radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Hoogste gevangenisbaas blij met strenger EBI-regime: 'We doen dit om de maatschappij veilig te houden'

Hoogste gevangenisbaas blij met strenger EBI-regime: 'We doen dit om de maatschappij veilig te houden'
Wim Saris is de hoogste baas van de Dienst Justitiële Inrichtingen
Bron: EenVandaag

De dreiging van criminele kopstukken is zo groot dat strengere maatregelen in gevangenissen hard nodig zijn om Nederland veilig te houden. Dat zegt de hoogste baas van de Dienst Justitiële Inrichtingen, Wim Saris, in een exclusief gesprek met EenVandaag.

In de EBI, de Extra Beveiligde Inrichting in Vught, geldt vanaf nu een veel strenger regime voor een aantal zware criminelen, onder wie Ridouan Taghi. Zij mogen veel minder bellen, amper bezoek ontvangen en op de gesprekken met hun advocaten komt visueel toezicht.

Rekening houden

"We houden rekening met alle scenario's", zegt de hoogste gevangenisbaas Wim Saris. "Ik vind dat we hier niet naïef in moeten zijn. Laten we nu eens voor de golf uit zijn in plaats van er straks weer achteraan te surfen."

Een belangrijke aanleiding voor de verscherping van het EBI-regime is de arrestatie van Youssef Taghi, neef en voormalig advocaat van drugsbaron Ridouan Taghi, begin oktober 2021.

Youssef Taghi

De rechtbank veroordeelde Youssef begin deze week tot 5,5 jaar cel omdat hij 'een sleutelrol' speelde in Taghi's misdaadorganisatie, door op 'zeer geraffineerde wijze' misbruik te maken van zijn positie als advocaat.

"We hebben hier scherp bovenop gezeten. Maar als je wil ingrijpen richting een advocaat, dan gelden daar hele hoge drempels voor in Nederland", zegt Saris. "Uiteindelijk konden we hem niet weigeren."

Bekijk ook

Medewerkers bedreigd

Het doel van de criminele organisatie van Ridouan Taghi was onder meer het laten ontsnappen of uitbreken van de drugsbaron. Daarvoor gingen de twee neven op zoek naar adresgegevens van gevangenispersoneel in de EBI. "We zijn gewend aan dreiging, maar dat die dreiging nu ook naar je privésfeer komt en potentieel naar je gezin: dat is echt nieuw", zegt Saris hierover.

Direct na de arrestatie van de advocatenneef doken vier medewerkers van de EBI met spoed onder, uit angst voor gewelddadige acties uit kringen rond Ridouan Taghi. "Onze medewerkers waren bedreigd. Op dat moment was er rust nodig. We wilden weten: wat is er nog meer aan dreiging?" zegt Saris. Daarom koos de gevangenis ervoor om bewaarders met bivakmutsen op te laten lopen, zoals EenVandaag onthulde in november 2021.

Kleinere kans communicatie

Ook op drie zogenoemde Afdelingen Intensief Toezicht (AIT), een soort 'EBI-light', kunnen verdachten van georganiseerde misdaad te maken krijgen met de nieuwe 'huisregels'.

"We gaan er vanuit dat deze groep gedetineerden sowieso misbruik maakt van communicatiemogelijkheden om zo contact te houden met hun criminele organisatie", legt Saris uit. "Dan kun je die mogelijkheid beter zo klein mogelijk maken, dan groter."

Bekijk ook

Grote dreiging

De nieuwe regels gelden voor verdachten of veroordeelden van zware misdrijven, zoals liquidaties, die in de EBI of op een AIT zijn geplaatst omdat er aanwijzingen zijn dat zij zich vanuit hun cel schuldig maken aan zogenoemd voortgezet crimineel handelen.

Nieuw is dat zware misdadigers waar een grote dreiging van uitgaat, bijvoorbeeld vanwege hun vermoedelijke rol en positie in een crimineel netwerk, voortaan ook in de EBI of op een AIT worden geplaatst. "Simpel gezegd: als je ervan wordt verdacht een kopstuk te zijn van een criminele organisatie, kun je vanaf nu in de EBI geplaatst worden. Daarmee komt er een plaatsingsgrond bij", legt Saris uit.

1 keer per week bellen

De deur van de EBI wordt daarmee opengezet voor een grotere groep criminelen dan nu het geval is. Saris: "Die nieuwe huisregels worden gekoppeld aan die twee plaatsingsgronden. Voor die specifieke groep gedetineerden gaat er dan automatisch een hele beperkte set aan mogelijkheden gelden om nog te kunnen communiceren."

De zwaarste criminelen van ons land mogen vanaf deze maand dus nog maar één keer per week 10 minuten bellen, in plaats van drie keer 10 minuten. Bovendien mag er alleen getelefoneerd worden met personen die zich eerst melden bij DJI en vervolgens identificeren in een politiebureau of een andere gevangenis. "Zo kunnen wij ook controleren dat deze personen zijn wie ze zeggen dat ze zijn", benadrukt Saris.

Bekijk ook

Minder bezoekers

Daarnaast mogen ze één keer per week maximaal één bezoeker ontvangen in de gevangenis. Eerst waren dit nog er drie. Alle telefoontjes, de bezoekers en poststukken worden sowieso al streng gemonitord en gescreend in de EBI, toch zijn deze nieuwe maatregelen nodig, vindt Saris.

"De situatie waar we naar toe gaan, biedt een betere borging voor de veiligheid van Nederland en ons personeel. Ik vind dat dit in verhouding is tot de dreiging die potentieel van deze groep gedetineerden uitgaat."

'Inperking van rechten'

Deskundigen van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) hebben veel kritiek. De nieuwe maatregelen leiden volgens de RSJ tot een 'ernstige inperking van de rechten van gedetineerden'.

Saris: "Wij blijven echt wel binnen de mensenrechtelijke bescherming. De afweging is zorgvuldig, dit gaat maar voor een kleine groep gedetineerden gelden. Maatwerk is dan nie meer nodig. Dat is juist precies waar we vanaf willen."

Bekijk ook

Contact met familie

In een advies aan de minister schrijft de RSJ bovendien dat door de algemene regels er een risico bestaat dat voor sommige individuele gedetineerden 'een zwaarder regime met meer beperkingen dan nodig wordt opgelegd'. "Daarnaast komt het recht op family life in het geding", zo staat in het advies te lezen.

DJI-baas Saris is het hier niet mee eens: "Ze zijn niet volledig geïsoleerd, ze hebben nog steeds contact met hun familie. En hoe belangrijk wij het recht op family life ook vinden, ook dat is een moment waarvan misbruik gemaakt kan worden."

Druk op personeel groter

Saris houdt er ook ernstig rekening mee dat met de invoering van de strengere EBI-regels de druk op zijn gevangenispersoneel juist groter wordt: "Op het moment dat je meerdere communicatiemogelijkheden verder dichtzet, is er een reeële kans dat ons personeel nog meer onder druk komt te staan van de georganiseerde misdaad."

"We kijken daarom wat er precies nodig is, zodat ons personeel veilig z'n werk kan doen. Want om nu te zeggen: we nemen deze maatregelen maar niet omdat het voor ons personeel te gevaarlijk wordt, dat zou echt het verkeerde antwoord zijn."

Bekijk ook

Taghi niet tevreden

Inmiddels kan Ridouan Taghi het gevangenispersoneel in de EBI weer gewoon in de ogen kijken. In een uitgebreid persbericht van zijn advocaat Inez Weski beklaagde de drugsbaron zich onlangs wel over zijn detentieomstandigheden. Die zouden 'vergaand in strijd zijn met grondrechten, neergelegd in mensenrechtenverdragen'.

Taghi ontvangt volgens Weski bovendien geen persoonlijk bezoek meer, heeft door een telefoonverbod geen contact meer met zijn familie maar alleen met zijn advocaten en veel poststukken die aan hem zijn gericht worden volgens Weski door de gevangenis tegengehouden.

'Maatschappij veilig houden'

In reactie op deze kritiek van Taghi en zijn advocaten laat Saris weten 'niet gedetailleerd in te kunnen gaan op individuele maatregelen'. "Maar als wij dit soort dingen doen, staat dat altijd in verhouding tot de dreiging die wij willen tegengaan. Wij doen dit echt niet om mensen te pesten. Als wij dit doen, doen we dit om de maatschappij veilig te houden."

De komst van Ridouan Taghi naar de EBI, nu ruim 3 jaar geleden, heeft zijn organisatie op scherp gezet, zo legt de DJI-baas uit. "Ons beveiligingsniveau was al heel robuust, maar met de komst van Taghi hebben we dat nog verder aangescherpt. We kijken ook naar scenario's hoe Zuid-Amerikaanse drugskartels hun mensen uit de gevangenis proberen te ontzetten. Hier houden wij rekening mee en treffen we ook maatregelen voor."

Bekijk hier het exclusieve gesprek met Wim Saris, de hoogste gevangenisbaas in Nederland

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom producten uit Chinese webwinkels vaker onveilig zijn dan spullen uit China die hier in de winkel liggen

Waarom producten uit Chinese webwinkels vaker onveilig zijn dan spullen uit China die hier in de winkel liggen
Pakketjes van Shein en Temu zouden duurder worden
Bron: AFP

Er komen steeds meer pakketjes uit China onze kant op. Vaak uit webshops als Temu en Shein. Maar deze producten kunnen onveilig zijn. Wat is het verschil tussen deze en de producten die je zelf in de winkel koopt? "Je importeert zelf."

Temu, AliExpress en Shein: in onze chat vertelden veel kopers positieve ervaringen te hebben met deze webwinkels. Ze vinden daar goedkoper dezelfde producten als in Nederlandse winkels, met dezelfde kwaliteit. Maar onder andere de Consumentenbond waarschuwt dat producten van deze webwinkels gevaarlijker zijn. Hoe zit dat?

Direct uit China kopen

Goed om te weten: de meeste producten die je koopt of bestelt uit China deugen inderdaad, vooral die in de winkel. "Als we het hebben over gevaarlijke producten, dan zijn die rechtstreeks uit China gekocht of via platforms als Temu of Shein", legt Joyce Donat van de Consumentenbond uit. "Dat zijn platforms waarbij je direct vanuit China als consument zelf importeert."

Het zijn juist deze producten die van slechtere kwaliteit kunnen zijn. En waarmee de Europese markt op dit moment overspoeld wordt. "Wil je dat tegengaan? Koop dan gewoon bij een Europese webwinkel."

Bekijk ook

info

Miljarden kleine pakketen van buiten de EU

Volgens de Europese Commissie kwamen er vorig jaar 4,6 miljard pakketten met een waarde van onder de 22 euro de Europese Unie binnen. Dat zijn er twee keer zoveel als het jaar daarvoor. De meeste van deze pakketten komen uit China. Vaak gaat het om producten van slechtere kwaliteit, die ook gevaarlijk kunnen zijn. Daarom wil de Commissie invoerrechten gaan heffen op deze bestellingen om ze duurder te maken. De hoop is dat daardoor op een gegeven moment minder van dit soort bestellingen worden gedaan.

Europese veiligheidsregels

Maar waarom kunnen deze producten gevaarlijk zijn? Donat legt uit dat alles wat in Europese winkels wordt verkocht aan de Europese veiligheidsregels moet voldoen. Ook Chinese fabrikanten moeten zich daaraan houden.

Zo mogen elektronische apparaten die de EU binnenkomen voor maar 0,01 procent bestaan uit cadmium, een metaal dat op de lange termijn voor nierproblemen kan zorgen. Daarbij moeten bijvoorbeeld alle smartphones toegankelijk zijn voor mensen met beperkingen.

'Etalage voor Chinese fabrikant'

Maar platforms als Temu en Shein zijn volgens Donat 'de etalage voor de Chinese fabrikant'. Die verkopen producten de direct vanuit die fabrikant worden geïmporteerd. "Ze voldoen heel vaak niet aan de veiligheidseisen."

Daardoor is er een grotere kans dat bijvoorbeeld een föhn van Temu het niet doet in onze stekkerdoos of dat er meer cadmium in een telefoon zit dan is toegestaan.

Is winkel verantwoordelijk?

Omdat je via platforms als Temu zelf importeert, ben je ook zelf verantwoordelijk en heb je geen makkelijk bereikbare plek om naartoe te gaan als er dingen fout gaan. De fabrikant zit natuurlijk aan de andere kant van de wereld.

Dat de kwaliteit minder is, kan ook gebeuren als een Europese winkel iets importeert vanuit China, want die veiligheidscontroles worden door de fabrikant zelf gedaan. Maar als de föhn het dan niet doet, is de winkel verantwoordelijk. De winkel moet ervoor zorgen dat alles in orde is, en je kan daar naartoe gaan als dat niet zo is.

Bekijk ook

Vliegtuig vol losse pakketjes

Naast dat producten worden gecontroleerd in het magazijn van de winkel, gebeurt dit ook bij controles van de douane voordat ze de EU binnenkomen. Bij Europese of Nederlandse winkels gebeurt dat vaak met zogenoemde bulk-orders. Dan worden veel dezelfde producten tegelijkertijd verstuurd via bijvoorbeeld dezelfde scheepscontainer of hetzelfde vrachtvliegtuig voor grotere winkels. "Dat is makkelijker voor de douane om te controleren", legt Donat uit. En dus veiliger.

"Je moet je voorstellen: de douane controleert óf een bulkpartij producten, die door een winkel worden geïmporteerd, óf ze moeten een heel vliegtuig vol met miljoenen individuele pakketjes controleren." Dat laatste is waar de douane mee zit bij bestellingen van Temu of Shein. Een container met 1.000 föhns is makkelijker te controleren op fouten dan twintig föhns omringd door honderden andere producten.

'Kijken met wie je te maken hebt'

Maar zelfs bij Nederlandse webwinkels en platforms moet je volgens Donat oppassen. "Je moet altijd kijken met wie je eigenlijk te maken hebt", vertelt ze. "Want vaak koop je het dan alsnog bij een derde partij. Je moet erop letten dat dat geen 'dropshipper' is."

"Via een 'dropshipper' komt het product ook direct uit China. Het beste is om bij een Europese of Nederlandse winkel te kopen." Dan heb je volgens haar veel meer zekerheid over wat je koopt. Dat het aan de regels voldoet en dat je ergens terecht kan bij vragen.

info

Wat is dropshipping?

Dropshippers zijn webwinkels zonder eigen voorraad: als je bij hen iets bestelt, wordt het rechtstreeks vanuit de leverancier naar je verzonden. Veel mensen hebben een negatieve associatie met dropshipping, maar dat is niet altijd terecht. Het is wel problematisch als er bijvoorbeeld direct uit China wordt geleverd en consumenten dit niet weten. Er zijn ook dropshippers die producten van Chinese platformen direct op hun website aanbieden voor een veelvoud van de oorspronkelijke prijs. bron: Thuiswinkel Waarborg

Bekijk ook

'Een hele klus'

Een populaire Nederlandse webwinkel is Bol. Een woordvoerder laat weten dat dropshippen daar verboden is. "Bol wil de kwaliteit van de artikelen op het platform zo goed mogelijk waarborgen", vertelt hij. "Dit betekent dat we erop toezien dat er alleen veilige artikelen op ons platform worden aangeboden en dat namaakartikelen niet zijn toegestaan."

Toch komt het voor dat er dropshippers actief zijn binnen hun webwinkel, ook al heeft de webwinkel een team die zich erop richt. "Je kunt je voorstellen dat dit met 47.000 verkooppartners en ruim 41 miljoen producten een hele klus is", zegt de woordvoerder. "We handhaven streng: als we een verkooppartner betrappen op dropshippen trekken we de helft van hun beleidspunten af. Dit betekent dat als zij nog een keer dezelfde fout begaan, wij genoodzaakt zijn hun verkoopaccount te sluiten."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat mogen internationale militairen doen mocht er ooit een vredesmissie komen in Oekraïne? En andere vragen beantwoord

Wat mogen internationale militairen doen mocht er ooit een vredesmissie komen in Oekraïne? En andere vragen beantwoord
Leden van de VN vredesmacht in Cyprus
Bron: AFP

Nu Rusland en de Verenigde Staten onderhandelen over het eindigen van de oorlog in Oekraïne, wordt er ook gesproken over een mogelijke vredesmacht. Buitenlandse troepen worden dan ingezet om de vrede te bewaren. We vroegen wat jullie erover wilden weten.

Als het lukt om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne te beëindigen, zou er een internationale vredesmacht kunnen komen. Die optie werd in ieder geval besproken door Europese regeringsleiders en NAVO-baas Mark Rutte, tijdens een spoedberaad in Parijs op 17 februari.

Het inzetten van een vredesmacht in een conflictgebied komt vaak ter sprake zodra er zicht is op vredesafspraken of een staakt-het-vuren, vertelt hoogleraar Militair Recht Marten Zwanenburg van de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensieacademie. "Het is op zich logisch dat er dan een onafhankelijk iemand wordt aangewezen om de situatie in de gaten te houden, en eventueel op te treden als een van de partijen bij het conflict zich niet aan de afspraken houdt."

Het is nog te vroeg om te zeggen of zo'n vredesmacht in Oekraïne er echt komt, benadrukken Zwanenburg en universitair hoofddocent Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden Niels van Willigen. Hij deed onderzoek naar vredesmissies waar Nederland aan deelnam. Ze leggen graag uit hoe vredesmachten werken en beantwoorden jullie vragen.

Marten Zwanenburg (foto: Kirsten van Santen) en Niels van Willigen
Bron: EenVandaag
Marten Zwanenburg (foto: Kirsten van Santen) en Niels van Willigen

1. Wie moet er allemaal akkoord gaan met een vredesmacht?

"Volgens de afspraken die in 1945 werden gemaakt met de oprichting van de Verenigde Naties, moet een vredesmacht formeel worden goedgekeurd via een resolutie van de VN-Veiligheidsraad. Die besluit dan: we willen de vrede herstellen met een vredesmacht. En doet een oproep aan landen om troepen te leveren", weet Van Willigen.

"Toch komt het regelmatig voor dat niet de VN, maar een ad-hoc coalitie van landen het initiatief neemt. In zo'n geval neemt een groep landen de verantwoordelijkheid op zich, waarbij meestal één land het voortouw neemt en het hoofdkwartier levert", vervolgt hij.

"Dit gebeurde bijvoorbeeld in Afghanistan, waar de landen die troepen leverden voor de ISAF-troepenmacht in eerste instantie onder leiding van het Verenigd Koninkrijk stonden en de coördinatie later ook door bijvoorbeeld Nederland en Duitsland werd gedaan. Uiteindelijk nam de NAVO de coördinatie over. Dit gebeurde overigens wel allemaal met toestemming van de VN."

Als een vredesmacht niet vanuit de VN is geautoriseerd, moet er in ieder geval juridische instemming zijn van de zogenoemde gaststaat, weet Zwanenburg. Dat is de staat waar de vredesmacht zal optreden. "Maar in de praktijk wil je eigenlijk dat alle betrokken staten en partijen instemmen met de komst van een vredesmacht, anders leert de ervaring dat zo'n macht eigenlijk geen goed idee is."

Precies dit lijkt bij een eventuele vredesmacht in Oekraïne het probleem te zijn, en de reden waarom we nog niet zeker weten of dit gaat gebeuren, zegt Van Willigen: "Want Poetin heeft gezegd niet in te stemmen met een missie die bestaat uit Europese troepen."

Bekijk ook

2. Nederland is toch partij in de oorlog in Oekraïne, waarom zou het dan mogen bijdragen aan een vredesmacht?

"Dat is een terechte constatering, en geeft ook meteen het karakter aan van de mogelijke missie", zegt Van Willigen. "Want hoewel bijvoorbeeld Nederland niet letterlijk onderdeel is van de oorlog, zijn we wel partijdig. Vanwege onze steun aan Oekraïne."

"Als Europese landen dus toch zouden besluiten om met troepen naar Oekraïne te gaan, is er geen sprake van een vredesmacht, maar van een afschrikkingsmacht. Het gaat ons dan om het afschrikken van Rusland, om onze eigen Europese veiligheidsbelangen te beschermen."

"Zoals ik het zie", gaat Van Willigen verder, "zou dit eigenlijk een voortzetting zijn van de afschrikking waarmee we nu al bezig zijn via de NAVO en de troepen in het oosten. Het zou een versterkte vorm daarvan zijn, met een zwaar geconcentreerde afschrikkingsmacht in Oekraïne zelf."

Om deze reden is het woord 'vredesmacht' minder toepasselijk voor een eventuele internationale troepenmacht in Oekraïne, vindt ook Zwanenberg. "Juridisch is er niet een verschil tussen een vredesmacht en een afschrikkingsmacht. Maar als er rekening wordt gehouden met een grootschaliger gebruik van geweld, en daar is autorisatie van de VN-Veiligheidsraad voor, dan wordt vaak gesproken over een vredesafdwinging in plaats van een vredesbewaring. In hoe we hierover praten worden dus wel verschillende gradaties en doelen onderscheiden."

3. Leidt een vredesmacht niet juist tot verdere escalatie? Olie op het vuur?

"Dat is zeker een risico wanneer niet alle partijen willen meewerken", antwoordt Zwanenburg. "Om escalatie te voorkomen is die instemming van alle partijen cruciaal. Je zag bijvoorbeeld dat een van de eerste vredesmachten in Egypte, bij het Suez-kanaal, eerst behoorlijk succesvol was, totdat Egypte de instemming terugtrok."

Een mogelijke missie in Oekraïne kan in het bijzonder riskant zijn, denkt Van Willigen. "Niet alleen omdat Rusland daar misschien niet mee zal willen instemmen. Maar ook omdat je te maken hebt met een kernmacht, en met een grote krijgsmacht die de afgelopen jaren heeft huisgehouden in Oekraïne. Dat is moeilijker dan het afschrikken van bijvoorbeeld de Taliban."

Bekijk ook

4. Wat mag een vredesmacht doen, en wat niet?

"Een vredesmacht mag zichzelf sowieso verdedigen. Daar zijn juridische gronden voor", antwoordt Zwanenburg.

"Als het gaat om verder gebruik van geweld, moet een vredesmacht zich in ieder geval houden aan de mensenrechten en aan - mocht dat van toepassing zijn - het oorlogsrecht. Verder is het belangrijk om te weten wat er precies in het mandaat staat, en waar dat vandaan komt", gaat de hoogleraar Militair Recht verder. Een mandaat is de officiële bevoegdheid die een vredesmacht krijgt van een internationale organisatie (zoals de VN) of van een tijdelijke coalitie van landen.

"Als het mandaat er is gekomen met instemming van de gaststaat, dan mag de vredesmacht doen wat die staat toestaat. Is het mandaat verleend door de VN-Veiligheidsraad, dan gelden de grenzen die de Veiligheidsraad heeft gesteld", legt de hoogleraar uit.

Zo'n mandaat kan misschien nog wat algemeen klinken, maar wordt op een gegeven moment vertaald naar regels voor militairen op de grond, voegt Van Willigen toe. "Dat noem je de rules of engagement. En dan gaat het dus echt om praktijksituaties, zoals wanneer een militair mag schieten. Zodat individuele militairen goed weten wat ze mogen doen, om misverstanden te voorkomen."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

5. Hoe wordt de veiligheid van de militairen tijdens een vredesmacht gegarandeerd?

"Het is inderdaad belangrijk dat troepen zichzelf goed kunnen beschermen, want als je zelf kwetsbaar bent wordt het natuurlijk lastig om het mandaat uit te oefenen", zegt Van Willigen. "De bescherming van de eigen troepen begint met een veilig verblijf en procedures om veilig buiten het verblijf te kunnen bewegen. Je moet dan denken aan bijvoorbeeld hekken, prikkeldraad of andere fortificaties om het kamp waar de troepen verblijven, of aan gepantserde slaapvertrekken die niet bij een eerste bom direct vernietigd worden."

Daarnaast zijn vredesmachten over het algemeen bewapend, vertelt Zwanenburg. "Sommige vredesmachten, die bijvoorbeeld alleen de situatie monitoren, zijn licht bewapend. Maar eigenlijk zien we sinds de beruchte vredesmacht in Bosnië - naar aanleiding van de Srebrenica-ervaring - dat vredesmachten tegenwoordig vaak zwaarbewapend zijn."

Daarnaast is 'escalatie-dominantie' heel belangrijk voor een vredes- of afschrikkingsmacht. "Dat betekent dat je bij een escalatie voldoende middelen en kracht achter je hebt om de situatie te beheersen", legt Van Willigen uit. "De afschrikkingsmacht werkt dan als een struikeldraad, waarna snel extra troepen kunnen worden ingevlogen."

Zwanenberg legt uit dat per conflict ook specifieke afspraken worden gemaakt over versterking. "In Bosnië is bijvoorbeeld een kleine vredesmacht aanwezig, maar er zijn afspraken dat extra troepen snel kunnen worden ingezet als de situatie escaleert."

Bekijk ook

6. Wordt van tevoren bepaald hoe lang de militairen ergens blijven, om te voorkomen dat ze daar eindeloos zijn?

"Vredesmachten die ergens met instemming van de VN-Veiligheidsraad zitten, krijgen meestal een mandaat voor een jaar. En daarna wordt ieder jaar opnieuw gekeken of het wordt verlengd", zegt Zwanenburg. "Er is dus niet een afgesproken maximale duur."

Soms leidt dat er inderdaad toe dat vredesmachten lang in een gebied zitten, vertelt Van Willigen. "Op Cyprus, en in Bosnië en Kosovo, zitten bijvoorbeeld al decennialang vredesmachten. Dat komt omdat daar nog steeds de spanningen zijn die oorspronkelijk de reden waren om een vredesmacht in te stellen."

Toch zou een afgesproken maximale duur niet helemaal wenselijk zijn, zegt Van Willigen. "Want dat geeft ruimte aan mensen die het vredesproces willen frustreren om te misbruiken. Dat is een beetje wat er in Afghanistan is gebeurd: de Taliban en andere groepen die tegen het Westen vochten, zeiden steeds: 'Wij hebben de tijd, wij zitten het wel uit, wij gaan nergens heen.'"

Bekijk ook

7. Hoe wordt bepaald welke landen hoeveel militairen en middelen moeten leveren?

"Dat wordt afgesproken in een bestand of akkoord. Vaak wordt het aantal militairen genoemd dat nodig is in het gebied, en begint daarna het grote onderhandelen tussen landen over wie hoeveel mensen kan en wil leveren", antwoordt Van Willigen.

"Dat heeft deels te maken met de capaciteiten die je überhaupt hebt. Zo heeft Nederland bijvoorbeeld Patriot-systemen voor de luchtverdediging die ingezet zouden kunnen worden. Andere landen hebben dat misschien niet, maar zouden wel weer tanks kunnen leveren."

"Maar het heeft ook te maken met wat je wil. Voor een besluit over de precieze bijdrage aan een vredesmacht is ook binnenlands politiek draagvlak nodig. Dus je ziet nu dat in de discussies in Den Haag daarop wordt voorgesorteerd. Daar wordt gezegd: als we dit doen, willen we een brede consensus hebben."

8. Wie betaalt de kosten voor een vredesmacht?

"Vaak zijn dat de landen die troepen leveren. De Nederlandse bijdrage aan de missie in Afghanistan is bijvoorbeeld gewoon door Nederland zelf betaald", weet Van Willigen. "Bij een VN-missie zijn er wel vergoedingen vanuit de VN, maar Nederland betaalt ook contributie aan de VN. Dus ja, uiteindelijk betalen landen de inzet voor een groot deel zelf."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant