Hoe deed EenVandaag onderzoek onder vluchtelingen?

Hoe voer je een opiniepeiling uit onder mensen die gevlucht zijn voor oorlog en die een andere taal spreken? Onderzoekers Gijs Rademaker en Lisette van Vliet leggen uit.

Waarom hebben jullie dit onderzoek opgezet?

“In 2016, toen er een enorme groep asielzoekers in de azc’s zat, waren er veel protesten en was er veel rumoer over”, zegt onderzoeker Lisette van Vliet. “Die kant hebben we belicht, maar toen dachten we ook: we willen naar die mensen zelf. We willen van hen weten of ze willen blijven, hoe ze naar integratie kijken en zaken als het homohuwelijk.” Rademaker: “Mét deze mensen praten, niet alleen over ze, dat was ons doel.”

Hoe hebben jullie onderzoek gedaan?

“We zijn naar azc’s gegaan door het hele land en hebben daar computers neergezet,” zegt Gijs Rademaker. “De vragen waren in het Arabisch en Engels. Met een tolk, zelf een vluchteling, zijn we met de asielzoekers in gesprek gegaan.” Van Vliet: We hadden geen idee hoe ze zouden reageren, of ze mee wilden doen. Het kan natuurlijk afschrikken dat het voor televisie is, en EenVandaag kennen ze ook helemaal niet. We hebben een filmpje gemaakt over EenVandaag en wat me met de peiling wilden bereiken, ondertiteld in het Arabisch. En ook een beetje tot onze verbazing, deden ze massaal mee, ze waren heel blij dat ze hun verhaal kwijt konden.” Inmiddels heeft EenVandaag op Facebook een besloten community waar 2.000 vluchtelingen deel van uitmaken.” Zo kunnen we het hele jaar door contact met ze houden en volgen wat er in hun leven gebeurt,” zegt Rademaker.

Hoe groot is de ondervraagde groep? Is die representatief?

Je kan nooit iedereen ondervragen. Maar we hebben dit keer duizend vluchtelingen ondervraagd, en de uitslag ook gewogen op leeftijd en geslacht. En we zijn met ze in gesprek gegaan. Alles bij elkaar geeft dit een goed beeld.”

Is dit ander soort onderzoek dan EenVandaag in Nederland doet?

“Ja en nee. We stellen altijd objectieve vragen en vragen wat mensen van iets vinden. Waar we in Nederland vaak veel opinies vragen, richten we ons in dit onderzoek vooral op hun gevoel en ervaring: Hoe voel jij je, hoe kijk je naar, wat denk je? Wat we ook zien is dat ze soms wat sneller sociaal wenselijk antwoorden in de vragenlijst. Ze zijn bang dat ze ondankbaar lijken. Dus als je de cijfers ziet denk je ‘wauw, dat gaat goed!’, maar als je de open antwoorden leest krijg je een genuanceerder beeld.”

Waarom is dit belangrijk?

“We hebben unieke toegang tot een grote groep vluchtelingen. We halen daar zelf veel verhalen uit en we krijgen een inkijkje in hoe het met hen gaat, waar er dingen goed gaan of fout lopen. De discussie of ze hier mogen komen loopt natuurlijk nog, maar niet meer voor hen. Zij hebben een status en zijn er nu, dan moeten we kijken hoe het met ze gaat.”

Hoe kritisch is EenVandaag geweest in dit onderzoek?

Rademaker: “Onze vragen stellen we altijd objectief, maar we maken de situatie niet mooier maken dan het is. In het groepsgesprek met Syriers hebben we het er ook over gehad dat na tien jaar twee derde van de nieuwkomers in Nederland nog in de bijstand zit. We zijn kritisch op wat zij verwachten van Nederland en willen weten waarom het hen dan wel zou lukken.”

Wat was het meest opvallend in het onderzoek?

“De eerste keer dat we met hen contact zochten hadden we geen idee wat er zou komen. Vorig jaar hadden we als conclusie dat de meesten hier willen blijven, dat was een heel helder signaal. Ze zijn hier niet voor een paar jaar, maar willen een toekomst opbouwen”, zegt Lisette. Rademaker: “Dit jaar peilden we bij een deel diepe eenzaamheid. De verhalen achter deze cijfers hebben veel indruk gemaakt.”