Hoeveel van onze Nederlandse wetten worden eigenlijk bepaald door de Europese Unie? Volgens politiek communicatiestrateeg Kaj Leers zou dat maar liefst 80 procent zijn, zei hij op Twitter. Maar rechtsgeleerden denken daar anders over.

Het is een hardnekkig getal, die tachtig procent. Al in 1989 roept de toenmalige voorzitter van de Europese Commissie, Jacques Delors, dat de Europese Unie ooit zo'n groot deel van de nationale wetten zal bepalen.

Invloed

"Dat getal is eigenlijk een eigen leven gaan leiden", vertelt Sebastiaan Princen, universitair hoofddocent op het gebied van bestuur en beleid in de Europese Unie aan de Universiteit Utrecht.

Dat de invloed van de Europese Unie is toegenomen, ontkent Princen niet. "Op heel veel terreinen is het toegenomen." Maar 80 procent is wel een heel ruime schatting. "Onderzoeken van zo'n 15 jaar geleden komen allemaal uit op percentages van zo'n 15 tot 20 procent van nationale regels die uit de Europese Unie komen."

Iets meer, maar niet veel meer

Sinds die 15 jaar is er een hoop veranderd. Maar volgens Princen niet zoveel dat je aan de 80 procent van Kaj Leers komt. Ook Armin Cuyvers, hoogleraar Europees Recht aan de Universiteit Leiden, denkt niet dat het zo is. "Tenzij je een hele losse definitie van 'bepalen' hanteert. Als in, er is een kans van een invloed van een Europese regel. Als je een strakkere definitie hebt: Brussel bepaalt de inhoud van een Nederlandse regel. Dan kom je zeker niet aan de tachtig procent."

Bovendien, benadrukt Cuyvers, staat de Europese Unie niet tegenover de Nederlandse regering. "Wat mensen vaak vergeten is dat een Brusselse wet vaak wordt aangenomen omdat een Nederlandse minister voor stemt. Het feit dat een regel uit Brussel komt, betekent niet dat Nederland er niks over te zeggen heeft."

Per terrein verschillend

Toch zijn er wel wat terreinen die volledig onder de EU vallen. "Zoals internationale handelsverdragen en de regels voor de douane", vertelt Cuyvers. En, niet geheel onbelangrijk, de Europese Unie krijgt steeds meer zeggenschap over milieu en energie.

"Dat is ook logisch, want dat zijn terreinen die je eigenlijk niet als een land op kan lossen. Milieu is grensoverschrijdend", zegt Cuyvers.

'EU wordt geen superstaat'

Daardoor kan de invloed van de EU in de toekomst toenemen. Al lijkt de kans klein dat lidstaten ooit volledig de controle uit handen zullen geven. Daar zullen maar weinig landen hun handtekening onder zetten.

"Het is niet zo dat de EU een superstaat wordt waar Nederland een klein onderdeel van is", zegt Cuyvers. Ook Princen sluit zich daarbij aan. "De hele discussie over gezondheidszorg, onderwijs en sociale zekerheid... Daar heeft de Europese Unie weinig mee te maken. Heel veel belangrijke onderwerpen zijn nationaal."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."