Van haar 9de tot haar 17de leefde Hannelore in een sekte onder leiding van Sipke Vrieswijk, 'De Profeet'. Ze vertelt haar verhaal. "Ik hoop dat mensen hierdoor zullen ontdekken dat het nog altijd gewoon om ons heen gebeurt."

Op de omslag van het boek over haar, geschreven door Frank Krake, kijkt een 7-jarig meisje met onderzoekende ogen de camera in. Hannelore glimlacht. "Ja, dat ben ik." Ze vertelt over hoe ze, slechts twee jaar ouder dan op de foto, in het klooster van de sekte kwam te wonen. "We gingen gewoon naar een samenkomst, maar we zijn nooit meer naar huis gegaan. Mijn vriendinnen, onze hond, we hebben geen afscheid kunnen nemen."

Profeet van God

Sekteleider Sipke Vrieswijk verkondigde dat hij een profeet van God was. Toen de opa van Hannelore hier tegenin ging, riep Vrieswijk de hele gemeente op om te bidden voor zijn spoedige dood. "Drie dagen later overleed opa in een volle kerk", vertelt ze. Deze gebeurtenis roept de jaren daarna grote angst op bij Hannelore en haar gezin. Haar moeder gaat met Hannelore en haar zusje in het klooster wonen 'om even tot rust te komen', maar vertrekt er pas weer na acht jaar.

Bron: privéfoto Hannelore

Die eerste jaren waren 'eigenlijk best gezellig', vertelt Hannelore, 'als een grote logeerpartij'. Maar de omstandigheden in het klooster veranderden. "Eerst aten we met mijn moeder, later mocht dat niet meer. Mijn zusje werd weggestuurd. Toen kwam het moment dat ik niet meer bij mijn moeder in het hoofdgebouw mocht wonen. Het werd steeds gemener en negatiever, maar toen kon ik al niet meer terug."

Kindermisbruik onderdeel van het dagelijks leven

Ook kreeg Hannelore te maken met misbruik door de sekteleider. "Ik was 11 jaar. Het misbruik was eigenlijk hetzelfde als alle andere dingen die ik gewoon deed. Ik had geen keus. De volwassenen volgden Vrieswijk en ik volgde de volwassenen."

Ze kreeg te horen dat ze een bruid van Christus was en dat de verkrachtingen een manier waren om haar liefde voor God te tonen. "Het was gewoon onderdeel van het dagelijks leven, maar wel iets heiligs en bijzonders waar je niet over mocht spreken." Ze voegt toe: "We waren gewend om zo min mogelijk met elkaar te spreken, want alles wat je zei kon tegen je gebruikt worden."

Bron: Frank Krake

Gevangenis met een open deur

Frank Krake deed voor het schrijven van het boek over Hannelore intensief onderzoek naar sektes. Hij noemt haar verhaal een typisch voorbeeld van het leven in een sekte. "Sekteleiders weten dat ze meer macht en invloed hebben als ze een gezin kunnen ontwrichten." Ernstig telt hij op zijn vingers: "Auto, huis, spaarrekening, alles raak je kwijt. Uiteindelijk beland je op een punt dat je niet meer terug kunt."

"Je hebt ook niet het idee dat je naar de politie zou kunnen gaan", zegt Hannelore. "De sleutelring hangt wel naast de deur, maar je gaat die deur niet door, uit angst. Je hebt ook geen paspoort en je weet waar niet je heen moet, want de wereld is gevaarlijk. Een gevangenis met een open deur."

Wennen aan het gewone leven

Hannelore werd bevrijd toen ze 17 jaar was en ging bij haar oom en tante wonen, waar ze lang moest wennen aan het gewone leven. "Er was onderlinge liefde en gezelligheid en dat kende ik helemaal niet meer. Een apfelstrudel in de oven op zondagmiddag, met slagroom en een kop koffie, dat was voor mij heel bijzonder. En weer op je fiets kunnen stappen, ik had al zo'n tien jaar niet gefietst."

Vandaag de dag is Hannelore weer gelukkig. Voor schrijver Frank is dit een illustratie van het feit dat hulp voor sekteslachtoffers essentieel is. "Je zult altijd een rugzak hebben, maar ik denk dat Hannelore een voorbeeld is van hoe je het wel een plek kunt geven en toch gelukkig kan worden." Hannelore vindt het belangrijk om bewustheid te creëren voor andere sekteslachtoffers. "Ik hoop dat mensen hierdoor zullen ontdekken dat het nog altijd gewoon om ons heen gebeurt."

Nog niet de helft van de GroenLinks-PvdA-kiezers (44 procent) vindt dat Frans Timmermans weer lijsttrekker moet worden bij de volgende verkiezingen. VVD-kiezers zijn iets positiever. Maar ze zijn er niet van overtuigd dat Dilan Yeşilgöz moet blijven.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op die partijen hebben gestemd.

'Sorry Frans'

Opvallend is dat kiezers van GroenLinks-PvdA en de VVD nu nog best vertrouwen hebben in hun partijleider. 88 procent van de GroenLinks-PvdA-kiezers staat achter Timmermans als huidige leider van de partij. Driekwart (76 procent) van de VVD-kiezers vindt dat Yeşilgöz het op dit moment goed doet.

Maar of ze ook lijsttrekker moeten worden bij de volgende verkiezingen? Daarover is twijfel. Zo vindt nog niet de helft van de kiezers van Timmermans dat hij dan de kar moet trekken. Een GroenLinks-PvdA-kiezer verwoordt het als volgt: "Hoe goed hij ook is ingevoerd, hoeveel ervaring hij ook heeft, hoezeer zijn hart ook op de goede plek zit. Het is tijd voor nieuw elan. Sorry, Frans."

VVD-kiezers niet overtuigd van Yeşilgöz

63 procent van de VVD-stemmers vindt dat de partij weer met Yeşilgöz de campagne in moet. De rest vindt van niet (22 procent) of weet het niet (16 procent).

"Ze doet het nu best aardig, maar heeft in korte tijd al te veel fouten gemaakt. Juist in de campagne heeft ze laten zien dat ze rare sprongen kan maken", schrijft een VVD-kiezer.

Imagoproblemen Omtzigt

Pieter Omtzigt staat er bij zijn kiezers nog een stuk slechter op. Niet alleen denken de meeste NSC-kiezers, die veelal zijn afgehaakt, dat hij geen lijsttrekker moet zijn bij de volgende verkiezingen. Ook is hij de enige partijleider met minder dan de helft vertrouwen van zijn eigen kiezers.

Veel NSC-kiezers vinden dat hij goede eigenschappen heeft, maar dat die hem niet geschikt maken als politicus. Een kiezer zegt daarover: "Qua kennis en integriteit is hij de juiste persoon. Maar juist die kenmerken zorgen ervoor dat hij in de Haagse slangenkuil opbrandt. En dat is een heel trieste constatering."

Schoolkantines en bedrijfsrestaurants in Frankrijk zouden niet langer soja-producten moeten serveren. Dat is het advies van Anses, het Franse RIVM. Te veel soja zou een negatief effect kunnen hebben op de vruchtbaarheid.

Soja wordt veel gebruikt als plantaardig alternatief voor bijvoorbeeld vlees- of melkproducten.

Lager oestrogeen

Driekwart van de Franse kinderen tussen de 3 en 5 jaar, en bijna de helft van de volwassen Franse vrouwen die soja eten, krijgen volgens Anses te veel soja binnen. En dat kan slecht zijn voor de gezondheid, zegt de Franse organisatie, met name voor de vruchtbaarheid.

De boosdoeners in soja zijn isoflavonen. Universitair hoofddocent Katja Teerds legt uit hoe isoflavonen werken: "Ze binden aan de receptor voor oestrogeen, het vrouwelijk geslachtshormoon. Een piek in oestrogeen zorgt voor de eisprong." In theorie kunnen heel grote hoeveelheden isoflavonen dus zorgen voor een lager oestrogeen en daarmee de eisprong dwarszitten.

'Effect verwaarloosbaar'

"Maar onderzoek heeft aangetoond dat dit effect verwaarloosbaar is", gaat Teerds verder. Ook bij emeritus hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell zijn de risico's niet bekend. "In Azië wordt veel soja gegeten. Daar zijn ook veel onderzoeken gehouden, waaruit blijkt dat de menstruatiecyclus van vrouwen soms een dag langer wordt door hoge sojaconsumptie, maar negatieve effecten op de vruchtbaarheid zijn niet bekend."

Het Nederlandse adviesorgaan voor voeding is het Voedingscentrum. Zij hanteert alleen een advies voor zwangere vrouwen als het gaat om soja-inname. "Uit dierstudies blijkt dat het mogelijk effect heeft op de ontwikkeling van de geslachtsorganen bij het kindje als je heel veel isoflavonen binnenkrijgt tijdens de zwangerschap", vertelt gezondheidsexpert bij het Voedingscentrum Marije Verwijs.

Advies Voedingscentrum

"Wij adviseren daarom om tijdens de zwangerschap de soja-inname beperkt te houden, tot bijvoorbeeld vier glazen sojadrink per dag en daarnaast nog twee vleesvervangers op basis van soja per week", gaat ze verder. Overigens zitten in dierlijke producten ook isoflavonen. "In koemelk zelfs meer dan in sojamelk", zegt Teerds. "Dat komt omdat koeien soja door hun voeding krijgen."

Het voedingscentrum hoopt zich binnenkort samen met het RIVM en de Gezondheidsraad te kunnen buigen over het Franse rapport. "Indien nodig zullen we ons advies aanpassen."