Waar alle ogen op de op de Oekraïense stad Cherson zijn gericht ligt even verderop, hemelsbreed nog geen 80 kilometer verderop, een stad die uit het nieuws verdwenen is, maar die zwaar gebukt gaat onder oorlogsgeweld: Mykolajiv.
Journalist Marcel van der Steen is dezer dagen in Oekraïne en bezocht de stad, die in de nacht aardedonker is. "Vanuit veiligheidsoverwegingen", vertelt Van der Steen. Want als we hem spreken zit hij net binnen, gevlucht voor het luchtalarm. "Ik heb mijn fixer (lokale journalist die contacten regelt), nog niet eerder zo gezien."
Gevaar vanuit de lucht
Van der Steen verbleef eerder in de stad Odessa, waar hij verslag deed over de geklapte graandeal tussen Rusland en Oekraïne. Het ligt op slechts twee uur rijden van Mykolajiv maar het voelt als een heel andere wereld. "Ook daar heb je wel eens een luchtalarm nu, maar in Mykolajiv is de angst groter en de bombardementen veelvuldiger."
En die angst is er dan ook als de bevolking massaal in de rij staat bij uitdeelpunten waar het leger en het Rode Kruis bijvoorbeeld water uitdeelt, of luiers en babyvoeding. "Zo sprak ik een moeder die probeert niets te laten merken als er weer een luchtalarm afgaat, zodat haar kind van 2 praktisch niets doorheeft van de situatie. Maar dat is natuurlijk heel zwaar, je moet in feite jezelf compleet uitschakelen."
Het is een van de vele verhalen die Van der Steen optekent in de stad. Een ander verhaal komt van een 32-jarige vrouwelijke militair die eerder nog gevangen zat in Marioepol, de stad die de Russen totaal plat bombardeerden. Nu deelt de militair water uit aan de lokale bevolking.
"Ze blijft maar gaan, zichzelf bezighoudend. Dat houdt haar op de been, maar de emotie zich heel dicht aan de oppervlakte, dat zie je direct. Bijvoorbeeld als ze haar verhaal doet, dat gaat prima. Maar als er voor mij vertaald wordt, dan heeft ze even rust, dan komen de tranen."
Bron: EPA
Mensen in de rij voor brood in Mykolajiv
Geen ramen meer
Van der Steen trok juist naar Mykolajiv omdat die stad nu minder de nieuws headlines haalt. "Een stad die vaak over het hoofd wordt gezien in de berichtgeving, maar sinds februari erg hard geraakt wordt. Maar de mensen zijn heel erg boos, en tegelijkertijd is er een soort van gelatenheid, het gevoel van: we zitten in hetzelfde schuitje."
"Mensen zeggen ook: 'Ik laat me niet wegjagen', en dat is echt bijzonder", want, vertelt Van der Steen ten slotte: "Veel mensen hebben geen ramen meer. Die zijn nu dichtgetimmerd, want die zijn gesneuveld door explosies."
Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron:
Sarah Louise Bennett/EBU
De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."
De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.
Vlag om identiteit te laten zien
De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.
"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."
Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."
Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.
Onder hoge druk besloten?
Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.
"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."
'Niet nagedacht over regenboogvlag'
Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.
"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."
Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.
Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."
'Onverstandig en niet sympathiek'
In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.
En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."
AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."
"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."
Claude zonder Congolese vlag
De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.
Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.