meer NPO start

Hoe wil Tunesië migranten tegenhouden? En 4 andere vragen over de nieuwe migratiedeal van de EU beantwoord

Hoe wil Tunesië migranten tegenhouden? En 4 andere vragen over de nieuwe migratiedeal van de EU beantwoord
Europese leiders sloten afgelopen zondag een migratiedeal met de Tunesische president Kais Saied
Bron: AFP

Premier Rutte was afgelopen zondag samen met Europese Commissievoorzitter Von der Leyen en de Italiaanse premier Meloni in Tunesië om te praten over een migratiedeal. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we welke vragen jullie hierover hadden.

Tunesië staat ineens in het middelpunt van de belangstelling. De Tunesische president Kais Saied beloofde migrantenboten tegen te houden in ruil voor 1 miljard euro aan leningen en subsidies. Opvallend is dat Saied eerst aangaf geen grenswacht te willen zijn voor andere landen. Francesco Mascini, verbonden aan het Clingendael Instituut, en onderzoeker Carolus Grütters van het Centrum voor Migratierecht weten dat een succesvolle migratiedeal met Tunesië lastig wordt.

1. Hoe denkt Tunesië migranten tegen te houden?

"Door beter op te treden tegen smokkelnetwerken op land door de Tunesische politie, want daarmee begint natuurlijk de reis", zegt Mascini. "Daarnaast gaat het om betere grensbewaking. Hier zijn veel patrouilleschepen voor nodig, omdat de kustlijn van Tunesië erg lang is. Europa gaat dan ook rechtstreeks hulp geven aan de Tunesische marine."

De afspraken in de migratiedeal tussen de Europese Unie en Tunesië zullen hierbij van nut zijn, zegt hij. "Uiteindelijk is het belangrijkste doel om kansarme asielzoekers zo snel mogelijk uit het systeem te verwijderen. Dit zijn vluchtelingen die niet in aanmerking komen voor asiel in Europa. Toch kost het verwerken van de aanvragen veel tijd, geld en energie. Deze migranten vertragen de procedures voor politieke vluchtelingen, doordat het systeem overbelast raakt met teveel aanvragen."

Bekijk ook

2. Proberen migranten straks niet via Libië naar Europa te komen?

Mascini acht de kans klein dat de migranten die nu via Tunesië naar Europa reizen dat alsnog via Libië zullen proberen, maar hij sluit het niet uit. "Het blijft altijd mogelijk dat migranten via Libië proberen te reizen naar Europa, want de situatie blijft chaotisch. De mogelijkheden zijn er wel, maar het kost heel veel geld en het is zeer riskant."

Hij zegt dat Tunesië nu het belangrijkste vertrekpunt naar Europa is geworden in plaats van Libië. De meerderheid van de migranten komt uit West-Afrika. "Daarbij is het opvallend dat het zo lang heeft geduurd voordat West-Afrikaanse migranten de route via Tunesië hebben ontdekt, omdat deze route veiliger en gemakkelijker is dan via Libië. Daar hebben de migranten te maken met milities en smokkelaars, waarbij ze zich moeten vrijkopen tegen veel geld. Ook is de Libische kustwacht steeds actiever. Die onderschept veel mensen die vervolgens worden teruggestuurd naar Libië."

Grütters en Mascini
Bron: Privéfoto
Carolus Grütters en Francesco Mascini

3. Wie controleert waar het geld aan wordt besteed?

Over de uitvoering van de nieuwe migratiedeal kan Mascini nog weinig zeggen, omdat er nog niets op papier staat. "Als de Europese Commissie ervoor kiest om leningen aan Tunesië te vestrekken, dan zal het de Commissie zelf zijn die controleert."

Tijdens het overleg in Tunesië afgelopen zondag verklaarde Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dat de lening van de Europese Unie pas beschikbaar wordt gesteld wanneer Tunesië voldoet aan de noodzakelijke voorwaarden. Ze doelde hierbij op de afspraken die Tunesië en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) hebben gemaakt over een andere lening.

Of er verder concrete afspraken tegenover het Europese geld staan, durft Mascini niet te zeggen, omdat over die afspraken nog onderhandeld moeten worden. "Europa zal ongetwijfeld willen zien dat er grotere inspanningen gedaan worden om die mensensmokkel tegen te gaan." Onderzoeker Carolus Grütters voegt daaraan toe: "Zo'n deal houdt wellicht een aantal migranten tegen, maar je krijgt uiteindelijk te maken met mensen die nog meer getraumatiseerd zijn geraakt, terwijl ze een route naar Europa probeerden te vinden."

Bekijk ook

4. Is het niet in strijd met mensenrechtenverdragen om een land waar de mensenrechten onvoldoende beschermd worden, geld te geven om migranten tegen te houden?

Grütters noemt dat zorgwekkend, maar geeft ook toe dat je in praktijk weinig kunt doen om migranten te weerhouden van het maken van een gevaarlijke oversteek naar Europa. "Het IMF heeft een aantal voorwaarden gesteld om Tunesië financieel te helpen, mits dat land mensenrechten zoals persvrijheid waarborgt. Dat heeft de Tunesische president geweigerd. Het is interessant om te zien dat bij Europese politici het belang van het stoppen van migratie zwaarder weegt dan de mensenrechten van migranten in Tunesië."

"Dezelfde vraag zou je ook kunnen stellen aan de EU", gaat hij verder. "De Europese Unie heeft het grens- en kustwachtagentschap Frontex. Dat houdt zich echter niet met grensbewaking bezig, maar met het uitdelen van klappen aan mensen die een poging wagen om binnen te komen. Hier zijn Europese regels voor opgesteld. Op het moment dat een asielzoeker aanklopt en om bescherming vraagt, moet diegene binnengelaten worden en dan wordt er gekeken of die persoon recht heeft op bescherming. In de praktijk gebeurt er echter iets heel anders." Hij noemt deze zogenoemde pusbacks 'op zich al alarmerend'.

Bekijk ook

5. Hoe betrouwbaar is president Saied?

De Tunesische president Saied is volgens beide experts niet betrouwbaar. Grütters:"De huidige president van Tunesië heeft merkwaardige uitingen gedaan over zwarte migranten die een golf van racistische acties op gang heeft gebracht. Het samenwerken met een president als hij is niet gunstig."

"In een ideale wereld hoef je geen afspraken te maken met dictatoriale machthebbers. Maar dat is gewoon niet zo", zegt Mascini. "Het is belangrijk dat er voorwaarden aan de deal worden verbonden en dat de rechten van migranten zo veel mogelijk worden gewaarborgd. Niets doen is geen optie."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten
Kadir in de testfase van zijn halal-worstenbroodjes
Bron: Mark Bolk

Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

Bekijk ook

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Bekijk ook

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant