Wateroverlast bestrijden met behulp van oude stadskaarten. Het klinkt misschien vreemd, maar niet als je het doet met de kaarten van Jacob van Deventer. "Dit middeleeuwse genie kan ons helpen met onze klimaatproblemen", zegt historicus Menne Kosian.

Stortbuien en langdurige neerslag veroorzaken steeds vaker wateroverlast. Voor veel gemeenten kan dit in de toekomst voor problemen zorgen. Een aantal gemeentes zoekt nu met hulp van middeleeuwse kaarten naar oplossingen.

Dichtgegooid

Menne Kosian is specialist watererfgoed van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. "Door oude historische kaarten op Google Maps te leggen, kun je snel zien waar die vergeten grachten, greppels, sloten en beken liggen. We hebben vroeger veel dichtgegooid, omdat we druk waren met de verstedelijking."

Maar tegenwoordig worden ze weer opgespoord en uitgegraven. Zoals in Arnhem, waar na 156 jaar de Sint Jansbeek weer door het centrum stroomt. "De beek helpt overtallig water op te vangen waardoor de mensen in het Spijkerkwartier droge voeten houden."

Deze man was echt een genie.

Mister Google Maps uit de Middeleeuwen

Vooral de kaarten van Jacob van Deventer zijn populair bij planologen en landschapsarchitecten. "Deze man was een genie", zegt Kosian. "Zulke kaarten maken zonder drone of luchtballon is ongelooflijk knap."

Over Jacob weten we verder weinig. Hij werd in 1500 geboren in Kampen en begon in de jaren veertig van de 16e eeuw aan zijn grote levenswerk: alle steden en grote dorpen in kaart brengen. Met een koffer vol pennen, papier en een passer trok hij door het land. Overal beklom Jacob de kerktorens en de wallen terwijl hij hardop zijn stappen telde. Gelukkig had hij een brief van de koning op zak, waardoor hij niet steeds werd opgepakt door de schout.

Inzicht door het verleden

Ook landschapsarchitect Paul Kersten heeft veel bewondering voor het werk van Jacob van Deventer. Bij de herinrichting van de Catharijnesingel in Utrecht maakte hij ook gebruik van zijn kaarten.

"Het werk van Jacob heeft mij doen begrijpen hoe de Utrechtse watersystemen vroeger werkten. Daardoor was het redelijk eenvoudig om bijvoorbeeld de oude singel weer te herstellen. We staan met de stad voor een grote uitdagingen als het gaat om klimaatverandering. De singel gaat er straks voor zorgen dat het regenwater makkelijk weg kan en deze drukke plek weer verkoeld wordt, net als vroeger."

info

Verplichte stresstest

Gemeenten en waterschappen moeten voor 2023 verplicht een stresstest voor wateroverlast uitvoeren om inzicht te krijgen in hun kwetsbaarheid. De stresstest vloeit voort uit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie dat wil dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. Nederland krijgt steeds vaker te maken met de gevolgen van hevige regelval, uitzonderlijke droogte, hitte en overstromingen. Als het gaat om stortbuien is het vooral belangrijk om te weten waar al het water naartoe stroomt. Maar ook tot welk niveau de riolering het aan kan en waar vervolgens problemen kunnen ontstaan.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.