Vandaag publiceert milieuorganisatie Mighty Earth een rapport over de vernietiging van de Cerrado-savanne in Brazilië. Daaruit blijkt dat een recent ontbost gebied is gebruikt om soja op te verbouwen, die in de Nederlandse voedselketen terechtkomt.

In het onderzoek brengt Mighty Earth sojahandelaar Bunge in verband met 11.351 hectare recent ontbost gebied in de bedreigde savanne van de Cerrado in Brazilië. Dat is een stuk land zo groot als de stad Utrecht.

Nederland een van belangrijkste klanten

"We kunnen aantonen dat Bunge recent soja heeft gekocht van drie boerderijen die verantwoordelijk zijn voor die ontbossing", vertelt directeur Jurjen de Waal van Mighty Earth Nederland. Met een wereldwijde omzet van meer dan 67 miljard dollar is Bunge een belangrijke speler op de sojabonenmarkt, met Nederland als een van de belangrijkste klanten.

"Ons land is zelfs de grootste soja-importeur uit Brazilië met 3,96 miljoen ton in 2020, waarvan 55 procent afkomstig is uit de Cerrado", zegt De Waal. "Veel van de soja die in de Cerrado wordt verbouwd, eindigt als diervoer in Nederland. Zo kan het zijn dat jouw melk uit de supermarkt komt van een koe die is gevoed met 'foute' soja."

Een miljoen hectare verdwenen

Over deze recente ontbossing maakt niet alleen Mighty Earth zich zorgen. "De Cerrado is ontzettend belangrijk gebied", zegt hoogleraar bosecologie en bosbeheer Pieter Zuidema. "Het is een goudmijn van plant- en diersoorten. Er groeien wel 10.000 soorten planten. 45 procent van die planten is endemisch, dat betekent dat ze alleen in de Cerrado voorkomen en nergens anders."

In de afgelopen 25 jaar is er veel schade toegebracht aan de Cerrado door sojateelt, vertelt hij. "Als je afgaat op studies met satellietbeelden, dan is vanaf het begin van deze eeuw een miljoen hectare aan vegetatie verdwenen. Dat is een kwart van Nederland per jaar. Veel bedrijven, waaronder handelaren van soja, hebben al in 2009 afgesproken om in 2020 zonder ontbossing te produceren. Tot nu toe is daar niet veel van gebleken en dat vind ik zorgelijk."

'Wet moet worden aangepast'

Strengere bescherming is daarom nodig, vindt Zuidema. En daarin kan de 'ontbossingsverordening' die voor de Europese markt geldt een rol in spelen. Die houdt in dat bedrijven in de EU niet langer producten uit gebieden mogen gebruiken die na 2020 zijn ontbost. Maar de Cerrado-savanne valt niet volledig onder deze verordening, legt de hoogleraar uit. "Nu worden alleen kleine stukjes bos in de Cerrado door de verordening beschermd, maar niet de graslanden en de savanne."

Hij vindt dat de wet daarom moet worden aangepast. "En alle bedrijven die zich bezighouden met telen en verhandelen van producten uit gebieden waar het ontbossingsgevaar groot is, moeten hun handelsketen goed op orde hebben en transparant zijn in waar hun producten vandaan komen."

Bron: EenVandaag

Tegen de afspraken in

Transparant is de sojahandelaar Bunge nu absoluut niet, stelt De Waal. "Wat wij ontdekt hebben gaat echt tegen de afspraken met de supermarktsector in."

Hij legt uit dat de supermarkten zich ten doel hebben gesteld om vanaf 2025 alleen nog maar ontbossings- en conversievrije soja te gebruiken in de ketens. "Dit houdt in dat ze geen soja meer afnemen uit gebieden waar na 2020 nog ontbossing heeft plaatsgevonden."

Ook 'foute' soja in supermarkt

"Maar nu zit er dus 'foute' soja in de keten, soja die we eigenlijk niet meer willen", zegt De Waal. In Nederland handelt Bunge met Albert Heijn en Jumbo, weet hij.

"Wij vragen in heel Europa aan de supermarkten om nu streng op te treden. Alleen dan zal Bunge het beleid aanpassen", denkt de De Mighty Earth-directeur. Dat heeft volgens hem eerder namelijk ook bij andere sojahandelaren gewerkt.

Bron: EenVandaag

Supermarken 'in gesprek' met Bunge

Albert Heijn laat weten dat ze na het rapport van Mighty Earth 'rechtstreeks contact hebben opgenomen met Bunge voor een reactie'. "Bunge heeft ons gezegd dat hun keten in 2025 volledig ontbossings- en conversievrij is. Wij gaan verder met Bunge in gesprek over hun voortgang om ontbossing/conversie uit te kunnen sluiten."

Jumbo zegt de zorgen van Mighty Earth te delen. "Bunge is een van de partijen die soja levert aan veevoerleveranciers, die vervolgens leveren aan enkele van onze versleveranciers. Naar aanleiding van het onderzoek van Mighty Earth hebben we contact opgenomen met onze leveranciers en zijn we inmiddels met hen hierover in gesprek."

'Nog niet ver genoeg'

De Waal is blij met deze stappen, maar vindt ze niet ver genoeg gaan. "Wij vinden dat de supermarkten een sterker signaal moeten afgeven. En als Bunge weigert, dan moeten de supermarkten stoppen met het afnemen van deze producten."

Anders is er een risico dat de supermarkten blijven bijdragen aan de ontbossing van de Cerrado-savanne, benadrukt hij. "En blijven wij melk, kaas en eieren eten van dieren die gevoed zijn met problematische soja die in veevoer is weggestopt."

Bunge ontkent illegale soja te kopen

In een reactie ontkent Bunge soja te kopen uit illegaal ontboste gebieden. "Als wij legaal land ontbossen, werken wij nauw samen met boeren, ook met de boeren die genoemd worden in het rapport van Mighty Earth. Als het resultaat van deze samenwerking niet positief is, dan zetten wij de handel met het bedrijf stop. Wij sluiten boeren die sojateelt bedrijven op recent ontboste gebieden af van onze bevoorradingsketen."

"Wij zijn nu bezig om bewustwording te creëren bij onze leveranciers zodat een echt verantwoordelijke keten gegarandeerd is", stelt Bunge. De sojahandelaar zegt verder stappen te ondernemen om ervoor te zorgen dat de Europese ontbossingsverordening en andere wetten zullen worden nageleefd. Ook streeft het bedrijf naar eigen zeggen 'naar een ontbossings- en conversievrije sojaketen in 2025'.

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."