Morgen is de uitvaart van de Britse koningin Elizabeth II. Hoe breng je zo'n groot evenement in beeld? Jan de Roode zat achter de knoppen tijdens drie koninklijke uitvaarten in Nederland en weet als geen ander hoe het er achter de schermen aan toegaat.

De Roode regisseerde vanaf 2002 verschillende koninklijke evenementen voor de NOS. Denk aan de inhuldiging van koning Willem-Alexander in 2013, de doopdiensten van de prinsessen en verschillende Konings- en Prinsjesdagen. Op zijn cv staan ook de uitvaarten van prins Claus, prinses Juliana en prins Bernhard.

Draaiboeken op orde

Al kort nadat hij begon op de afdeling evenementen bij de NOS werd De Roode gevraagd zich te verdiepen in staatsbegrafenissen. Nog in hetzelfde jaar kwam de eerste koninklijke uitvaart op zijn pad. "Die van prins Claus, ook de eerste na lange tijd." Het was op dat moment 40 jaar geleden dat de laatste grote koninklijke uitvaart plaatsvond: die van Wilhelmina.

"Het overlijden van prins Claus zat er toen al een tijdje aan te komen", vertelt De Roode. "We moesten de draaiboeken in de tijd daarvoor dus heel goed op orde krijgen. Daar hadden we driekwart jaar een dagtaak aan." Bij de uitvaart van Claus regisseerde De Roode niet de kerkdienst, maar deed hij wel alle coördinatie daaromheen.

Jaren voorbereiding

Op de dag van de begrafenis mag niets meer van het toeval afhangen, vertelt De Roode. "Alles valt en staat bij een gedegen voorbereiding. Daar ben je dan ook jaren mee bezig. De overheid maakt afspraken met gemeentelijke diensten, met ons als uitzendpartner, veiligheidsdiensten, militairen, het Koninklijk Huis... Dat kun je er niet binnen een paar dagen uitstampen."

Van moment tot moment wist de regisseur precies wat er ging gebeuren. "De rijroute, wanneer de gasten aankomen, hoe de ceremonie eruitziet: dat staat allemaal in het draaiboek." Op de dag is het aan alle betrokkenen om het draaiboek goed uit te voeren. "Dat is in mijn vak natuurlijk heel spannend, maar dat is het net zo goed voor de militair langs de route of voor de dominee."

Bekijk ook

Persoonlijke momenten

Elke staatsbegrafenis heeft dus een vast draaiboek, maar voor elke overledene stonden er ook bijzondere, persoonlijke momenten op het programma. Een van die momenten op de begrafenis van prins Bernhard herinnert De Roode zich nog goed. "Hij kreeg een flypast, een militair eerbetoon. Zes F-16's en een oud propellertoestel vlogen langs, waarna de oldtimer omhoog schoot. Dat kregen we een paar dagen van tevoren te horen."

Als regisseur was het aan hem om ook dat moment goed vast te leggen. "We hadden camera's op de grond, maar het ziet er van de zijkant veel mooier uit." Met een helikopter de lucht in mocht om veiligheidsredenen niet. "Uiteindelijk hebben we toen buiten Delft een hoogwerker neergezet. Vanaf daar zag je dat vliegtuig omhoog vliegen. Dat kun je maar één keer doen en het moet goed zijn. Heel spannend, maar het werd het meest iconische shot van de dag."

Wat als iemand huilt?

De Roode vertelt dat hij altijd vrij was om te kiezen wat hij als regisseur in beeld bracht. "Er is niemand van de Rijksvoorlichtingsdienst die over je schouder meekijkt. Maar je maakt van tevoren natuurlijk wel afspraken. Je gaat bijvoorbeeld niet met camera's door de kerk lopen, dat zou iedereen op een uitvaart vervelend vinden."

Maar ook het laten zien van emotionele momenten hoort erbij, vindt de regisseur. "We verbergen niks. Dat gebeurt nou eenmaal ook op zo'n dag. Als tv-makers moeten we zorgen dat het is alsof de kijker erbij is. Maar je moet je wel goed realiseren dat de mensen in de kerk echt verdriet hebben. Iemand die huilt laten we zien, maar je hoeft er niet eindeloos op in te zoomen."

Queen Elizabeth
Bron: AFP
Britten bewijzen de laatste eer aan Queen Elizabeth in Westminster Hall

De Britten zijn traditioneler

De sfeer van het verslag van een begrafenis is dan ook heel anders dan bij feestelijke koninklijke momenten. "Op Koningsdag loop je de hele dag met de camera dicht op de koninklijke familie, je kunt alles horen, het is echt een feestelijke dag. Bij een uitvaart hou je gepaste afstand."

Die afstand zal in het Verenigd Koninkrijk ook bij de uitvaart van koningin Elizabeth worden bewaard, weet De Roode. Hij keek al eens mee bij zijn Britse collega's tijdens het verslag van de verjaardag van de koningin. "De Britten hebben net zo'n uitvoerig draaiboek als wij, maar zij zijn nog net wat traditioneler. Destijds lieten ze bijvoorbeeld niet zien dat Queen Elizabeth uit een rijtuig stapte. Ze zou dan kunnen vallen, dus schakelden ze weg."

Bekijk ook

Een verrassingsshot

"Er is daar ook geen enkele verrassing op de dag. Ieder shot dat zij laten zien is van tevoren afgestemd. In Nederland doen we het meer uit de losse pols. Als er bijvoorbeeld mooi gezongen wordt en iemand raakt daardoor geëmotioneerd, dan kiezen wij ervoor om dat te laten zien. De Britten zullen dat niet snel doen."

Met professionele aandacht gaat de Roode morgen naar de staatsbegrafenis van koningin Elizabeth kijken. "Het is altijd leuk om te kijken of die Engelsen nog een soort verrassingsshot hebben, een soort noviteit. Maar eerlijk gezegd moet ik dat nog zien, wij lopen hier best voorop vergeleken met daar."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.