Van elektrische auto's en smartphones tot de opslag van wind- en zonne-energie: batterijen zijn belangrijk voor de energietransitie. Tegelijkertijd loopt de Europese productie flink achter op de concurrentie. "Samenwerking op EU-niveau is essentieel."

Wereldwijd groeit de vraag naar batterijen. Ook in Europa, waar de klimaatdoelen ambitieus zijn. Maar juist hier raken we achterop met de productie van batterijen. Bedrijven als het Zweedse Northvolt - ooit 'de hoop van de Europese batterijmarkt' - hebben grote problemen.

'Pijnlijk voor hele industrie'

"Northvolt is er tot nu toe nog niet in geslaagd om voldoende batterijen van hoge kwaliteit te leveren voor elektrische voertuigen", merkt Jeff Amrish Ritoe op. Hij werkt bij het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) als strategisch adviseur voor de energiemarkt.

Grote autofabrikanten als BMW gaan hierdoor noodgedwongen met Aziatische leveranciers in zee voor de levering van batterijen voor hun elektrische auto's, weet hij. "Dat is niet alleen pijnlijk voor Northvolt, maar voor de hele Europese industrie."

Enorme afhankelijkheid

Terwijl landen als China en de Verenigde Staten hun batterijproductie versnellen, gaat dit in Europa dus maar moeizaam. "Er is een enorme afhankelijkheid van Oost-Aziatische landen voor de levering van kritieke grondstoffen en onderdelen die nodig zijn voor de productie van batterijen", legt Ritoe uit. "Dat maakt de Europese markt erg kwetsbaar voor geopolitieke spanningen en handelsconflicten."

In tegenstelling tot Europa besloot China tientallen jaren geleden al het roer om te gooien, zegt de deskundige. "China wilde niet afhankelijk blijven van olie en ging heel gericht en met een langetermijnvisie aan de slag met het ontwikkelen van batterijen. Daarbij komt dat China heel goed is in het opschalen naar grootschalige industriële productie."

Klimaatdoelen in gevaar?

Dat de stap om al vroeg met batterijen aan de slag te gaan goed heeft uitgepakt voor China, blijkt volgens de strategisch adviseur wel uit het succes van Chinese autofabrikanten. Die slagen er inmiddels goed in om relatief goedkope elektrische voertuigen te maken.

"Nu wil de Europese Unie importheffingen opleggen aan Chinese auto's. Maar dat heeft alleen zin als je zelf een concurrerend alternatief kunt aanbieden. Als je dat niet hebt, haakt de consument af en blijft die benzineauto's kopen", zegt Ritoe. "En dat brengt de Europese klimaatdoelen in gevaar."

'Race nog niet verloren'

Toch is de race nog niet verloren voor de Europese batterij-industrie, denkt hij. "Europa is creatief en goed in het ontwikkelen van innovatieve ideeën. De 'start-up-scene' is sterk hier. De eerste groeifase verloopt vaak goed voor nieuwe technologieën."

Het probleem zit 'm in Europa vooral in het opschalen van projecten naar grootschalige industriële productie, vertelt de strategisch adviseur. "Iets waarin China dus veel beter is."

Van idee naar productie

Dat het inderdaad moeilijk is om die stap te nemen, weet ook Christiaan Rood. Hij is CEO van een start-up die innovatieve batterijtechnologie bouwt. Die nieuwe techniek moet ervoor zorgen dat er meer energie kan worden opgeslagen dan in de bestaande batterijen.

"Mooie ideeën moet je nog wel realiseren", vertelt Rood over de uitdagingen. "Je kunt natuurlijk Koreaanse 'state of the art'-technologie aanschaffen om je idee geproduceerd te krijgen, maar je krijgt er geen 10.000 Koreanen bij die de machines kunnen bouwen en bedienen."

'Niet schrikken, maar doorpakken'

Zelf heeft zijn bedrijf een gloednieuwe fabriek in Eindhoven laten bouwen. De CEO hoopt daar over een paar jaar grootschalig nieuwe batterijen te kunnen produceren voor de consumentenmarkt.

"Als je breder kijkt, dan is het vooral een kwestie van lange adem", ziet Rood. "Overheden en investeerders moeten niet schrikken, maar doorpakken. Het gaat om een visie voor vele jaren." China deed dat eerder én veel beter, vindt ook hij. "Ze snapten al snel dat klimaattechnologie essentieel wordt. En dat het een verdienmodel is."

Sleutelrol voor Europese batterijsector

Ritoe, die de energiemarkt goed kent, is ervan overtuigd dat brede Europese samenwerking en een visie die verdergaat dan enkele jaren cruciaal is. "Om daadwerkelijk te kunnen concurreren met landen als China zal Europa sneller en efficiënter moeten samenwerken, zowel op nationaal als op Europees niveau."

"Alleen dan kan onze batterijsector een sleutelrol spelen in de energietransitie en een duurzame toekomst voor onze regio veiligstellen." Maar hij waarschuwt ook: "Er gaat veel tijd verloren. We moeten elkaar sneller vinden, de samenwerking op EU-niveau is essentieel. Maar dat is lastig uit te leggen in een omgeving waar in groeiende mate in lidstaten een steeds nationalistischer geluid te horen is."