meer NPO start

'Geschiedenis herhaalt zich': veteraan VN-vredesmissie Bert Kleine Schaars bezorgd over situatie in Libanon

'Geschiedenis herhaalt zich': veteraan VN-vredesmissie Bert Kleine Schaars bezorgd over situatie in Libanon
Bron: EenVandaag

Bert Kleine Schaars (62) diende in 1980 een half jaar in de VN-vredesmissie in Libanon. Hij kijkt gespannen naar de huidige situatie in het land. Sinds afgelopen week nemen de beschietingen tussen Hezbollah en Israël weer toe.

Sinds de aanslagen van Hamas op Israël vorige week en de bombardementen op Gaza die daarop volgden staat de boel op scherp. Ook in de Westelijke Jordaanoever is het onrustig en in het noorden laait de strijd tussen Israël en Hezbollah, dat vanuit Libanon opereert, weer op. Veteranen die ruim 40 jaar geleden in Zuid-Libanon de vrede probeerden de bewaren, bekijken het toenemende geweld met afschuw.

'Burger weer de klos'

"Het is een achtbaan van emoties", zegt de 62-jarige Bert Kleine Schaars. Als jongen van negentien diende hij in 1980 een half jaar bij de Interim-vredesmacht van de VN in Libanon, de UNIFIL, in Zuid-Libanon.

"Door de gebeurtenissen van nu ga je meteen weer terug in de tijd. Het is zo heftig", zegt Kleine Schaars. "Want je weet wat voor ellende er nu gebeurt. Uiteindelijk is de burger weer de klos."

info

UNIFIL in het kort

Van 1979 tot 1985 waren in totaal ruim 9000 Nederlandse blauwhelmen in Zuid-Libanon, voor een vredesoperatie van de Verenigde Naties. In 1978 was Israël Libanon binnengevallen, omdat het vanuit dat gebied werd aangevallen door Palestijnse milities.

De missie staat bekend als UNIFIL, de Interim-vredesmacht van de VN in Libanon, en moest de rust en orde in het gebied bewaren. Ook nu is de VN-vredesmissie nog aanwezig in het land, maar zonder Nederlandse militairen.

'Geschiedenis herhaalt zich'

Kleine Schaars vindt het moeilijk om te zien dat het geweld in de regio weer oplaait. "De geschiedenis herhaalt zich", zegt hij.

"Dat is jammer, want je had gehoopt dat ze verder zouden komen en dat er een echte dialoog gestart zou worden. Geweld gaat dit conflict niet oplossen. Nooit niet."

Soms onder vuur

Hij vertelt over de tijd dat hij zelf in Libanon zat: "De gemiddelde leeftijd van de vaak dienstplichtige militairen was rond de 18, 19 jaar. Voor veel van hen geldt dat die periode ze gevormd heeft. Je moest heel snel volwassen worden en was echt op elkaar aangewezen."

Het doel van de UNIFIL-missie was het controleren van de aftocht van Israëlische troepen en het helpen van de Libanese regering. "Het was een vredesmissie, waarbij je de strijdende partijen uit elkaar moest houden. Soms lukte dat heel goed, maar soms lag je onder vuur."

Een oude foto van Bert (links) en een collega
Bron: EenVandaag
Een oude foto van Bert (links) en een collega

Missie met veel impact

De UNIFIL-soldaten moesten als het ware een buffer vormen vertelt hij, tussen Israël en Libanon. "Wij waren waarnemer en patrouilleerden 's nachts om te kijken of er niks gebeurde."

"Ook deden we zogenoemde sociale patrouilles, waarbij we contact zochten met de inwoners daar en hulp verleenden", zegt Kleine Schaars. "Dat is denk ik ook de reden dat de Nederlanders daar zo'n goede naam gehouden hebben. Het was een vredesmissie die veel impact heeft gehad."

Twee kanten

Door het huidige geweld en de polarisatie denkt Kleine Schaars terug aan hoe hij het conflict destijds beleefde. "Nederland steunde Israël toen boven alles en dat was ook de mindset waarmee wij vertrokken. Maar als je in zo'n situatie terechtkomt, zie je dat het twee kanten heeft."

"Je probeert er gewoon te zijn voor de bevolking en de onderdrukten. We zaten er middenin dus je had van beide partijen last." Hij vindt het vervelend om te zien wat er nu op sociale media voorbij komt. "We hebben zo makkelijk een mening, terwijl we absoluut niet weten wat er speelt en hoe het conflict in elkaar zit. Dat vind ik erg."

Bekijk ook

Terug naar Libanon

Om de gebeurtenissen van toen te kunnen verwerken en afsluiten organiseerde Kleine Schaars in 2014 voor het eerst een reis voor veteranen naar Zuid-Libanon. "Dat was een verschrikkelijk mooie reis. Jongens die negatief terugkeken op hun tijd daar konden het daarna een plekje geven. Het is een deel van de verwerking."

Een tweede reis met veteranen volgde na de explosie in de haven van Beiroet in 2020. Toen werd ook een stichting opgezet voor hulpprojecten. "Eigenlijk zouden we komende vrijdag opnieuw gaan, maar dat gaat nu niet door", vertelt Kleine Schaars. "De spanningen lopen op en het risico is te groot."

'Therapeutisch'

De reizen terug naar Libanon zijn volgens hem voor veel veteranen echt therapeutisch. "We zaten tijdens de missie regelmatig in een bunker te schuilen als er werd geschoten. Maar op patrouille in het veld heb je geen bunkers. De meeste jongens zijn er goed vanaf gekomen, maar voor sommigen is het heel heftig geweest."

Hij vertelt dat sommige veteranen eerst huiverig waren om terug te gaan, omdat ze nog zoveel last hebben van de gebeurtenissen. "Een veteraan had nooit meer goed geslapen sinds de missie. De eerste week na de reis had hij zich gelijk twee keer verslapen. Dat is mooi om te zien."

Bekijk ook

Machteloos

Toch is ook zijn eigen slaap de afgelopen tijd verstoord. "Als je het me een half jaar geleden had gevraagd, dan had ik gezegd dat ik nergens meer last van heb. Maar sinds de laatste weken merk ik dat het conflict weer dichterbij komt en dat ik slecht slaap."

Dat komt volgens hem vooral doordat hij niks kan doen aan de situatie. "Je hebt er geen controle over." Hij had graag gezien dat er een dialoog op gang was gekomen in het gebied. "Helaas is het daar nog steeds heel heftig en hoe graag je ook wilt helpen, je bent echt machteloos."

Hoe kijkt veteraan Bert Kleine Schaars terug op de VN-vredesmissie in Libanon in 1980? Bekijk hier de reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten
Kadir in de testfase van zijn halal-worstenbroodjes
Bron: Mark Bolk

Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

Bekijk ook

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Bekijk ook

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant