radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Het checken van berichten door sociale media is ook een risico: wat is het verschil tussen een mening en nepnieuws?

Het checken van berichten door sociale media is ook een risico: wat is het verschil tussen een mening en nepnieuws?
De tweets van president Trump kregen van Twitter voor het eerst een waarschuwing voor onjuiste feiten.
Bron: ANP

Voor het eerst plaatste Twitter een waarschuwing voor onjuiste informatie. Het sociale mediakanaal deed dit bij een tweet van president Trump. Maar hoe bepalen platforms wat 'nepnieuws' is? "Het probleem ontstaat als mensen hun mening weergeven als feit."

Door de coronacrisis hebben meerdere sociale mediaplatforms hun beleid voor het monitoren van nepnieuws aangescherpt. Zo verwijderden Twitter, Facebook en YouTube talloze posts. En besloot WhatsApp dat populaire berichten nog maar één keer doorgestuurd mogen worden.

Mening of feit

Maar hoe bepalen sociale mediaplatforms wat wel en niet gefactcheckt wordt? "Dit is een van de moeilijkste discussies van dit moment, want wat is nepnieuws eigenlijk?" vraagt technologie- en innovatie-expert Danny Mekic zich af. "We zijn het erover eens dat iedereen een eigen mening mag hebben, maar het probleem ontstaat als mensen hun mening weergeven als een vaststaand feit." Dat wordt dan nepnieuws genoemd.

Aan het begin van het sociale mediatijdperk was het verwijderen van berichten weggelegd voor rechters, omdat het ging om strafbare feiten als kinderporno en gewelddadige video's, vertelt Mekic. "Maar nepnieuws is vaak niet strafbaar. De verantwoordelijkheid verschuift daardoor naar de platforms, maar het is de vraag hoeveel macht die hebben. Sommige mensen vergelijken het met een telefoongesprek: als ik jou bel, is het niet KPN die bepaalt waar wij het over hebben."

IT-expert Danny Mekic
Bron: EenVandaag
IT-expert Danny Mekic

Duizenden coronavideo's verwijderd

Nepnieuws verwijderen gaat als volgt in z'n werk: "We hebben een mix van mensen en slimme computers die content beoordelen", vertelt woordvoerder Rachid Finge van Youtube. "Die computers zijn heel goed in het herkennen van nare beelden of beelden die al eerder van YouTube zijn verwijderd."

"Sommige dingen zijn heel simpel. Kindermisbruik bijvoorbeeld, dat is nátuurlijk niet toegestaan. Maar geweld is al ingewikkelder: geweld in een tekenfilm is niet hetzelfde als geweld op videobewakingsbeelden. Wat het coronavirus betreft zijn we heel streng: van schadelijke video's over het virus hebben we er sinds februari al duizenden verwijderd."

Lees ook

Politici betalen voor posts

"In eerste instantie hielden sociale mediaplatforms zich afzijdig van de inhoud op hun platforms", vertelt Mekic. "Maar sociale netwerken hebben de mogelijkheid gecreëerd om tegen betaling 'normale' posts te promoten. Een bericht kun je dus ontzettend populair maken door er gewoon wat geld aan te besteden."

Van die mogelijkheid maken veel politici tegenwoordig gebruik. "De meningen die politici verspreiden via zo'n betaald bericht, worden gepresenteerd als feiten. Sociale kanalen zagen zich daardoor genoodzaakt om er iets aan te doen. Maar wat is het verschil tussen een mening die je niet aanstaat en nepnieuws? Je ziet dat daar heel voorzichtig mee wordt omgegaan en dat nu pas voor het eerst zo'n waarschuwing wordt geplaatst."

Tweet Trump ontkracht

Twitter plaatste zijn eerste waarschuwingsmeldingen bij tweets van de Amerikaanse president Trump. Het ging om een boodschap waarin hij mensen waarschuwde dat stemmen per post leidt tot meer fraude. Twitter greep in en plaatste bij het bericht een link naar een factcheck waarin de beweringen van Trump ontkracht worden.

Dat viel niet in goede aarde bij de president. Hij beschuldigde het sociale mediaplatform van politiek activisme door hun keuze in wat ze wel en niet factchecken. En hij tekende een decreet waarmee hij wil zorgen dat platforms verantwoordelijk worden voor de uitingen die gebruikers op hun platform plaatsen. Dit kan mogelijk leiden tot een wetswijziging van de Amerikaanse internetwet uit 1996.

Lees ook

Facebook checkt geen politici

Facebook neemt bewust niet dezelfde risico's als Twitter. De factcheckers van Nu.nl werkten enige tijd samen met het platform, maar besloten de samenwerking te beëindigen omdat ze van Facebook geen politici mochten checken. "Hoe ver reikt de vrijheid van meningsuiting en wie is verantwoordelijk voor het beperken van die vrijheid?" aldus Danny Mekic.

Hij snapt heel goed dat Facebook geen politici factcheckt. Want waar ligt dan de grens? Dan moet je dat bij alle politici doen. Daarnaast zul je je eigen politieke voorkeur en kijk op de waarheid altijd meewegen. Je kunt niet volledig neutraal naar zo'n bericht kijken."

'Dit werkt niet bij Trump'

Waar Mekic zich vooral zorgen over maakt, is dat Twitter misschien niet beseft wat het gevaar kan zijn van een waarschuwing voor nepnieuws bij de tweets van de Amerikaanse president. "Trump staat erom bekend dat hij zijn achterban wel vaker zegt dat bepaalde nieuwsmedia niet betrouwbaar zijn."

Doordat er zo'n uniek bericht onder de tweet van Trump staat, is er een kans dat mensen juist denken dat hij de waarheid spreekt, denkt de internetexpert. "En dat de 'fake news media', in Trumps woorden, het bericht plaatsen om hem de mond te snoeren. Dus dit is een tactiek die bij Trump niet heel goed werkt, denk ik."

Voorlopig nog geen 'gewone posts' factchecken

Mekic kan de vrijetijdsgebruiker van sociale media voorlopig gerust stellen: het zal op korte termijn niet gebeuren dat 'gewone' posts gefactcheckt worden door de mediabedrijven. Maar als de huidige trend van steeds meer selecteren op nepnieuws doorzet, zou dat wel kunnen veranderen.

"Stel, het is over 5 of 10 jaar heel normaal dat sociale media berichten modereren, en dat iedereen dat ook accepteert. Dan is het denkbaar dat Facebook en Twitter het op dat moment niet meer handmatig kunnen doen, het wordt dan teveel. Dan gaan robots het doen. Die kunnen veel meer berichten van zo'n waarschuwing voorzien."

Dit is nepnieuws en zo voorkom je dat je er zelf intrapt

Of het om de Amerikaanse presidentsverkiezingen gaat, het neerhalen van vlucht MH17 of de protesten van de gele hesjes in Frankrijk. Er wordt op grote schaal nepnieuws verspreid. Om te voorkomen dat je er intrapt hebben we een paar handige tips op een rij gezet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Van Schiedam naar Damascus: Shadi keert na 12 jaar terug naar zijn geboorteland

Van Schiedam naar Damascus: Shadi keert na 12 jaar terug naar zijn geboorteland
Shadi (links) met zijn oud-buurman in Damascus
Bron: EenVandaag

Shadi Karazi vluchtte in 2013 uit Syrië voor de verwoestende burgeroorlog. Hij woont al 9 jaar in Nederland en gaat nu voor het eerst terug naar zijn familiehuis in de Syrische hoofdstad Damascus. "Slechter dan onder Assad kan het nooit meer worden."

Shadi vluchtte uit Harasta, een buitenwijk van de hoofdstad Damascus die na jaren van belegering en bombardementen vrijwel verwoest is. Hij verbleef eerst in een aantal andere landen voordat hij terechtkwam in Schiedam. Daar werkt hij nu al bijna 5 jaar bij woningcorporatie Maasdelta Groep in Spijkenisse.

'Had gehoopt op meer mooie momenten'

De moeder van Shadi bleef in Syrië en overleed in 2015. Zowel hij als zijn broer konden niet bij de begrafenis zijn. "Toen hadden we nog geen verblijfsvergunning, dus we mochten niet reizen", legt hij uit.

Het blijft tot op de dag van vandaag een moeilijke herinnering voor hem. "Dat blijft in mijn hart, ze is daar in haar eentje overleden. Ik had gehoopt nog meer mooie momenten met haar te hebben."

Bekijk ook

Besef

"Ik voelde me ook niet goed als ik bijvoorbeeld succes had in Nederland", gaat Shadi verder over het verlies van zijn moeder. "Ik miste iemand om het aan te vertellen, mijn moeder."

Hij bleef hopen op een hereniging met haar. Maar toen hij tijdens zijn bezoek aan Damascus haar graf zag, voelde het alsof er een zware steen van zijn borst werd getild. De waarheid van haar overlijden kwam toen eindelijk binnen, vertelt hij.

'Zoiets kan nooit meer gebeuren'

De laatste weken is veel meer naar buiten gekomen over het leed van de Syrische bevolking onder Assad en tijdens de lange burgeroorlog. Hele wijken zijn vernietigd door bombardementen en tienduizenden mensen gevangengenomen. Velen van hen hebben dat niet overleefd.

De val van het regime en het einde van de burgeroorlog was een feest voor de bevolking. Maar volgens Shadi heeft het land nu veel tijd nodig om alles opnieuw op te bouwen. "Maar de situatie kan nooit slechter dan de tijden van Assad, zoiets kan nooit meer gebeuren."

Bekijk ook

'Ik vind hem een held'

Tijdens zijn bezoek aan zijn geboorteland kwam Shadi ook nog anderen tegen, zoals zijn buurman, die hij meteen in de armen sloeg. "Ik vind hem een held, want hij is ook tijdens het beleg van 6 jaar daar gebleven", vertelt hij.

Shadi's buurman heeft 2 jaar lang opgesloten gezeten en zag hoe zijn 14-jarige dochter om het leven kwam door een raketaanval. "Maar tot nu toe is hij nog steeds daar, daarom zie ik hem echt als een held. Ik leer van zo'n persoon."

Connecties uit het verleden

Ook kwam Shadi vrienden uit zijn kinder- en schooltijd tegen. Ze waren enorm blij om elkaar weer te zien. "Gelukkig heb ik er een paar gevonden", lacht hij.

"Ik ben ook op bezoek geweest bij de moeders van mijn vrienden die nog niet naar Syrië konden komen." Op die manier vond hij toch nog connecties uit het verleden.

Bekijk ook

Betalen voor hotel in geboorteland

Wat voor Shadi het raarst was tijdens zijn bezoek aan zijn geboorteland, is dat hij in een hotel moest slapen. Hij had geen woning of andere plek om te slapen, het huis van zijn moeder was al leeggemaakt zodat mensen tijdens het beleg meubels konden verbranden voor warmte.

"Ik stond met veel emoties bij de receptie", vertelt hij. "Ik ben hier geboren en getogen, maar ik moest een kamer in een hotel vinden. Dat vind ik echt niet normaal."

Veilig in Nederland

Voor Shadi was het ondanks alles niet moeilijk om na zijn bezoek terug naar Nederland te gaan. "Alles is nu vreemd daar, alles is veranderd."

Shadi heeft nu een gezin in Nederland, zijn jongste dochter is hier geboren. "We hebben hier veiligheid gekregen", gaat hij verder. "Ik houd van Syrië en ik heb zin om daar te leven, maar dat kan je niet binnen een paar dagen beslissen." Hij wil wel weer snel op bezoek. "Want mijn kleine dochtertje is ook blij dat ze haar oma en opa, de ouders van mijn vrouw, kan ontmoeten."

Shadi uit Syrië keert na 12 jaar terug naar zijn geboorteland: 'Alles is veranderd'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Poeptransplantatie om van darmziekte af te komen? Rinneke deed mee aan onderzoek: 'Is niets vies aan'

Poeptransplantatie om van darmziekte af te komen? Rinneke deed mee aan onderzoek: 'Is niets vies aan'
Rinneke onderging een poeptransplantatie om van haar darmziekte af te komen
Bron: EenVandaag

Het klinkt vies: een poeptransplantatie, waarbij je andermans uitwerpselen krijgt toegediend om je ziekte te verhelpen. Toch heeft het veel potentie, denkt Rinneke. Zij lijkt van haar ziekte af. "Kan weer wandelen zonder de bosjes in te hoeven."

Rinneke Kamminga heeft colitis ulcerosa, een chronische ontstekingsziekte van de darm. "Ik heb heel veel moeite om mijn ontlasting op te houden. Als ik aandrang krijg moet ik eigenlijk al op de wc zitten", vertelt ze. Op slechte dagen moet ze meer dan tien keer per dag naar het toilet en ervaart ze allerlei pijnen. Het beheerst haar hele leven.

Fecestransplantatie

Maar er gloort ook hoop, want Rinneke is proefpersoon voor wetenschappelijk onderzoek naar een nieuwe behandelmethode die goed lijkt te werken. Haar ontstekingswaarden zijn enorm gedaald en de stoelgang is genormaliseerd.

Rinneke kreeg 5 maanden geleden een zogenoemde fecestransplantatie in het Amsterdam UMC. Daarbij krijgen patiënten de darmmicrobiota van een gezonde donor toegediend via hun poep.

Bekijk ook

'Je proeft en ruikt het niet'

"Een vriendin had me erover getipt", vertelt Rinneke over het ontdekken van de behandeling. "Ik ben gaan lezen en dacht: nou ja, als die andere medicijnen allemaal niet werken, wil ik dit wel proberen."

Ze vindt er zelf niets vies aan, zegt ze beslist. "Ik ben verpleegkundige, dus ben wel wat gewend. En je proeft het niet en je ruikt het niet."

Nieuwe gezonde ontlasting

"Bij mensen met colitis ulcerosa spoelen we hun eigen ontlasting weg en we geven we ze nieuwe, verse ontlasting van een supergezonde donor", vertelt maag-darm-leverarts Cyriel Ponsioen. Hij leidt het onderzoek TURN2 waar Rinneke aan meedoet.

"In Nederland lijden zo'n 50.000 mensen aan colitis ulcerosa", weet hij. "Deze chronische darmontsteking leidt tot klachten als diarree, krampen, bloedverlies en vermoeidheid. Daardoor kun je ook je werk niet goed meer doen."

De darmziekte van Rinneke werd behandeld met een experimentele poeptransplantatie

Natuurlijke balans

Veel mensen hebben baat bij medicijnen, maar de ontsteking genees je daar niet mee, legt Ponsioen uit. "Wij denken dat als we de natuurlijke balans tussen bacteriën, virussen, schimmels, al die micro-organismen in je darm kunnen herstellen, dat de ziekte dan tot rust kan komen en misschien wel helemaal over is."

10 jaar geleden startte Ponsioen een eerste studie, met veelbelovende resultaten. Van de 25 behandelde patiënten leken er zes genezen. Maar deze resultaten waren niet wetenschappelijk significant.

Vervolgonderzoek

Er kon niet met zekerheid worden gezegd dat de verbetering door de poeptransplantatie kwam en niet door toeval. Daarom kwam er een vervolgonderzoek, waar Rinneke aan meedoet. Deze studie is 'dubbelblind': er is een groep die echt de poeptransplantatie krijgt, en een placebo-groep.

Rinneke vermoedt dat ze in de eerste groep zit. "Na de eerste behandeling hielp het al een beetje en hoefde ik minder vaak naar het toilet. Na de vierde ging het nog veel beter."

Bekijk ook

Hoge verwachtingen

Ponsioen verwacht veel van zijn onderzoek. "Het onderzoeksteam kan binnenkort de resultaten gaan analyseren. Wij hopen dat ongeveer 40 procent van de mensen die we behandelen blijvend goed op de poeptransplantatie reageert."

Hij benadrukt dat de TURN2 studie vol zit en patiënten zich dus niet meer kunnen aanmelden. Uiteindelijk hoopt Ponsioen zoveel kennis op te doen dat hij straks precies weet welke bacteriën gunstig zijn en bijdragen aan een gezond microbioom in de darmen.

Therapie in pilvorm

"Dat wil zeggen dat je naar het laboratorium gaat en heel erg goed gaat kijken om welke bacteriën het gaat, om welke virussen en om welke schimmels, zodat je weet welke je moet terugbrengen."

Met die kennis hoopt Ponsioen uiteindelijk een therapie te ontwikkelen die mogelijk in de toekomst in pilvorm beschikbaar kan worden. "Dan hoef je tenminste niet meer opgeloste ontlasting via een slangetje naar binnen te brengen", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant