In jaren niet zo weinig wind als in 2021, de vraag is of dat erg is

Mede-eigenaren van windmolens is het misschien al opgevallen: het heeft vorig jaar aanzienlijk minder gewaaid dan in andere jaren. Dit bevestigt klimaatexpert Peter Siegmund: "We zagen veel minder wind boven land, maar boven de Noordzee bleef het gelijk"

Het was een windstil jaar, en dat zien we terug in de cijfers. "Op Schiphol bijvoorbeeld, daar was in 2010 voor het laatst zo weinig wind in een jaar. En als je in Eelde kijkt, waar het KNMI ook meet, daar is in 30 jaar niet zó weinig wind geweest als in 2021", vertelt klimaatexpert Peter Siegmund van het KNMI.

Toeval of niet?

Een mogelijke oorzaak van het uitzonderlijke windstille jaar, hebben we volgens Siegmund aan onszelf te wijten: "Dat komt door de toegenomen bebouwing. Die heeft de wind een beetje afgeremd en dat zien we terug." Dat is dan ook de reden waarom er op zee geen verschil is geweest in de hoeveelheid wind in 2021 ten opzichte van de jaren daarvoor.

Er is natuurlijk geen bebouwing op de zee en dat zorgt ervoor dat de wind daar constant is gebleven. Over het algemeen kunnen we volgens de klimaatexpert alleen niet zeggen dat het zo weinig blijft waaien. "Het kan volgend jaar zo weer anders zijn, want dit jaar was het een samenloop van omstandigheden."

Bron: KNMI

Vulkaanuitbarstingen

We zitten volgens de expert in een windarme periode en dat kan ook te maken hebben met het natuurkundige verband tussen vulkaanuitbarstingen in de tropen en de wind in ons land. "De as van een vulkaan die in de lucht komt, absorbeert extra zonlicht", vertelt hij. Daardoor wordt het daar extra warm en nemen de temperatuurverschillen op grote hoogte tussen de tropen en de pool toe.

"Deze temperatuurverschillen zorgen voor meer westenwind", legt de klimaatexpert uit. "Maar we hebben in de tropen relatief weinig vulkaanuitbarstingen gehad de afgelopen jaren. De laatste was in de Filipijnen, de Pinatubo in 1992", vertelt Siegmund.

Extra energie

In bestaande windparken kunnen turbines schuiner gezet worden door de software aan te passen. "Je moet het doen binnen je hele windpark. Dus voor al je molens. Als je dat doet, kun je 2 procent meer energie uit een windpark halen", concludeert Van Wingerden.

Dat lijkt misschien weinig, maar het maakt wel degelijk uit voor de hoeveelheid energie die uit een windmolenpark komt. "Bij moderne parken gaat het dan om 18.000 extra huishoudens die je energie kan leveren, dus die 2 procent is echt fantastisch", vertelt de hoogleraar.

Lastig voor de windmolen

Dat er vorig jaar minder wind was, is volgens Siegmund niet schadelijk. Wel is het hinderlijk voor de energie die we halen uit windmolens. De winst hieruit wordt uiteraard lager als het minder waait. Daarom werkt de TU Delft aan software die dit probleem kan oplossen.

Als een turbine energie uit wind haalt, neemt de windsnelheid af en wordt de wind turbulenter, waardoor de turbines er achter minder energie uit de wind kunnen halen. "Als we de turbines schuiner neerzetten, blijft er meer energie over voor de andere turbines", vertelt Jan-Willem van Wingerden, hoogleraar regeltechnieken aan de TU Delft.

Meer orkanen

Het windstille jaar is, voor de verandering, geen gevolg van het opwarmende klimaat. Toch kunnen we op de lange termijn wel andere soorten wind verwachten door de klimaatverandering, vooral in de zomer. "Denk maar aan de valwind in Leersum vorig jaar. Daar gaan we vaker mee te maken krijgen", vertelt klimaatexpert Siegmund.

"De zee wordt ook warmer en daardoor worden orkanen heftiger", legt hij uit. Meestal bereiken de orkanen Europa niet, maar hoe warmer de zee wordt, hoe langer het duurt voordat de orkanen uitdoven. "Ierland heeft bijvoorbeeld in 2017 nog een flinke orkaan gehad en daar krijgen wij ook een staartje van mee. Dat is iets nieuws in ons klimaat."

Wind in het DNA

Al met al blijft het volgens de klimaatexpert altijd waaien in Nederland, in meer of mindere mate. Daar maken we als Nederlanders ook gretig gebruik van. Denk aan het NK tegenwindfietsen, de typisch Nederlandse molens of de verhalen van kinderen die 20 kilometer naar school moesten fietsen met forse tegenwind.

De klimaatexpert ziet dat ook."Ook de watersnoodramp hoort in dat rijtje, daar zijn we door onze samenwerking groot mee geworden. De wind heeft Nederland helpen vormen. Het zit in ons DNA", vindt Siegmund.