Het konijn met de allermooiste vacht fokken. Daar draait het om bij de 400 'tekeningras-fokkers' in Nederland. Alleen de mooiste babykonijntjes blijven over. De rest belandt met een beetje pech in een emmer water, op het bord of bij het afval.

"Dit is het allerspannendste moment," zegt fokker Gerrit Grooten terwijl hij naar een pasgeboren nest konijntjes wandelt. "Na een paar dagen kan je zien of er eentje tussen zit met een mooie vacht, waarvan je denkt: hier kan ik mee door. Dat voelt echt alsof je een goal maakt. Een heerlijk gevoel."

De perfecte tekening

Met arendsogen observeert hij de babykonijntjes. Zitten de stippen en strepen precies op de goede plek, zoals de tekening van het ras voorschrijft? Gerrit kijkt tevreden: "Bij mijn Lotharinger konijnen weet je het meteen. De vlekken zitten echt in het vel. Hier heb ik een hele mooie", vertelt de besnorde fokker, terwijl hij een klein konijnenlichaampje tevoorschijn haalt.

Bron: EenVandaag

Samen met nog zo'n vierhonderd veelal oudere Nederlanders legt hij zich toe op het tekeningras-fokken. Het is een hobby waar de Universiteit Utrecht recent een kritisch onderzoeksrapport over schreef. Onderzoeker Dennis Vink noemt deze groep fokkers erg gesloten. Bovendien schrok hij van de verhalen die de ronde doen. Zo hoorde hij uit meerdere bronnen dat veel tekeningras-fokkers de minder mooie konijntjes doden vlak na de geboorte.

'Enkelen zijn mooi genoeg, de rest wordt geruimd'

"Het perfecte konijntje krijg je niet door er maar eentje te fokken, maar door er een heleboel te fokken en de enkelen te selecteren die mooi genoeg zijn. De rest wordt geruimd." Volgens Vink wordt ongeveer een op de twintig goed genoeg gevonden. De rest moet zo snel mogelijk weg, omdat ze geld, ruimte en tijd kosten.

Een aantal van deze konijnen gaat naar de groothandel of de dierenzaak, maar Vink vermoedt dat een flink deel omgebracht wordt: "Negen op de tien hobbyfokkers geeft aan weleens konijnen te doden. De meesten stellen dit te doen bij zieke konijnen, door ze een nekslag te geven." Dit terwijl het breken van de nek bij een konijn verboden is.

Verzopen, gesmeten en geknuppeld

Maar doden fokkers ook gezonde babykonijntjes die niet mooi genoeg zijn? Dennis Vink vermoedt het, maar kan het niet bewijzen. EenVandaag besluit daarop undercover te gaan bij drie hobbyfokkers. We doen ons voor als potentiële kopers en vragen fokkers of zij weleens babykonijnen doden. Alle drie de fokkers antwoorden ontkennend, maar bevestigen dat andere fokkers het wel doen. De een zou de babykonijntjes verzuipen in een emmer water, een ander smijt ze op de grond en weer een ander mept ze dood met een knuppel.

Dennis Vink van de Universiteit Utrecht pleit dan ook voor meer controle op de hobbyfokkerij: "Bij honden en katten kan de NVWA al controles uitvoeren, maar bij konijnen nog niet. Dat moet snel veranderen. We moeten ons de vraag stellen of het doden van dieren voor de hobby of sport nog wel van deze tijd is,"

'We zijn een beetje overgevoelig geworden'

Fokker Gerrit Grooten ziet het probleem niet zo. Zelf verkoopt hij de meeste van zijn konijnen via Marktplaats of aan kinderen in de buurt. Zo nu en dan doodt hij een aantal van zijn konijnen om op te eten: "Maar dat doe ik altijd op humane wijze, met een verdovend slagpistool. Dat is legaal en je bespaart ze pijn. Het verdrinken of doodknuppelen van konijnen moeten we niet willen, maar we zijn ook een beetje overgevoelig geworden."

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.