radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Grote zorgen bij ondernemers over zero-emissiezones: 'Dit is het einde van de markt'

Grote zorgen bij ondernemers over zero-emissiezones: 'Dit is het einde van de markt'
Marktondernemer Ger Verbugh maakt zich zorgen over de komst van zero-emissiezones
Bron: EenVandaag

Vanaf 1 januari 2025 hebben 30 gemeentes een zero-emissiezone voor bestel- en vrachtwagens. Marktondernemers liggen er wakker van. "Voor de meesten van ons is een elektrische auto niet haalbaar. Tachtig procent gaat stoppen."

Ger Verbrugh werkt al bijna 40 jaar op de markt, waar hij samen met zijn vrouw ondergoed en nachtkleding verkoopt. Hij rijdt in de regio van markt naar markt. Zo staat hij op vrijdag met zijn kraam in Rotterdam Alexander, en op dinsdag en zaterdag in het centrum van de stad.

Voor niets een nieuwe bus

"Ik ben geboren op de markt. Mijn vader en mijn opa stonden ook op de markt. Ik doe dit werk met hart en nieren, in weer en wind." Maar vanaf 1 januari wordt het leven als marktondernemer voor Ger een stuk moeilijker, en vooral duurder, door de invoering van de zero-emissiezone in Rotterdam.

Deze zone geldt voor zakelijke auto's. Of je als ondernemer een zero-emissiezone in mag, hangt af van de uitstoot van de bedrijfsauto. "Ik heb vorig jaar een schonere diesel gekocht, maar die mag vanaf 2028 ook het centrum niet meer in. Eigenlijk heb ik hem voor niets gekocht", vertelt Verbrugh.

'Het is niet op te brengen'

"Ik lig er echt wakker van hoe dit nu verder moet. Ik denk dat 80 procent van mijn collega's, net als ikzelf, gaat stoppen", vreest hij. "Het is gewoon niet op te brengen. De meesten kunnen niet eens een nieuwe fiets betalen, laat staan een nieuwe auto."

In Rotterdam hebben marktondernemers het niet breed, en veel van hen rijden nog in oude dieselbusjes, zegt Verbrugh. "Die hebben straks echt een probleem. Na 2025 is het afgelopen voor die jongens."

Bekijk ook

Niet in verhouding

Een elektrische bus is voor Verbrugh geen optie. "Nieuw zijn ze te duur, en tweedehands werkt niet voor mij. Zo'n busje kan leeg misschien 400 kilometer rijden, maar wij moeten het helemaal volladen. Dan kom je niet verder dan 70 kilometer."

Wat Verbrugh daarnaast stoort, is dat hij de investering voor zijn gevoel 'voor niks' moet doen. "Het gaat om twee dagen in de week, 20 minuten per dag, om de markt in het centrum van Rotterdam te kunnen bereiken. Ik vind de gevraagde investering niet in verhouding."

Einde van de markt

De marktondernemer vreest dat de maatregel einde verhaal betekent voor hem en zijn collega's. "De zero-emissiezone is het einde van de markt. Kooplieden verdwijnen en degenen die overblijven worden dubbel zo duur, omdat ze anders hun investering niet kunnen terugverdienen."

"Als ik zou investeren in een elektrische bus moet ik mijn pyjama's twee keer zo duur maken. Terwijl op de markt juist mensen lopen die op de kleintjes letten. Het is ook een sociaal gegeven: wij horen wat er bij de mensen speelt. Ook daarom moet de markt blijven bestaan", zegt Verbrugh.

info

Reactie Rotterdam

In een reactie laat de gemeente Rotterdam weten hard te werken aan een soepele invoering van de zero-emissiezone. "We trekken alles uit de kast om het landelijke zero-emissiebeleid geleidelijk en met oog voor onze ondernemers door te voeren." "Met onder andere veel voorlichting, advies en verschillende landelijke ontheffingen, bieden we de Rotterdamse ondernemers de kans om stapsgewijs deze veranderingen te maken. Uiteraard zijn we ook in gesprek met de marktondernemers over de zero-emissiezone."

Te weinig bereik

Ook Louise Wesselius, voorzitter van de Vereniging van de Ambulante Handel die de belangen van alle 20.000 marktondernemers vertegenwoordigt, maakt zich grote zorgen.

"Als de stad straks gaat eisen dat iedereen elektrisch moet gaan rijden, dan blijft er maar een handjevol ondernemers over, want de prijzen zijn gewoon veel te hoog, en het bereik van een elektrische wagen is nog niet toereikend."

Geen gesprek

"Wij maken ons echt zorgen hierover", zegt Wesselius. "We willen voorkomen dat de markt uit het centrum gaat verdwijnen. Ik ben bang dat het allemaal te snel wordt ingevoerd, en dat er te lichtvoetig mee om is gegaan."

Ze denkt dat de politiek geen rekening heeft gehouden met de markten. "Ze hebben ons niet helemaal in beeld gehad. Er is wel gesproken met mensen van de kermis, maar de mensen van de markt zijn eigenlijk een beetje vergeten."

Opladen

Ook het opladen is een grote zorg, zegt Wesselius. "De infrastructuur is er vaak nog niet. Ook mag je niet met een auto en een verkoopwagen aan het oplaadpunt komen. Je kunt een verkoopwagen niet onbeheerd achterlaten."

"Het beste zou zijn als we zouden onthaasten en het nog een tijdje voor ons uit kunnen schuiven totdat de oplaadinfrastructuur beter is en er goedkopere voertuigen op de markt zijn. We zijn ook niet van paard en wagen meteen in een grote vrachtwagen terechtgekomen. Dat heeft ook jaren geduurd."

info

Waarom een zero-emissiezone?

In 2018 komt het kabinet met het Klimaatakkoord. Industrie, landbouw en mobiliteit moeten bij elkaar 55 procent minder CO2 uitstoten voor 2030. Mobiliteit, dus het verkeer, heeft de opdracht ruim 7 megaton CO2 te besparen. Een van de manieren om dat te halen, is het invoeren van zero-emissiezones in steden. Deze zone geldt voor zakelijke auto's. Of je als ondernemer een zero-emissiezone in mag, hangt af van de uitstoot van de bedrijfsauto. Als minimaal 30 steden zo'n ze-zone invoeren, kan dat 1 megaton CO2 besparen. Er zijn dus 30 steden die meedoen. Elke gemeente heeft haar eigen spelregels rond de invoering. Zo begint Leiden met de zone in 2025, Almere in 2028. Sommige steden, zoals Zwolle, maken alleen het centrum tot zero-emissiezone. In Rotterdam gaat het om het hele gebied binnen de ring.

Financiering

Lector stadslogistiek aan de Hogeschool van Amsterdam Walther Ploos van Amstel begrijpt dat sommige marktondernemers met de handen in het haar zitten, maar denkt niet dat het einde van de markt nabij is.

Hij wijst erop dat marktondernemers niet terechtkunnen bij leasemaatschappijen en banken. "Als je als kleine ondernemer naar leasemaatschappijen gaat, dan willen ze al je stukken hebben en maak je weinig kans op financiering. Daar moet de overheid echt wat aan doen. Misschien met een garantiefonds."

'Echt ongezond'

Voor ondernemers die in de knel komen is er toch veel mogelijk, zegt Ploos van Amstel. "Je kunt een ontheffing aanvragen, en de logistiek makelaar van de gemeente kan daarbij helpen."

"We kunnen alleen niet voor de marktondernemers totaal andere spelregels invoeren, hoe belangrijk ik de markt zelf ook vind. Oude dieselbussen horen niet meer in de stad. Dat is echt ongezond. Je verkoopt ook geen bedorven kaas of vis aan je klanten."

Marktondernemers vrezen einde van de markt door zero-emissiezones

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Tienduizenden door Rusland ontvoerde Oekraïense kinderen inzet van vredesbesprekingen: 'Bang dat ik mijn familie nooit meer zou zien'

Tienduizenden door Rusland ontvoerde Oekraïense kinderen inzet van vredesbesprekingen: 'Bang dat ik mijn familie nooit meer zou zien'
De 14-jarige Veronika werd ontvoerd door de Russen en bevrijd
Bron: After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van de Brits-Oekraïense regisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Bekijk ook

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via veilige routes zoals Polen, Wit-Rusland of Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

Bekijk ook

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Bekijk ook

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt
Energie-expert Gwen Jansen van Milieu Centraal en energiecoach Claar Wachter
Bron: EenVandaag

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Bekijk ook

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

Bekijk ook

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant