radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Hoe de Turkse president Erdogan profiteert van de oorlog in Oekraïne

Hoe de Turkse president Erdogan profiteert van de oorlog in Oekraïne
De Turkse president Erdogan ontmoette de Russische president Poetin vandaag in Kazachstan
Bron: AFP

Drones leveren aan Oekraïne, maar óók aan tafel zitten met Poetin: de Turkse president Erdogan krijgt het voor elkaar. Hij hoopt daar op die manier zelf beter uit te komen. Emeritus hoogleraar Erik-Jan Zürcher legt uit hoe dat zit.

Vandaag spraken Erdogan en Poetin persoonlijk met elkaar in Kazachstan: een ontmoeting die op veel aandacht kon rekenen. De Turkse president is een van de weinige wereldleiders die nog met Poetin om tafel gaat.

Band tussen Erdogan en Poetin

"Een ontmoeting als deze maakt Turkije belangrijk als regionale speler en als mogelijke vredestichter", vertelt emeritus hoogleraar Turkse taal en cultuur Erik-Jan Zürcher. "Het geeft Turkije een zekere mate van internationale invloed."

Poetin en Erdogan kunnen goed met elkaar overweg, vertelt hij. "Ze hebben een persoonlijk goede relatie en delen sterk het gevoel dat ze door het Westen niet voor vol worden aangezien. Verder is hun relatie vooral pragmatisch, ze gebruiken elkaar wanneer ze elkaar kunnen gebruiken. Poetin was tot dit jaar de bovenliggende partij, maar dat is nu omgedraaid."

Bekijk ook

Een neutrale rol

Turkije kan volgens de emeritus hoogleraar makkelijker neutraal in de oorlog staan dan andere landen. "Vanuit ons perspectief is dit een oorlog over waarden: Oekraïne verdedigt die."

"Turkije ziet dit puur als machtsconflict tussen twee landen. Dat maakt dat Erdogan makkelijker kan praten met Rusland én met Oekraïne."

Luisteren

Emeritus hoogleraar Turkse taal en cultuur Erik-Jan Zürcher vertelt in EenVandaag op NPO Radio 1 over de rol van Erdogan bij de oorlog in Oekraïne

Gaslevering

Rusland wil via Turkije gas gaan leveren aan de Europese Unie, bleek vandaag uit de ontmoeting tussen de twee. Zürcher denkt alleen niet dat dat ook echt gaat gebeuren. "Europa wil geen gas uit Rusland, ook niet via Turkije. Maar het is wel een manier voor Poetin om Turkije het gevoel te geven dat ze een belangrijke partner zijn."

De internationale rol die Erdogan speelt buit hij graag uit in eigen land, weet Zürcher. "De verkiezingen in Turkije voor het parlement en de president zijn in aantocht. Het ziet er nu alleen heel slecht uit voor hem in de polls, vooral door de binnenlandse economische crisis, die door zijn beleid wordt verergerd."

Bekijk ook

Internationale speler

De inflatie in Turkije is hoog en de oorlog in Oekraïne maakt het er niet beter op. Rusland en Oekraïne zijn allebei belangrijke handelspartners van Turkije. Het maakt Erdogan in eigen land momenteel niet populair. "Maar hij is al 22 jaar aan de macht en wil dat graag zo houden."

Zijn rol op het wereldtoneel geeft hem een bepaalde status mee, vertelt Zürcher. "Het laat zien dat hij een belangrijke, internationale speler is. Dat is een troefkaart voor hem, omdat geen van zijn tegenstanders in eigen land dat heeft. Al meer dan 20 jaar heeft hij het monopolie op het buitenlandse toneel."

Rusland-deskundige Niels Drost van Clingendael over het gesprek tussen Erdogan en Poetin

Turkije als vredestichter

Erdogan zou dat graag nog verder uitbouwen en ook de rol van vredestichter vertolken, vertelt Zürcher. "Turkije wil graag een wapenstilstand en onderhandelingen op Turks grondgebied. Om pragmatische redenen wil Erdogan graag een einde aan de oorlog, omdat die dus heel schadelijk is voor Turkije."

Toch denkt Zürcher wel dat een Turkse rol als vredestichter moeilijk gaat worden."Het zou namelijk gebeuren onder de huidige omstandigheden: met bepaalde Oekraïense gebieden bezet door Rusland. "Turkije kan daarmee leven, maar voor Oekraïne en het Westen is dat natuurlijk onacceptabel."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom EU-miljoenenboete voor Apple en Meta volgens deze expert wél zin heeft

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Vredesakkoord oorlog Oekraïne na 'topoverleg' nog steeds niet dichtbij: 'Amerikaans geduld is bijna op'

Vredesakkoord oorlog Oekraïne na 'topoverleg' nog steeds niet dichtbij: 'Amerikaans geduld is bijna op'
Bron: Oost-Europa expert Bob Deen

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

Bekijk ook

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

info

Wat ligt er nu op tafel?

  • Wat Rusland krijgt:
    • De Krim wordt officieel erkend als Russisch door de VS.
    • Behoud van bezette delen van Loehansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja.
    • Garantie dat Oekraïne nooit lid wordt van de NAVO.
    • Opheffing van alle westerse sancties sinds 2014.
    • Economische samenwerking met de VS, vooral op het gebied van energie en industrie.
  • Wat Oekraïne krijgt:
    • Een vage 'veiligheidsgarantie' van een losse groep Europese landen. De VS doet niet mee.
    • Een klein deel van Charkiv terug, vrije doorgang over de Dnipro-rivier.
    • Beloften over wederopbouw (maar zonder duidelijk budget of financiering).
    • De kerncentrale van Zaporizja blijft formeel in Oekraïense handen, maar wordt beheerd door de VS. De opgewekte stroom gaat zowel naar Oekraïne als naar Rusland.
    • Een mijnbouwdeal met de VS, ondertekening staat gepland voor donderdag.

Bekijk ook

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Bekijk ook

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

Bekijk ook

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.

Vredesakkoord oorlog Oekraïne na 'topoverleg' nog steeds niet dichtbij: 'Amerikaans geduld is bijna op'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant