Hoogleraar pleit voor jeugd-OMT: '2 tot 5 jaar nodig om mentaal goed uit de crisis te komen'

Volgende week gaan kinderopvang en basisscholen weer open. Wat er verandert voor jongeren is nog onduidelijk. En juist zij snakken naar meer bewegingsruimte. "Er moeten meer deskundigen advies kunnen geven over jongeren."

Arne Popma, hoofd van de afdeling voor kinder- en jeugdpsychiatrie van Amsterdam UMC pleit voor een soort jeugd-OMT dat het kabinet adviseert. "Ik denk dat het OMT wel oog voor de jeugd heeft, maar ik denk dat het belangrijk is dat er meer ruimte komt voor andere deskundigen die advies geven over hoe je de mentale gezondheid van jongeren en tieners herstelt."

Psychische problemen signaleren

Popma vindt dat we de jongeren niet moeten vergeten. "De crisis op de ic's is een heel terecht punt van onze nationale focus. Maar de crisis van de mentale gezondheid loopt daar een halfjaar tot een jaar achteraan. Wij denken dat dat herstel bij jongeren 2 tot 5 jaar in beslag neemt."

In NRC pleitten afgelopen weekend verschillende intensivisten voor versoepeling van de coronamaatregelen. Popma is daar blij mee. "Dit is een leeftijd waarop je je identiteit vormt en sociale contacten vormt. En in de leeftijd van tieners zien we vaak de eerste psychische problemen zich ontwikkelen. Als dat gebeurt zie je dat nu niet. De signaalfunctie van een school of sportvereniging is verdwenen. Het belangrijkste is een-op-eencontact. In het echt. Niet online."

Jeugd-OMT

Wie zouden er dan in zo'n jeugd-OMT moeten? "Ik denk dat je dan moet denken aan psychologen, psychiaters, jongerenwerkers en schoolpsychologen. Het liefst een groep mensen die eigenlijk het hele kabinet adviseert over: wat betekent dit voor de ministeries van Volksgezondheid, van Onderwijs en van Justitie."

Of er versoepelingen in aantocht zijn voor jongeren weten we niet. Plannen en ideeën zijn er in elk geval genoeg. Zo willen bibliotheken in Amsterdam hun achterdeuren openen voor kleine groepen kinderen en jongeren die dat nodig hebben. En in Groningen startte vorige week een een proef met sneltesten, zodat studenten van de Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool toch colleges kunnen volgen.

Regie over eigen leven

Programmaleider Anita Kraak van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) is enthousiast over de snelteststraat voor studenten. "Met zo'n initiatief geef je jongeren een stukje regie terug over hun leven. Je zorgt dat ze naar school kunnen, hun opleiding kunnen afronden. En je creëert de mogelijkheid voor contact tussen leeftijdsgenoten."

Jongeren hebben het bepaald niet makkelijk gehad het afgelopen jaar, ziet Kraak. "In maart was corona nog nieuw en 'spannend'. Maar naarmate de crisis vorderde en er maatregelen bijkwamen, werden jonge mensen meer op zichzelf teruggeworpen. In moeilijke situaties zoeken jongeren elkaar normaal gesproken op, zoeken ze samen naar oplossingen. Dat gaat nu niet en dat maakt het zwaar voor hen."

Somberheid en angst

Hoewel veel jongeren volgens Kraak nog best goed omgaan met de situatie, ziet ze ook een toenemend aantal met last van somberheid, eenzaamheid en angst. Wat volgens de programmaleider zou kunnen helpen, is dat jongeren meer worden betrokken bij het bedenken van de regels, die moeten aansluiten op hun behoeftes: onderwijs, opleiding en contact met leeftijdsgenoten.

"Als er meer ruimte komt voor jongeren om mee te denken over wat voor hen belangrijk is, geef je hen het gevoel van meer grip op hun eigen leven. Dat is die regie waar ik het zojuist over had."

Veerkrachtig

Of jonge mensen er niet, net als de rest van de Nederlanders, 'gewoon' mee moeten dealen dat het land op slot zit? Dat moeten we immers allemaal. Maar daar kijkt Kraak genuanceerder naar: "Over het algemeen zijn jongeren heel veerkrachtig en weerbaar, maar we worden met een situatie geconfronteerd die we allemaal niet kennen."

Volwassenen hebben meer levenservaring en kunnen daar makkelijker mee dealen. Daarnaast leren jongeren van elkaar door over een situatie te praten met leeftijdgenoten. Dat is nu nauwelijks mogelijk." Haar boodschap: "Maak gebruik van de creatieve ideeën van jongeren om zo weer wat alledaagsheid terug krijgen, binnen de kaders van coronamaatregelen."

Achterdeuren open

Ook directeur Martin Berendse van de Openbare Bibliotheek Amsterdam maakt zich zorgen om het welzijn van kinderen en jongeren. Daarom heeft hij de deur van zijn bibliotheken in alle stadsdelen al enige tijd weer op een kier. "Je bent open of je bent dicht, dat is de officiële gedachte. En wij zijn nu een beetje open, zoals scholen ook een beetje open zijn. Via onze achterdeur komen nu groepen kinderen binnen voor wie we activiteiten organiseren. Maar we willen ook die voordeur weer voorzichtig open."

Berendse benadrukt dat het juist in een dichtbevolkte stad als Amsterdam waardevol kan zijn om er even tussenuit te kunnen: "Kinderen klappen tegen de muren op in hun flats met grote gezinnen. Ze zitten thuis opgesloten. Als wij hen mogen ontvangen, kunnen ze hun leeftijdgenoten treffen en krijgen ze inspiratie, gaan de spreekwoordelijke luiken weer open."