Kleuters en peuters die uren een kinderserie kijken of achter een tablet zitten. In Zweden zijn richtlijnen ingevoerd om dit te verminderen. Het zou namelijk niet gezond zijn. Maar is een verbod de juiste oplossing? "Is een 'quick fix.'"

Helemaal geen schermtijd voor kinderen van 0 tot 2 jaar, voor 2 tot 5-jarigen maximaal een uur per dag en - in de toekomst - een schermverbod in kleuterscholen. Het Zweeds agentschap voor Volksgezondheid kwam met deze richtlijnen om de schermtijd van kleine kinderen te verminderen.

Slechter zien en minder sociaal contact

Dat gebeurt naar aanleiding van bezorgdheid onder kinderartsen en hersenonderzoekers. In het Zweedse onderwijs wordt - net als in Nederland - steeds meer gebruik gemaakt van digitale leermiddelen. En ook in het dagelijks leven komen schermen veel voor.

Over de effecten daarvan op kinderen wordt alsmaar meer bekend, weet ook lector jeugd en media aan de Hogeschool Windesheim Peter Nikken. "We zijn redelijk zeker van de fysieke effecten, zoals slechter zien. Doordat smartphones en tablets dichtbij het gezicht worden gebruikt, moeten veel kinderen steeds jonger een bril dragen omdat ze bijziend worden." Daarbij hebben kinderen minder contact met anderen, als ze achter een scherm zitten, waardoor ze achter kunnen lopen.

'Quick fix'

Heel gek is het dus niet dat de Zweedse regering actie onderneemt. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) denkt daar hetzelfde over. Maar of een verbod de juiste oplossing is, weet Nikken niet.

"Een verbod uitvaardigen en afspraken maken, of een advies geven over hoe lang, is een vrij simpele 'quick fix'. En het meer diepgravend nadenken over: wat betekenen de media voor ons? Hoe gebruiken we die schermen? Wat kunnen we daarmee? Wat zijn de voor- en wat zijn de nadelen? Dat is veel lastiger."

Leren omgaan met media

Zo zou er volgens de lector veel meer tijd en moeite gestoken moeten worden in mediawijsheid bij kinderen. "Wat we zien is dat er vaak nagedacht wordt over regels voor hoe lang en wanneer je schermen mag gebruiken." Hij noemt daarbij het smartphoneverbod op scholen. "Smartphones de school uit en dan ben je in principe van het probleem af."

"Maar," gaat hij verder, "daarmee leren kinderen niet hoe ze goed kunnen omgaan met media. En hoe ze kritisch nadenken over wat ze zien in die media. Dat is juist ontzettend belangrijk, dat opvoeders, ouders thuis, docenten op school, het gesprek aangaan met kinderen. Net als kinderen leren rekenen en schrijven, moeten ze tegenwoordig ook leren hoe ze met beeldmedia om kunnen gaan."

Bespreken wat je ziet

Tijd is bij het maken van afspraken dus niet de enige belangrijke factor. "Als je als ouder erbij bent, samen met kinderen naar filmpjes kijkt en daarover praat, uitleg geeft, dan leren kinderen veel meer van datgene wat ze zien. Dan hebben ze daar veel meer profijt van."

"En," voegt hij eraan toe, "dan hebben ze er ook vaak meer plezier in dan wanneer ze dat alleen moeten doen." Vooral meekijken en het gesprek aangaan is dus van belang.

In Nederland?

Als je Nederland vergelijkt met Zweden, of bijvoorbeeld Frankrijk, zou je kunnen zeggen dat de Nederlandse overheid achterloopt op dit gebied. Maar volgens Nikken moet je je als overheid ook afvragen of je dit soort richtlijnen wel moet instellen. "Want hoe gaan ze dan ook handhaven? Hoe zorg je ervoor dat dat in de praktijk ook daadwerkelijk nageleefd wordt?"

Als het toch gebeurt, is het maar de vraag of veel ouders zich er daadwerkelijk aan gewoon houden, vertelt Nikken. "En of dat zij het wel een goed idee vinden."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."