Weet jij in de supermarkt in één oogopslag of een product wel of niet gezond is? In Chili hebben ze een manier gevonden om dit meteen duidelijk te maken: een grote zwarte stip op de verpakking. Psycholoog en schrijver Wouter Cornet ziet dat wel zitten.

Stel je voor: op elk ongezond product in de supermarkt - chips, snoep, koek, frisdrank - zit een grote zwarte sticker. Klinkt misschien een beetje gek, maar Chili gebruikt het al een paar jaar om obesitas tegen te gaan. En, dat werkt.

Supermarkt strategisch ingericht

Liep psycholoog en schrijver Wouter Cornet zo'n 8 jaar geleden in de supermarkt, dan gingen er vooral veel pakken koek en zakken chips zijn karretje in. Maar inmiddels is hij 30 kilo afgevallen en gaat hij een stuk bewuster om met zijn voeding. Al wordt het je in de supermarkt niet makkelijk gemaakt, vertelt hij al lopend door de schappen. 80 procent van de producten is namelijk ongezond.

"Vaak kom je natuurlijk eerst binnen op de versafdeling, dat is strategisch. De versafdeling geeft de bezoeker een goed gevoel, en die blijkt dan meer te kopen dan als de winkel anders was ingericht. Het gezonde geweten wordt hier alvast ingelost. En blijkt dat mensen dus ongezonde dingen in gaan kopen", legt hij uit.

Zo ingewikkeld mogelijk

Waar in Chili wordt gewerkt met de zwarte sticker, hebben we in Nederland de Nutri-score: een soort stoplicht dat laat zien hoe (on)gezond een product is. Maar, vertelt Cornet, bedrijven zetten dat er vrijwillig op.

Dat de fabrikant van het pak koekjes dat hij in zijn handen heeft dat niet doet, snapt hij ook wel. "Hier staat het niet op. Maar dit is natuurlijk ook heel ongezond." Daarnaast doen bedrijven er alles aan om de etiketten zo ingewikkeld mogelijk te maken, weet de schrijver. "Kleine lettertjes en onbegrijpelijke termen zodat niemand echt door kan hebben wat voor slechte dingen er allemaal in zitten."

Macht van voedingsindustrie ingeperkt

Cornet is zelf dan ook groot voorstander van de grote zwarte stip van Chili, en schreef er een boek over. "Daar heeft de overheid ingegrepen en de macht van de voedingsindustrie ingeperkt."

Makkelijk was dat niet, weet Cornet. "Guido Girardi was de voorzitter van de Senaat, heeft daar het initiatief genomen en heeft 9 jaar lang moeten strijden, rechtszaak na rechtszaak moeten voeren met de voedingsindustrie om die voedingswet erdoorheen te krijgen." De wet zorgde er dus voor dat voedingsfabrikanten een zwarte sticker moeten plakken op hun ongezonde producten.

Gezondere producten en minder overgewicht

En het effect daarvan was al snel duidelijk. "Binnen een jaar liet de helft van de bevolking zich leiden door de stickers. Er waren 40.000 producten in de Chileense supermarkten met één of meerdere zwarte stickers, een jaar later waren er nog maar 3.000 over. Dus de fabrikanten zijn als een gek aan de slag gegaan om hun producten te verbeteren zodat ze minder stickers hadden."

Dat zorgt er weer voor dat het uiteindelijke doel - namelijk, het verminderen van het aantal mensen met obesitas - gehaald werd. "Uit de meting van 2016 tot 2021 blijkt dat een kwart miljoen minder Chilenen obesitas hadden. Het is dus een win-winsituatie."

'Overheid is bang'

Dat we in Nederland nog geen soortgelijke methode gebruiken, heeft volgens Cornet te maken met geld. "De regering is gewoon bang om grote partijen als McDonald's, die 1 miljard omzet draaien, aan te pakken omdat ze bang zijn dat het ten koste gaat van belastinginkomsten."

Maar zelf denkt hij dat er ook op dat gebied veel winst te behalen valt. "De Universiteit van Maastricht heeft becijferd dat obesitas ons als maatschappij jaarlijks 71 miljard euro kost. Dus uiteindelijk kun je als maatschappij juist heel veel winst behalen door dat soort bedrijven aan te pakken", sluit hij af.

De Amerikaanse minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Jr. heeft tegen Fox News gezegd dat hij van plan is om niet in te grijpen bij de vogelgriep. Op die manier wil hij kijken of sommige kippen immuun zijn. Maar dit plan zorgt voor veel kritiek.

Toen begin dit jaar een stuk ijs van een drijvende gletsjer afbrak, ontdekten wetenschappers iets heel bijzonders. Zo kwamen ze nieuwe diersoorten tegen die diep onder het het ijs van Antarctica leven, zoals stukjes koraal, sponzen en een octopus.

"Een hele bijzondere vondst", reageert Furu Mienis. Zij is marien geoloog bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). De plek waar nu onderzoek is gedaan, was tot nu toe altijd moeilijk te bereiken. Het is volgens haar daarom des te bijzonder dat een stukje diepzee nu beter bekeken kan worden.

Wat hebben wij hier dan aan?

In de eerste plaats komt dat vooral doordat onze zeeën en oceanen in het algemeen heel belangrijk zijn voor mensen, legt Mienis uit. "Ze vormen een enorm oppervlak op onze aarde. En vooral van de diepere delen van die zeeën weten we nog maar heel weinig, maar er leeft wel heel veel."

Al dat leven heeft ook een functie, gaat de marien geoloog verder. "Die sponsen en koralen die ontdekt zijn, vormen eigenlijk een driedimensionale structuur op de zeebodem, een soort riff. En daar kwam heel veel andere dieren op af. Dus het vormt eigenlijk een hele bijzondere leefomgeving."

Koolstofopslag en medicijnen

Een andere reden waarom deze ontdekking belangrijk is, is de functie die ze hebben voor allerlei andere processen. Zoals koolstofopslag, vertelt Mienis.

Maar ook voor ons als mensen kunnen we nog steeds heel veel leren van dit soort diersoorten, gaat de marien geoloog verder. "Voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van medicijnen of om te kijken hoe ze hun skelet bouwen."

Voedingsstoffen in het zeewater

Doordat de diersoorten die onder het ijs leefden, geen directe toevoer van voedsel hadden, kunnen onderzoekers zoals Mienis nu beter begrijpen hoe dat systeem in stand wordt gehouden. En dat is bijzonder, benadrukt ze.

"Sowieso is het een plek in de diepe oceaan waar we eigenlijk nog heel weinig van weten. Het is ook de vraag, waar leven ze dan van? Waar komt hun eten vandaan? Waarschijnlijk zijn dat heel veel opgeloste stoffen die in het zeewater zitten, waar deze diersoorten van kunnen leven. En daarmee aan hun energievoorziening voldoen", vertelt Mienis.

Klimaatverandering?

Of de afbrekende gletsjer ook daadwerkelijk gelijk gelinkt kan worden aan klimaatverandering, is volgens Mienis lastig te zeggen. Toch ziet ze wel dat er veel verandert in de poolgebieden.

"Er breken meer grote stukken ijs af. En sowieso hebben we veel minder ijs op het poolgebied. Dus komen er ook steeds meer van dit soort gebieden open en bloot te liggen." Juist doordat dit systeem nu open ligt, kan dit ook weer gevolgen hebben op de processen die daar plaatsvinden. Mienis wil daar ook snel onderzoek naar doen.

Kwetsbare gebieden beschermen

Bovendien is het van belang om deze gebieden ook goed te beschermen, ziet de marien geoloog. De ontdekte diersoorten leven namelijk in hele bijzondere omstandigheden: "Het is er koud, het is er donker. Je hebt te maken met heel hoge druk omdat je diep onder het wateroppervlak zit."

Dat in combinatie met weinig voedsel, zorgt ervoor dat de diersoorten die er leven langzaam groeien. Maar de dieren kunnen daardoor ook erg oud worden. "Daarom is het extra van belang om ook die gebieden te beschermen. Als het verandert, dan komt het niet zomaar weer terug. Dat kan dan echt honderden tot wel duizenden jaren duren."

Moeten we ons zorgen maken?

Mienis maakt zich ook erg zorgen over de staat van de oceanen. "Er is op dit moment ontzettend veel aan het veranderen. Vooral door ons als mens."

De systemen bij de poolgebieden en in de rest van de oceaan zijn zo specialistisch, dat het de vraag is of alles zich ook heel snel kan aanpassen aan al die veranderingen die nu plaatsvinden.

'Leven onder ijs verborgen houden'

"In dat opzicht maak ik me wel een beetje zorgen over wat er nu aan het gebeuren is", zegt Mienis.

"Ik denk dat er echt op nog veel meer plekken onder het ijs heel veel leven voorkomt. En ergens hoop ik dat dat ook nog voor heel lang verborgen blijft. Zodat deze ecosystemen nog helemaal beschermd worden door dat ijs en blijft voortbestaan."