Hoe gevaarlijk zijn de exploderende piepers in Libanon? 'Schokgolf van 8.000 meter per seconde'

In Libanon zijn duizenden mensen gewond geraakt nadat piepers en portofoons ontplofte in hun hand of broekzak. Slechts een paar gram explosieve stof was genoeg om enorme schade te veroorzaken. "Gedaan door partijen die verstand van zaken hebben."

De Israëlische premier Netanyahu maakte maandag bekend dat het een oorlogsdoel is om de rust te brengen in het noorden van Israël, bij de grens met Libanon. De aanval van gisteren is daar het eerste tastbare resultaat van, vandaag zijn er ook portofoons geëxplodeerd. Inmiddels zijn er een aantal doden en duizenden gewonden gevallen.

'Doe je niet op een achternamiddag'

Volgens explosievendeskundige Ad van Riel is er lang en hard over deze aanval nagedacht. "Dat doe je niet op een achternamiddag." Of Israël het heeft gedaan is volgens hem nog maar de vraag. "Er zijn meer partijen die belang hebben bij het aanjagen van het conflict in het Midden-Oosten."

"Maar het is wel gedaan door partijen die voldoende verstand van zaken hebben gehad", vertelt hij. Zo moet de dader ook toegang hebben gehad tot de manier hoe Hezbollah aan hun piepers - ook wel pagers, buzzers of semafoons genoemd - komt.

Een muur van lucht

Er wordt gedacht dat het om pentriet gaat, een krachtige explosieve stof die te kneden is en die je dus kan verstoppen in de kleinste gaatjes van de pieper. "Dat geeft een heftige explosie. Dat levert een schokgolf op van meer dan de 8.000 meter per seconde, er komt eigenlijk een muur van lucht tegen je aan", vertelt Van Riel.

In Nederland kwam pentriet onder andere in de publiciteit door de beruchte overval op het gelddepot van Brinks in Amsterdam-Zuidoost in juni 2011. Toen bliezen de overvallers met de springstof een groot gat in de gevel, waarna ze 12 miljoen euro buit maakten.

'Gaat nog meer slachtoffers maken'

Van Riel laat een verwoest conservenblikje zien. "Kijk, hier zie je het effect. Stel dat in het midden van zo'n blikje een elektrisch slagpijpje hangt, zonder dat het iets raakt, met slechts 0,2 gram pentriet. Als je dan zo'n blikje in je hand hebt, is je hand er compleet af. Als je 20 gram van de springstof gebruikt, is dat meer dan voldoende om ons te doden."

Van Riel denkt om die reden ook dat er nog meer gewonden de aanval in Libanon niet zullen overleven. "Met name omdat een heleboel onderdelen van een mobiele telefoon of semafoon als scherven door de explosie verspreid worden en dwars door je lichaam gaan. Die scherven zullen hun werk doen. Die gaan nog meer slachtoffers maken."

Explosieven zijn traceerbaar

Volgens Van Riel moet het niet moeilijk zijn om erachter te komen waar de explosieven vandaan komen. "Er zijn wereldwijd afspraken over de traceerbaarheid van explosieven. In de stof moeten sporen zitten die herleidbaar zijn naar de leverancier."

Die afspraken zijn volgens hem wereldwijd gemaakt in de strijd tegen terrorisme. "De traceerbaarheid is belangrijk omdat de bommenlegger meestal niet zo belangrijk is, maar vooral de bommenmaker."

Onafhankelijk onderzoek is nodig

De gebruikte explosieve stof moet terug te vinden zijn op de resten van de ontplofte piepers, denkt hij. "Dat gaat dan om de niet-geëxplodeerde deeltjes. Door middel van zogeheten post-blast onderzoek gaat worden vastgesteld welke stof is gebruikt."

Maar zo'n onderzoek zou volgens hem dan via de Verenigde Naties moeten gebeuren. "Er hebben zoveel partijen in het Midden-Oosten belang bij dat de vlam in de pan slaat, dus je wil dat de uitslag onomstotelijk is en onafhankelijk totstandkomt. Het kan zijn dat er meer explosieve stoffen zijn gebruikt, maar dat gaat het onderzoek uitwijzen. Zo kom je uit bij de fabrikant."