radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Ik ga ervan uit dat het mag': zo wil deze wethouder in Ede zonder Landbouwakkoord alvast beginnen met stikstofreductie

'Ik ga ervan uit dat het mag': zo wil deze wethouder in Ede zonder Landbouwakkoord alvast beginnen met stikstofreductie
Bron: EenVandaag

Het wachten op een landelijk plan voor stikstof duurt lang, terwijl sommige gemeenten staan te trappelen om aan de slag te gaan. In Ede bedacht wethouder Van der Schans daarom een manier om alvast proactief aan de slag te gaan.

Terwijl heel Nederland wacht op de definitieve stikstofplannen, kan een klein aantal boeren mogelijk wel uitbreiden. De Gelderse gemeente Ede wil niet meer wachten en komt met eigen stikstofbeleid. Maar kan dat wel, in een provincie waar de uitstoot het meest omlaag moet?

'Wat kan wel?'

"Er wordt in Nederland op dit moment heel druk gesproken over wat we allemaal niet willen", zegt wethouder van Ede Jan Pieter van der Schans, verwijzend naar bijvoorbeeld het beëindigen van bepaalde bedrijven. Hij vindt die discussie maar één kant van de medaille. "We moeten ook nadenken over: hoe willen we bedrijven helpen en faciliteren die wel door willen en kunnen? En hoe zorgen we ervoor dat die bedrijven over 20 jaar ook nog kunnen bestaan?"

Met die insteek zou de gemeente onder strikte voorwaarden willen meewerken aan het wijzigingen van bestemmingsplannen. "Er liggen nu 20 aanvragen op de plank en er kunnen de komende jaren nog wat bijkomen", vertelt Van der Schans. "Onder strakke en strenge voorwaarden kunnen bedrijven de toekomst in."

Strikte voorwaarden

Wat dat in de praktijk betekent? "Bijvoorbeeld een kippenboer of varkensboer die een beter keurmerk wil op de producten. Die heeft meer ruimte nodig voor hetzelfde aantal dieren. En daarvoor is een wijziging van van het bestemmingsplan nodig."

De strenge voorwaarden daarbij zijn bijvoorbeeld dat deze bedrijven niet binnen 500 meter van een Natura2000 gebied mogen liggen. En: piekbelasters komen ook niet voor deze regeling in aanmerking. Van der Schans: "Als je minimaal 40 procent van je stikstofuitstoot van je huidige vergunning kan reduceren, werken wij mee aan het wijzigen van je bestemmingsplan."

5 termen die je moet kennen om de stikstofcrisis te volgen

Vraagtekens bij innovaties

Bij die stikstofreductie moet volgens Ede gebruik worden gemaakte van stalinnovaties, zoals een mestdroger in een kippenstal en een luchtwasser in een varkensstal waarmee de stikstofuitstoot ook naar beneden kan. Het probleem: dit soort innovaties blijkt niet altijd te werken.

Zo bleek het voor boeren nauwelijks mogelijk om met de officieel goedgekeurde emissiearme stallen voor melkveehouderijen daadwerkelijk de uitstoot van ammoniak terug te dringen. Daarbij bleek uit onderzoek van de provincie Overijssel dat 90 procent van de luchtwassers in stallen in de praktijk niet goed werken. Voornamelijk omdat er niet wordt gehandhaafd of deze systemen op de juiste manier worden gebruikt.

APK-systeem

Van der Schans erkent dat er kritisch moet worden gekeken naar nieuwe innovaties, maar blijft hoopvol dat minimaal 40 procent minder stikstofuitstoot haalbaar is met de proactieve houding van de gemeente Ede. "Het liefst zou ik ook in Ede gaan naar een soort APK-systeem voor de technieken die gebruikt worden. Dat we daarop controleren op basis van meetgegevens. Want dan kan je ook de eigenaar, de boer, afrekenen op wat hij doet."

De wethouder blijft daarbij vertrouwen houden in 'gevalideerde systemen' en wijst daarbij naar het feit dat er in Ede sinds 2017 succesvol minder fijnstof wordt uitgestoten. "Er zijn ook systemen die wel werken. Laten we daar gebruik van maken. Om op deze manier niet alleen maar te werken aan het beëindigen van bedrijven waar recht en reden voor is, maar ook werken aan bedrijven die over 20 jaar nog willen bestaan."

Bekijk ook

Leeftijd boeren

Er is nog een reden waarom het in Ede zou kunnen lukken, denkt Van der Schans. Namelijk de leeftijd van de boeren. "We hebben in Ede meer boeren tussen de 60 en de 80 jaar dan tussen de 20 en de 40 jaar. Als ik ook naar de afgelopen jaren kijk, gaan de boeren van tussen de 60 en 80 echt wel een keer stoppen. Met een goede regeling en met een nette menselijke behandeling komen we denk ik een heel eind."

Dat, in combinatie met het verbeteren van stallen, is voor Van der Schans reden om zich geen zorgen te maken over of Ede wel genoeg stikstof gaat reduceren. "Ik denk dat we de komende jaren zullen zien dat er ook in Ede minder dieren komen. Ik ben niet getrouwd met dierenaantallen. Ik ben getrouwd met een goede, duurzame, consistente groep boeren die er over 20 jaar nog zit."

Niet iedereen fan

Niet de hele gemeenteraad staat achter het plan van Van der Schans. "Dit is oude politiek", zegt Ellen Out, fractievoorzitter van GroenLinks in Ede. "Dit is de weg die al 30 jaar wordt bewandeld, de weg van de technologie die nergens toe leidt. Het is al lang bewezen dat oplossingen uit de technologische hoek niet werken. De vraag is wie eraan gaat verdienen. In ieder geval niet de boer."

Dierenwelzijn is mooi, vervolgt Out, "maar er komen dus niet minder dieren. Er is nooit 'nee' gezegd tegen bedrijven en met deze plannen wordt ze toch weer een uitweg geboden. Eigenlijk moet je alles op pauze zetten, voor de samenleving en voor de dieren zelf."

Bekijk ook

Aansporing voor Den Haag

Van der Schans legt het plan volgende week voor aan de gemeenteraad en hoopt toch dit tijdelijke beleid na de zomer te kunnen invoeren. "We hebben dit beleid omdat duidelijkheid op andere overheidsniveaus uitblijft", legt hij uit, verwijzend naar het feit dat op landelijk niveau nog geen plan is gemaakt om uit de stikstofcrisis te komen. "Wij willen die duidelijkheid wel bieden."

En wat als dit beleid niet mag van de landelijke overheid? "Ik heb nog niet gehoord dat het niet mag. Ik ga ervan uit dat het mag. Het bestemmingsplan is de bevoegdheid van ons als gemeente. We zijn in goed contact met de provincie Gelderland. En ik zou willen dat Den Haag dit als aansporing ziet. Een aansporing om zelf ook te werken aan een Landbouwakkoord en dat niet iedere keer uit te stellen. Boter bij de vis leveren en zorgen dat bedrijven die goed door willen, ook goed door kunnen."

Bekijk hier onze tv-reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant