De dialoog aangaan met iemand die fundamenteel met jou van mening verschilt. Heeft dat zin? Via een zesdelige briefwisseling in het Reformatorisch Dagblad probeerden John Lapré, homoseksueel en christen, en Steef de Bruijn, hoofdredacteur van de krant, elkaar beter te begrijpen. Zelf kwam Lapré binnen reformatorische kringen uit de kast. In zijn brieven deelt hij onder andere wat negatieve reacties op homoseksualiteit voor gevolgen kunnen hebben. Steef de Bruijn belichtte vooral de kant van de gereformeerden: waarom kúnnen zij iemand met een homoseksuele relatie niet accepteren? Een paar maanden na het verschijnen van de brieven blikken ze terug.

De briefwisseling ontstond na een reclamecampagne van modemerk SuitSupply. In bushokjes door het hele land waren twee zoenende mannen te zien. Als reactie daarop werd in orthodox-christelijke kringen een anti-homoflyer verspreid door organisatie Civitas Christiana, als bijlage bij het Reformatorisch Dagblad (RD). Na kritiek daarover liet de krant weten ‘niet verantwoordelijk te zijn voor de inhoud van advertenties’. Daarop kwam een crowdfundingsactie op gang om juist een pró-homo-advertentie in het RD te plaatsen.

Reformatorisch Dagblad weigert ook 'kuise foto'

Dat het plaatsen van die advertentie gevoelig lag, was te verwachten. Het Reformatorisch Dagblad valt binnen de stroming van de 'bevindelijk gereformeerden', die wordt beschouwd als een van de meest strenge binnen het christendom. De inhoud van de Bijbel wordt vaak tot op de letter gevolgd en (actieve) homoseksualiteit wordt over het algemeen niet geaccepteerd. 

De foto voor de advertentie, een foto van John Lapré en zijn echtgenoot Lionel, werd dan ook met veel zorg uitgekozen. "Het is een heel kuise foto", vindt Lapré nog steeds. Op de foto omhelzen hij en zijn echtgenoot elkaar. Al eerder werd besloten een versie met twee tongzoenende mannen niet naar de krant te sturen. Toch weigerde het RD utieindelijk de advertentie te plaatsen. Hoofdredacteur Steef de Bruijn staat nog altijd achter die keuze: "Wat zullen lezers zien en ervaren bij die foto? En helpt dat om het thema homoseksualiteit onder de achterban bespreekbaar te maken? Beeld dat confronteert helpt dan niet om de discussie op gang te brengen."

In plaats van de advertentie te plaatsen, stelde hoofdredacteur De Bruijn een briefwisseling met Lapré voor. Een doekje voor het bloeden? "Zo hebben we dat niet gezegd, en ook niet bedoeld", zegt De Bruijn. "Het was een poging om ook de gevoelens van mensen als John naar voren te laten komen en te laten zien: 'Zo beleven homo’s, lesbiennes en biseksuelen dat.'"

John Lapré had wel zijn bedenkingen bij het voorstel. "Ik wist dat het ontzettend moeilijk zou worden. In reformatorische kringen is een bepaalde interpretatie van de waarheid belangrijk. Of je daar dan mensen pijn mee doet, maakt vaak minder uit." Toch besloot hij op het voorstel in te gaan. Via de brieven kon hij vertellen wat het verwerpen en uitstoten van mensen met een andere geaardheid voor gevolgen heeft.

Homo's niet alleen 'half bloot op een boot'

De briefwisseling werd mateloos populair onder lezers van het Reformatorisch Dagblad. "Homoseksualiteit is dan ook binnen de kerk een van de meest heikele punten van de laatste tien jaar", zo verklaart de hoofdredacteur. Dat was ook een van de redenen om de brieven te plaatsen. "We maken ons op de redactie wel degelijk zorgen over de beeldvorming rondom homoseksualiteit in christelijke kring", zegt De Bruijn. Hij merkt dat er onder veel lezers van de krant een bepaald beeld heerst over homo’s. "Mensen denken al snel aan Amsterdam, grachten en boten met mensen die daar half bloot rondvaren. Daarmee doe je alleen geen recht aan heel veel homo’s, ook homo’s in christelijke kring, die totaal geen behoefte hebben zich op die manier uit te leven."

Veel lezers reageerden positief op de brieven, maar niet iedereen. Sommigen vonden dat De Bruijn duidelijker moest zeggen dat mensen die actief homoseksueel zijn niet in de hemel kunnen komen. "Ik denk dat ik dat wél duidelijk gezegd heb", aldus De Bruijn. "Tegelijkertijd heb ik geprobeerd de persoon van John volledig tot zijn recht te laten komen." 

• Verslaggever Laura Kors maakte een reportageserie over de briefwisseling. Beluister in onderstaande player het verhaal van Steef de Bruijn.

Zelfmoordgedachten

Voor John Lapré was het moeilijk om de pijn van vroeger opnieuw op te zoeken. Indertijd kwam ook hij in reformatorische kringen uit de kast. "Ik ben toen in 24 uur mijn werk, de kerk en vrienden en familie kwijtgeraakt. Ik wist niet meer hoe ik verder moest." Om die reden vond hij het dan ook belangrijk zijn kant van het verhaal te delen in het RD. "Ik doe dit vooral voor de jongere generatie, die in kerken zitten en waar de geest van hun hele omgeving ze verwerpt. Het is onvoorstelbaar dat jongeren zo ongelukkig kunnen zijn."

Veel christelijke jongeren met een andere geaardheid worstelen met depressies, eenzaamheid of zelfs zelfmoordgedachten. Ook dat heeft Lapré in zijn brieven duidelijk naar voren willen brengen. "Je kunt een bepaalde interpretatie hebben van iets, maar als dat zorgt dat jongeren uit het leven stappen, dan is er echt iets mis met je visie. Dan moet je daar iets aan doen."

• Verslaggever Laura Kors maakte een reportageserie over de briefwisseling. Beluister in onderstaande player het verhaal van John Lapré.

Heeft de dialoog zin gehad?

Denken beide briefschrijvers dat er nu iets is veranderd? Steef de Bruijn ervoer de briefwisseling vooral als 'het voorhouden van een spiegel'. "De kerk hoort een veilige haven te zijn. Je moet met open armen staan naar mensen in de samenleving, op welke plek dan ook." Zijn standpunt over homoseksualiteit is onveranderd gebleven. "Ik kan geen tekst in de Bijbel vinden die positief is over homoseksualiteit. Tegelijkertijd kan je iemand wel blijven zien als een naaste, als een medemens."

John Lapré heeft wel een sprankje hoop uit de briefwisseling met De Bruijn kunnen halen. "Ik weet niet of hij in zijn mening is opgeschoven. Toch heb ik wel het idee dat het beleid van het Reformatorisch Dagblad langzaam aan het opschuiven is." Dat zit hem vooral in kleine dingen. "Dat Steef de Bruijn uitspreekt: 'Ik ben het niet met je eens, maar wens geen oordeel uit te spreken over of je naar de hemel of hel gaat', dat is totaal nieuw."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.