog. Om dan te zien dat er elders in Europa toch weer oorlog is en dat er burgers en soldaten omkomen doet pijn."

Maar die oorlog toont wat hem betreft des te meer aan hoe belangrijk herdenken is. Stil te staan bij de impact ervan op de slachtoffers.

Bekijk ook

Onderscheiding

Voor zijn werk werd Reiding onderscheiden door Rusland. Dat geeft hem een dubbel gevoel, vertelt hij. "Het is natuurlijk prima om iemand die iets goeds doet daarvoor te waarderen. Maar aan de andere kant is het misschien beladen geworden en dat is niet prettig."

"Ik doe humanitair werk, probeer mensen te helpen en om dan door anderen meegesleurd te worden in iets waar ik part nog deel aan heb is niet prettig."

Remco Reiding ontving een onderscheiding voor zijn onderzoek
Bron: Remco Reiding
Remco Reiding ontving een Russische onderscheiding voor zijn onderzoek

'Weer sterven er mensen'

"Wij houden ons bezig met de oorlogsslachtoffers die zijn begraven in Leusden en proberen de nagedachtenis aan deze jongens levend te houden. Ze waren onze bondgenoten tijdens de Tweede Wereldoorlog, gewone jongens die het verdienen hun naam op de steen te krijgen."

"En ook nu sterven er weer 'gewone' mensen. We vinden oorlog vreselijk en hopen dat er snel vrede komt."

Bekijk ook

Lastige tijd

Of Reiding nu verder kan met het identificeren van de militairen in het ereveld? "Het is een lastig tijd, maar we hebben wel meer lastige tijden gehad. Het heeft jaren geduurd voordat de eerste soldaat werd geïdentificeerd, toen heb ik ook doorgezet, dat doen we nu ook."

Samenwerken met Rusland doet hij nu niet. "Ons hart bloedt nu ook vanwege wat er in Oekraïne gebeurt. Maar we moeten ooit wel weer met elkaar in gesprek raken, als is dat moment nog niet aangebroken, dat is duidelijk. De situatie moet eerst tot rust komen, we willen niet bijdragen aan polarisatie, we willen verbinden."

'Zij moeten niet de dupe worden'

Treurig vindt Reiding het, dat sommige mensen moeite lijken te hebben met het maken van onderscheid tussen wat nu gebeurt in Oekraïne en wat er gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog.

"De jongens die hier begraven liggen moeten niet de dupe worden van wat hedendaagse politici elders in Europa doen. Anders kunnen we wel blijven schuiven met de geschiedenis."

Bekijk de tv-reportage.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'
Presentator Pieter Jan Hagens tijdens zijn laatste uitzending van EenVandaag
Bron: EenVandaag

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

Bekijk ook

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

info

EenVandaag Vraagt

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Presentator Pieter Jan Hagens neemt in EenVandaag afscheid van de kijkers

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door oorlogsdreiging stappen landen uit ontwapeningsverdragen: 'Internationale spelregels staan onder druk'

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant