De scholen in de regio midden beginnen vandaag weer, en uit een rondgang van de NOS blijkt dat veel scholen moeite hebben gehad om genoeg docenten te vinden. Een groot docententekort dreigt en dat kan volgens het ministerie van Onderwijs oplopen tot tienduizend in 2025. Wij vroegen drie deskundigen om oplossingen voor dit dreigende tekort.

Allereerst de oorzaken: de populatie basisschooldocenten vergrijst, dus de komende jaren gaan er veel met pensioen en de huidige nieuwe aanwas vanaf de pabo’s is alles behalve toereikend om dat gat op te vullen. De toelatingseisen voor de pabo zijn strenger geworden, en jonge docenten haken vaker af.

De docenten zelf weten wel waar het aan ligt. Bijna 40 000 juffen en meesters hebben zich aangesloten bij PO in Actie en deden mee met een prikactie in juni: veel scholen gingen toen een uur later open. PO in Actie eist dat in de formatie afspraken worden gemaakt over het verhogen van de lerarensalarissen en het verlagen van de werkdruk. De actievoerende docenten dreigen met meer acties in het najaar.

In het onderwijsveld leeft een brede consensus dat de relatief lage lonen en de hoge werkdruk ervoor zorgt dat het beroep niet erg populair is, vooral niet onder mannen.

Maar wat zijn nu nog andere maatregelen die getroffen kunnen worden om dat grote tekort aan leraren te voorkomen? EenVandaag reisde door het land langs academici om out-of-the-box oplossingen voor dit probleem te verzamelen. Staatssecretaris van onderwijs Sander Dekker reageert op de aangedragen oplossingen. Drie ideeen:

1. Minder deeltijdbanen

Nergens wordt zoveel in deeltijd gewerkt als in het onderwijs. Meer dan 80% van de vrouwen die in het onderwijs werkt, werkt niet fulltime. Volgens onderwijseconoom Frank Corvers van de Universiteit Maastricht kiezen veel vrouwen die deeltijd willen werken daarom voor het onderwijs, omdat het een branche is waarin deeltijd werken makkelijk kan en breed geaccepteerd is. Dat imago lijkt mannen dan juist weer af te schrikken om in het basisonderwijs te gaan werken.

Daarom moet volgens Corvers gewerkt worden aan het ‘opplussen’ van deze deeltijdcontracten. Werknemers moeten gevraagd worden om meer uren te werken en dat moet aantrekkelijker gemaakt worden door werkgevers en de overheid. Bijvoorbeeld door een stabiel beleid voor de kinderopvangtoeslag en een bonus te bieden voor mensen die fulltime werken.

2. Een mannenquotum

87% van de leerkrachten in het basisonderwijs is vrouw. Het tekort aan meesters wordt door velen sowieso al als een probleem gezien, maar het heeft natuurljk ook consequenties voor het aantal basisschoolleerkrachten. Daarom pleit Esther-Mirjam Sent, hoogleraar economische theorie en Pvda Eerste Kamerlid, voor een mannenquotum. Scholen moeten gedwongen worden het basisonderwijs aantrekkelijker te maken voor mannen, door het werk uitdagender te maken en een mannelijker imago te geven, vindt zij. Sent woonde zelf jarenlang in de Verenigde Staten en verbaasde zich bij terugkomst over hoeveel vrouwen er in Nederland in deeltijd werken.

3. Zij-instroom van orthopedagogen, sociologen en psychologen

De werkloosheid onder deze groepen is hoog, terwijl ze qua kennis en kunde dicht tegen het basisonderwijs aan zitten, dat zegt althans arbeidsmarktdeskundige Ton Wilthagen, verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Wilthagen pleit ervoor om de overstap voor deze groep te faciliteren en makkelijk te maken en daardoor een deel van het komende tekort op te vangen. Volgens de arbeidsdeskundige moet er actief geadverteerd worden onder deze groepen bijvoorbeeld via het UWV.

Staatssecretaris Dekker heeft naar de drie oplossingen gekeken. Een bonus of belastingvoordeel zodat docenten meer gaan werken, daar ziet hij wel iets in: “het zijn goed opgeleide mensen die bovendien ook al zijn ingewerkt. Dan is de vraag hoe je ze verleid, of je dat met geld doet of met goede voorzieningen zoals kinderopvang als je wat langer gaat werken. Vind ik een heel interessante gedachte.”

Een mannenquotum ziet de staatssecretaris niet zitten. “Ik ben niet zo van quota. Ik wil vooral goede leerkrachten.” Over de zij-instromers zegt Dekker: “dat vind ik een heel goed idee, pedagogen en psychologen zijn mensen die al dicht tegen het vak onderwijs aan zitten.” De staatssecretaris vindt dat het bij- en omscholen van deze mensen zodat ze de stap naar het onderwijs kunnen zetten sneller kan dan nu het geval is