De zorgpremies stijgen volgend jaar. Maar niet alle ziekenhuiskosten gaan naar patiënten. Sterker nog, de helft ervan gaat naar niet-patiëntgebonden zaken zoals overheadkosten. Dat zegt hoogleraar Patrick Jeurissen. "Kan kloppen", zeggen experts.

"Veel overheadkosten zijn niet per se slecht, maar simpelweg nodig", zegt bestuursvoorzitter Wim van Harten van het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem. Hij is ook hoogleraar kwaliteitsmanagement en zorgtechnologie aan de Universiteit Twente.

Facilitaire diensten

"Overhead is ook de facilitaire diensten als schoonmaak, de financiële administratie, de ict, het gebouwbeheer en de eisen die aan de luchtbehandeling op ok's worden gesteld", legt Van Harten verder uit. Ook in de patiëntenzorg zijn er veel van dat soort kosten.

"Je moet een overleg voeren in een team om het behandelbeleid vast te stellen als je met verschillende specialisten een patiënt behandelt", vervolgt hij. "Dat is dan wel overhead, maar hele nuttige. Zonder overleg met een specialist, heb je geen goed beleid." Als je al die kosten meetelt kun je volgens Van Harten wel op die 50 procent niet-patiëntgebonden kosten uitkomen.

Hoge administratieve kosten

Daarbij erkent Van Harten wel dat er overheadkosten zijn die te snel oplopen, zoals administratiekosten en ict-kosten. Deze kosten stijgen in Nederland harder dan in andere Europese landen. Dit ziet ook gezondheidseconoom Xander Koolman van de Vrije Universiteit Amsterdam.

"We weten uit onderzoek dat Nederland veel geld uitgeeft aan organisatie en administratieve taken. Dat is niet heel verrassend, omdat stelsels met private zorgaanbieders te maken hebben met heel veel partijen waar ze aparte contracten en aparte verantwoording voor moeten opstellen. Dat betekent eigenlijk heel veel werk."

Nationalisering van ziekenhuizen

Ook Van Harten ziet dat ons zorgstelsel ziekenhuizen veel administratieve taken geeft. "Dat komt misschien toch wel door die managed competition, die gedeeltelijke marktwerking die we hebben." Hij zegt dat de samenwerking met zorgverzekeraars, inkopers, de inspectie en partijen zoals de Nederlandse Zorgautoriteit leidt tot 'administratieve kluwen'.

Koolmaan ziet een grotere rol voor de overheid weggelegd, omdat veel partijen elkaar onderling niet vertrouwen. "Een van de manieren om administratiedruk fors te reduceren is het nationaliseren van zo'n ziekenhuis. Maar dat wordt niet overwogen in Nederland. Als je een private partij wil sturen, ga je dat toch doen met allerlei informatie-aanvragen en prikkels en contracten. Dat is de wereld waarin we zitten."

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."