De zorgpremies stijgen volgend jaar. Maar niet alle ziekenhuiskosten gaan naar patiënten. Sterker nog, de helft ervan gaat naar niet-patiëntgebonden zaken zoals overheadkosten. Dat zegt hoogleraar Patrick Jeurissen. "Kan kloppen", zeggen experts.

"Veel overheadkosten zijn niet per se slecht, maar simpelweg nodig", zegt bestuursvoorzitter Wim van Harten van het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem. Hij is ook hoogleraar kwaliteitsmanagement en zorgtechnologie aan de Universiteit Twente.

Facilitaire diensten

"Overhead is ook de facilitaire diensten als schoonmaak, de financiële administratie, de ict, het gebouwbeheer en de eisen die aan de luchtbehandeling op ok's worden gesteld", legt Van Harten verder uit. Ook in de patiëntenzorg zijn er veel van dat soort kosten.

"Je moet een overleg voeren in een team om het behandelbeleid vast te stellen als je met verschillende specialisten een patiënt behandelt", vervolgt hij. "Dat is dan wel overhead, maar hele nuttige. Zonder overleg met een specialist, heb je geen goed beleid." Als je al die kosten meetelt kun je volgens Van Harten wel op die 50 procent niet-patiëntgebonden kosten uitkomen.

Hoge administratieve kosten

Daarbij erkent Van Harten wel dat er overheadkosten zijn die te snel oplopen, zoals administratiekosten en ict-kosten. Deze kosten stijgen in Nederland harder dan in andere Europese landen. Dit ziet ook gezondheidseconoom Xander Koolman van de Vrije Universiteit Amsterdam.

"We weten uit onderzoek dat Nederland veel geld uitgeeft aan organisatie en administratieve taken. Dat is niet heel verrassend, omdat stelsels met private zorgaanbieders te maken hebben met heel veel partijen waar ze aparte contracten en aparte verantwoording voor moeten opstellen. Dat betekent eigenlijk heel veel werk."

Nationalisering van ziekenhuizen

Ook Van Harten ziet dat ons zorgstelsel ziekenhuizen veel administratieve taken geeft. "Dat komt misschien toch wel door die managed competition, die gedeeltelijke marktwerking die we hebben." Hij zegt dat de samenwerking met zorgverzekeraars, inkopers, de inspectie en partijen zoals de Nederlandse Zorgautoriteit leidt tot 'administratieve kluwen'.

Koolmaan ziet een grotere rol voor de overheid weggelegd, omdat veel partijen elkaar onderling niet vertrouwen. "Een van de manieren om administratiedruk fors te reduceren is het nationaliseren van zo'n ziekenhuis. Maar dat wordt niet overwogen in Nederland. Als je een private partij wil sturen, ga je dat toch doen met allerlei informatie-aanvragen en prikkels en contracten. Dat is de wereld waarin we zitten."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."