"Ik ben blij dat we geen oorlog hebben", zegt ICT-expert René Veldwijk. Hij doelt hiermee op het vastgelopen ICT-project van Defensie, dat mogelijk ook nog eens een strop van honderden miljoenen euro's tot gevolg heeft.

René Veldwijk windt er geen doekjes om: Defensie is de grootste verspiller van belastinggeld waar het gaat om automatisering. En dat niet alleen. Brigade-generaal buiten dienst Bert Booman vreest dat het militaire operaties in gevaar brengt. Hij noemt de technische problemen 'groot'. "Elk wapensysteem, de nieuwe JSF, helikopters, onbemande vliegtuigen, onderzeeërs en fregatten, ze maken deel uit van een informatienetwerk, anders doen ze er niet toe."

Cruciaal systeem

In 2016 werd een aanbesteding uitgeschreven voor een nieuw informatiesysteem dat bekend zou worden onder de naam GrIT. De deadline voor het invoeren werd gesteld op 2023. Een cruciaal systeem, legt brigade-generaal b.d. Booman uit. "Een militair kan niet zonder informatie. Dan kan hij zijn werk niet doen. Zonder netwerk heb je niet het overzicht dat je nodig hebt en krijg je niet de informatie waar je het hebben wil. "

Ook René Veldwijk ziet de noodzaak van vernieuwing. "IT is voor iedere organisatie belangrijk." Hij wijst op het belang van een goed systeem bij Defensie. "Zeker bij nieuwe wapensystemen en de enorme data die je gebruikt in het veld."

info

Project GrIT

Na verschillende calamiteiten schrijft Defensie in 2016 een aanbesteding uit voor een van de grootste ICT-projecten ooit. Met project GrITT (Grensverleggende IT) wil het ministerie in staat zijn als 'informatiegestuurde organisatie' een volgende stap te zetten. Voor het project is 1,3 miljard euro begroot.

Zo'n systeem moet in staat zijn grote hoeveelheden informatie snel te delen en te duiden, iets waar Defensie nog niet goed toe in staat is. Gevolg is dat verschillende wapensystemen niet voldoende kunnen functioneren. Een militair netwerk waar het personeel beveiligd in kan werken zou hier ook onderdeel van moeten uitmaken.

'Alles is een wapensysteem'

Een consortium van IBM en Atos was de enige overgebleven partij in de aanbesteding. Maar het ging volgens Veldwijk gelijk al mis. "Dat is geen toeval", legt hij uit. "Er is een sterk verband tussen de geheimzinnigheid bij Defensie en dingen die fout lopen." Een reden is volgens Veldwijk dat 'alles geheim is' bij Defensie. "Alles is een wapensysteem, ook de personeelsadministratie is. Dan vraag je om ontsporingen."

De geheimhouding leidt namelijk tot onduidelijkheid tussen Defensie en leveranciers. Projecten zijn zo geheim dat er zelfs geen contract is. "Dat geeft een leverancier een sterke positie. Wat Defensie precies wil is zo vaag, dat iedereen moeite heeft houvast te krijgen", legt hij uit. "Er zijn geen checks and balances. Het kan heel erg ontsporen voordat iemand zegt: 'Dit gaat niet werken'."

René Veldwijk: "Dit komt zeker niet goed."

Geen actie ondernomen

Het viel ook het Bureau ICT-toetsing (BIT) op, dat namens de overheid grote projecten toetst. Het project bleek volgens BIT 'vanaf 2016 problematisch', vertelt brigade-generaal b.d. Bert Booman. Het was volgens het Bureau maar de vraag of GrIT werkende oplossingen levert. Ook was BIT kritisch over de afhankelijkheid van Defensie van slechts één enkele leverancier.

René Veldwijk onderschrijft dit en snapt niet er na de bevindingen van BIT geen actie werd ondernomen. "Het verbaast me dat BIT jarenlang hetzelfde zegt en uit niets blijkt dat er iets verandert bij Defensie'. "BIT is hartstikke helder, maar de staatssecretaris laat het gebeuren."

Fuik

Intussen is het hele project stilgelegd en maken ambtenaren van het ministerie van Defensie ruzie met het consortium van IBM en Atos, dat al jaren aan het project heeft gewerkt. Het consortium is bang dat de opdracht alsnog wordt ingetrokken en bereidt vast een claim voor die in de honderden miljoenen euro's kan lopen.

Volgens Veldwijk heeft Defensie zich uitgeleverd aan één leverancier en te weinig duidelijk gemaakt wat ze nou precies willen. "Ze hebben die fuik zelf gecreëerd. Ze zijn er met een leverancier ingezwommen en kunnen geen kant meer op. Ze moeten uit die fuik zwemmen. Dan is het einde oefening. Maar mijn advies is: stoppen."

Kleinere projecten

Het goede nieuws is volgens René Veldwijk wel dat er nog geen systeem is gebouwd. "Je kunt nog terug, maar de manier van aanbesteden is verkeerd geweest. Maar het zou me verbazen als ze zeggen: 'We stoppen ermee'. Dat zou teveel gezichtsverlies bij Defensie opleveren. Maar als ze toch stoppen dan geeft ik de staatssecretaris grote complimenten. Maar dat vereist moed."

Brigade-generaal b.d. Booman wil vooral vooruit kijken: "Je moet de weg vooruit vinden en aan de slag. Desnoods met kleinere projecten die beter beheersbaar zijn." Veldwijk zit wat dit betreft met Booman op een lijn: "Als het probleem te groot is, moet je het in stukken delen, want dit gaat niet werken. De enige vraag is: hoe komen we uit deze fuik als Staat en als belastingbetaler?"

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.