Hoe voorlichting jongeren moet helpen omgaan met de invloed van financiële influencers

Beleggen in crypto, spullen verkopen via internet of aan online marketing doen. Volgens sommige financiële influencers zijn dat goede manieren om snel rijk te worden. Veel jongeren kijken hun video's, de vraag is of ze zich bewust zijn van de risico's.

Financiële influencers, ook wel finfluencers genoemd, geven op social media zoals YouTube, Instagram en TikTok tips over het omgaan met geld. Dat kan gaan om handige bespaartips of manieren om sneller te sparen. Maar dus ook over maniteren waarop je volgens sommige influencers heel snel veel geld kunt verdienen.

'Schathemeltje rijk'

Veel jongeren kijken dit soort video's, zegt platform Wijzer in Geldzaken. Daarom vinden ze het belangrijk om hen goed voor te lichten. Dat doen ze onder meer in Arnhem, waar de Week van het Geld vandaag werd afgetrapt met een aantal gastlessen voor middelbare scholieren en mbo-studenten.

De studenten zien de finfluencers vaak voorbijkomen op sociale media. "Je hebt tegenwoordig van die mannen en vrouwen die dan advies geven over hoe je in drie dagen schathemeltje rijk kan worden." Toch zegt deze student zelf nooit dat soort producten aan te schaffen.

Twee derde volgt adviezen op

Een ander is vaak kritisch op informatie op sociale media of spullen die worden aangeprezen door influencers. "Als ik het heel leuk vind en het al graag wil, dan doe ik vaak ook zelf research. Dus dan laat ik me niet zo snel beïnvloeden door iets wat ik online heb gezien."

Toch blijkt uit onderzoek van Wijzer in Geldzaken dat een meerderheid van de jongeren die finfluencers volgt, weleens hun advies heeft opgevolgd. Het gaat om twee derde van de ruim duizend ondervraagde jongeren tussen de 16 en 19 jaar.

Regels

Daardoor heeft 46 procent ooit geld bespaard en 39 procent zelfs geld verdiend. Maar het kan ook tegenvallen: 29 procent van de jongeren zegt weleens geld verloren te hebben door advies van een financiële influencer op te volgen.

In Nederland controleert de Autoriteit Financiële Markten (AFM) of influencers zich aan de regels houden. Zo is voor het geven van beleggingsadvies bijvoorbeeld een vergunning nodig en moet er duidelijk worden aangeven als influencers worden betaald voor een video of korting krijgen op een product.

Online beïnvloeding

"Het zou altijd te zien moeten zijn als je als influencer betaald krijgt voor een bepaald product", zegt afdelingshoofd van Wijzer in Geldzaken, Christian Meijer. "Maar ik denk niet dat het in alle gevallen zo is. En als het wel zo is, is het nog niet zo gezegd dat ieder jongere zich dan realiseert wat het betekent."

Het is daarom volgens hem belangrijk om er bewust van te zijn dat jongeren door dit soort online videos beïnvloed worden. "Maar het is ook vooral belangrijk voor de jongeren zelf, dat ze kritisch naar dat soort berichten kijken. Dat ze zich afvragen, waarom vertelt deze persoon dit en wat moet ik met deze informatie?"

Risicovolle producten

"Als iemand een cursus verkoopt om snel geld te verdienen, is het belangrijk om je af te vragen wat het verdienmodel is", vertelt Meijer. Vooral over aanbevelingen voor risicovolle producten zoals cryptovaluta maakt hij zich zorgen. "De voorbeelden zijn vaak heel aantrekkelijk, je ziet iemand rondlopen op een landgoed die net z'n eigen sportauto heeft gekocht."

Jongeren moeten daarom kritisch kijken naar dat soort boodschappen, zegt hij. "Dat geldt natuurlijk voor veel onderwerpen op social media, maar zeker ook bij geldzaken is dat echt belangrijk." Meijer zegt er 'absoluut voorstander' van te zijn dat jongeren zich verdiepen in hun geldzaken. En dat kan volgens hem ook door video's van influencers te kijken, 'maar dat moet je doen als kritisch consument'.

'Altijd handig'

Het is volgens Meijer belangrijk om jongeren tijdens hun opleiding informatie te geven over geld en beïnvloeding door influencers. En daar zijn de studenten het mee eens. "We hebben wel lessen over geld gehad, maar niks over bitcoin", zegt een student. "Ik denk dat dat altijd handig kan zijn."

"Geld is een heel belangrijk iets", vertelt een andere student van 21. "Ik woon al drie jaar op mezelf en krijg daar veel mee te maken. Ik houd mijn financiën nu goed bij in een excel-bestandje en laat me niet zo snel beïnvloeden door sociale media. Maar ik heb genoeg vrienden die dat soms wel lastig vinden, dus het is goed dat hier aandacht voor is."