Het Japanse wondermiddel tegen kanker: iepen uit Amsterdam

“Geneeskrachtige bomen langs het water bij rood licht.” Dat is een grove beschrijving van het visioen van de Japanse mevrouw Kadono begin jaren tachtig. De Japanners zochten in de Verenigde Staten, maar lieten uiteindelijk hun oog vallen op de iepen langs de Wallen in Amsterdam. Sindsdien bezoekt ieder jaar een delegatie uit Japan Amsterdam om de knoppen van de Amsterdamse iep veilig te stellen. Volgens de Japanners zouden de bomen een geneeskrachtige werking hebben tegen kanker.

Met maar liefst vijftig soorten iepen en bij elkaar zo’n vijfenzeventigduizend bomen is Amsterdam de iepen-hoofdstad van de wereld. Naast het iepenfestival en de iepenroute heeft de stad zelfs haar eigen iepenparfum genaamd: eau d’Amsterdam.

Nog niet rijp

Ed Blankers, dé bomenspecialist van Amsterdam, was erbij toen de Japanners zich jaren geleden meldden voor de Amsterdamse iep. De inmiddels 80-jarige gepensioneerde Blankers is nog altijd nauw betrokken bij de oogst en het contact met Japan. “Zo gaat dat nu al 30 jaar”, zegt hij. “En of we ze nou weggeven of weggooien, die bomen moeten toch gesnoeid worden.”

Dinsdag wordt in Amsterdam-Noord de eerste iepenoogst van dit jaar binnengehaald. Als Ed denkt dat de knoppen rijp zijn worden de snoeiers opgetrommeld en kan er geplukt worden. Dat klinkt eenvoudig maar voor de perfecte iepenknop is geduld nodig. “Als het te koud is zijn ze nog niet rijp, maar als ze opengaan ben je te laat”, zegt Blankers. 


Onderzoek

Shinji Kasema bemiddelt ieder jaar voor een groot Japans voedselconcern tussen Amsterdam en Japan. In een kleine gymzaal wordt onder de bezielende leiding van de in Amsterdam woonachtige Japanner een klein verwerkingsstation opgezet. Daar worden de geoogste knoppen vermalen tot poeder en naar Japan verscheept voor verder onderzoek.

In de ruim 30 jaar dat de knoppen verscheept worden, hebben ze alleen onderzoeksdoeleinden gediend en heeft de iep zich in de praktijk nog niet als effectief geneesmiddel bewezen. Wetenschappelijk onderzoek is er maar mondjesmaat gedaan en de heilzame werking is moeilijk hard te maken, zo stelt ook oncoloog en geneesmiddelendeskundige Jan Schellens van het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis.

Ook bij de Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie, beter bekend als planten- of kruidengeneeskunde, is de heilzame werking van de iepenknop niet bekend. ”Wel kennen we de heilzame werking van de bast van de boom maar niemand binnen onze vereniging gebruikt de knop”, zegt Marij Schüsler, voorzitter van de NVF. Het lijkt de Japanners niet veel te deren en ze zijn overtuigd van de werking van de Amsterdamse iepenknop.