Nederlanders strijden al eeuwen tegen de verwoestende kracht van het water. Maar als het aan het Friese Holwerd ligt, laten we de zee juist binnen onze dijken. Het is een uiterste krachtinspanning om de toekomst van het dorp veilig te stellen.

De Friese 'doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg'-mentaliteit lijkt als sneeuw voor de zon verdwenen met het ambitieuze plan om van Holwerd een blakend toeristendorp te maken. Het plaatsje in de gemeente Noardeast-Fryslân kampte met een ware leegloop. Om te voorkomen dat het de nekslag wordt van het voorbestaan, komen de inwoners nu met een plan: breng de zee terug naar Holwerd.

Holwerd in zee

Want eeuwenlang lag Holwerd aan zee. Of eigenlijk: in zee. Twee grote terpen, kunstmatig aangelegde heuvels, voorkwamen al sinds het begin van de jaartelling dat de Friezen pootjebadend wakker werden. Later werd het dorp een centrum van handel en bedrijvigheid. Holwerd was een welvarende haven aan zee.

Maar die weelde verdween met de aanleg van de dijk die Holwerd en de Waddenzee vandaag de dag van elkaar scheidt. Dagelijks rijden hordes toeristen door de straten, maar niet voor een bezoekje aan Holwerd. Hun bestemming is de veerboot naar Ameland. De monumentale kerkjes, oude molen en het voormalig post- en telegraafkantoor zijn in de herinnering van de eilandgasten niet meer dan een snelle blik vanuit het autoraam.

Bron: EenVandaag

1/5De leegloop van Holwerd kan grote gevolgen hebben voor de toekomst

Zee in Holwerd

Als het aan de Holwerders ligt, wordt de dijk doorgebroken. Via een kunstmatig aangelegde geul moet het water in het zogenaamde 'belevingsmeer' aan de rand van het dorp stromen. Holwerd moet een bruisende kustplaats worden, inclusief boulevard, vakantiepark en natuurgebied.

Een flink stuk landbouwgrond moet wijken voor het plan. Wie denkt dat dat tot onvrede leidt bij de boeren heeft het mis. De landbouwers die grond verliezen worden keurig gecompenseerd.

Landbouwexperimenten tegen verzilting

Hessel Hiddema verbouwt zijn gewassen op en in de Holwerdse bodem en ziet zelfs nieuwe kansen voor zijn boerenbedrijf. "Wereldwijd wordt verzilting een probleem. Op deze manier kunnen we proberen deze ontwikkeling een slag voor te zijn door hier proeven te doen met producten die beter tegen een verzilte bodem kunnen."

Het leek een lastige opgave om de financiering rond te krijgen, maar de Holwerders kregen steun uit onverwachte hoek. Naast financiering vanuit het Rijk, schenkt de Nationale Postcodeloterij 15 miljoen euro aan het project, via de vogelbescherming. Een gedeelte van het gebied wordt namelijk teruggegeven aan de natuur en vormt een uitstekende broed- en verblijfsplaats voor vogels. Met de nog uitstaande subsidieaanvragen moet de financiering van de eerste fase, 60 miljoen euro, rondkomen. Als alles volgens plan verloopt, start de aanleg van Holwerd aan Zee in 2022.

Hevige stortbuien, toenemende hitte en wegzakkende grond. Steeds meer woningen in Nederland beschadigen door klimaatverandering. Het overkwam ook de Rotterdamse Quintus. "Heb hier lang met veel plezier gewoond, maar dit huis is niet toekomstbestendig."

Quintus Visser woont al jaren in Rotterdam en heeft door klimaatverandering steeds vaker schade aan zijn huis. Zijn woning verzakt langzaam, omdat die op kleigrond gebouwd is en geen fundering heeft. "Een tot twee keer per jaar wordt het hier nat. In een aantal gevallen stond hier 40 centimeter water", vertelt hij.

80 centimeter verzakt

In zo'n 100 jaar is Quintus' woning in totaal 80 centimeter verzakt. "Dat kan je terugzien aan de verhoogde vloer in het souterrain", legt hij uit, terwijl hij naast de deur staat die niet verhoogd kan worden. Zijn hoofd steekt er zo'n 15 centimeter bovenuit.

De wc en douche liggen nog op het oorspronkelijk niveau, het verschil is ongeveer 40 centimeter. Wie naar de wc gaat, moet eerst een afstapje van bijna een halve meter maken. "Hier is het hemelwater en het rioolwater niet gescheiden. Bij heftige regenbuien kan het riool het niet verwerken en dan komt het water omhoog", legt hij uit. Die stortbuien komen door klimaatverandering steeds vaker voor.

Waarde gedaald

Door de verzakkingen, daalt de waarde van Quintus' huis aanzienlijk. En het laten funderen is te duur. "Ik heb zelf niet de middelen om 1 tot 1,5 ton op tafel te leggen."

Quintus is een ondernemer in theaterverlichting en een groot deel van zijn pensioen zit in zijn huis. "Ik was ervan uitgegaan dat ik geen tot heel weinig woonlasten zou hebben als ik 65 zou worden. Inmiddels is de situatie heel onzeker."

Niet toekomstbestendig

Verhuizen is vanwege de waarde van het huis dus geen optie. Mocht hij dat wel doen, denkt Quintus met de krapte op de woningmarkt niet genoeg geld te hebben om een nieuwe en betere woning te kunnen kopen.

"Als ik dit huis verkoop, dan moet ik eerlijk zijn over de fundering. Je gaat niet mensen een huis verkopen met een lijk in de kast", zegt hij. "Ik heb hier heel lang en met veel plezier gewoond. Maar als ik eerlijk ben, dan is het huis niet toekomstbestendig."

Hoogwater

De Rotterdammer is niet de enige die door de klimaatschade aan zijn huis in een lastige situatie terechtkomt. Er zijn door heel Nederland heel wat woningen kwetsbaar voor extreem weer, zoals hittegolven, bosbranden en stortbuien, die steeds vaker voorkomen.

Zo verhuisde journalist en schrijver Christel Don van Amsterdam naar het hoger gelegen Zutphen. Ze dacht op haar nieuwe plek veilig te zijn voor het zeewater, maar schrok door de hoge waterstand van de IJssel vorige winter. "Dat heeft me echt aan het denken gezet. Er is zoveel meer waar we rekening mee moeten houden dan alleen zee."

'Klimaatgetto's'

Don schreef daarom het boek 'Klimaatgetto's', dat gaat over kwetsbare wijken waar de gevolgen van klimaatverandering extra hard aankomen. De inwoners van deze 'klimaatgetto's' hebben niet de middelen om hun huis klimaatbestendig te maken óf te verhuizen. Hierdoor komen zij vast te zitten in een wijk.

"Het is een heftige titel", geeft Don toe. "En we zijn daar nog lang niet in Nederland, maar in landen zoals Indonesië en Amerika zie je dit soort wijken wel al ontstaan. We kunnen nu voorkomen dat klimaatgetto's in Nederland ontstaan."

Niet alleen, maar samen

Volgens Don is het belangrijk dat we leren leven met de pijn van klimaatverandering. Het terugdraaien kan namelijk niet. "Ik heb in het boek een waslijst gemaakt van dingen die we kunnen doen bij extreem weer", vertelt ze. "Je kan bijvoorbeeld kijken naar hoe de hitte naar binnenkomt en aan welke kanten je zonwering installeert."

Maar ze stelt dat dit soort individuele aanpassingen maar een deel zijn van de oplossing. Het is volgens Don juist belangrijk dat we samen kijken in onze buurten naar mogelijkheden, ook voor mensen die niet genoeg geld hebben. "We moeten gaan kijken wie in onze buurt kwetsbaar is onder extreme weersomstandigheden. Wie moeten we gaan bezoeken bij een hittegolf of bij een hevige regen? Samen plannen maken maakt ons weerbaar tijdens extreem weer."

Het Chinese techbedrijf Huawei is in opspraak geraakt door betrokkenheid bij een nieuw corruptieschandaal. Lobbyisten van Huawei zouden Europarlementariërs hebben omgekocht. De politie heeft inmiddels huiszoekingen gedaan en meerdere personen aangehouden.