De Raad van State heeft onjuist geoordeeld in een zaak over geluidsnormen rond Schiphol, zeggen oud-hoogleraren Klaas van Egmond en Ben Ale. 

Beiden waren nauw betrokken bijj de groei van Schiphol. Klaas van Egmond was baas van het Milieu- en Natuur Planbureau (MNP) en Ben Ale zat in de commissie die de milieunormen van Schiphol moest beoordelen. De geluidsnormen zijn volgens hen op onrechtmatige wijze veranderd, waardoor er op Schiphol tienduizenden extra starts en landingen mogelijk zijn dan wettelijk was toegestaan. 

Inwoners stapten naar de Raad van State

Inwoners van Aalsmeer stapten dit voorjaar naar de Raad van State vanwege het 'gesjoemel' met de geluidsnormen door het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat. De zaak draait om de bescherming van omwonenden in de directe omgeving van de luchthaven. 

Voorafgaand aan de ingebruikname van de vijfde baan op Schiphol, de Polderbaan, werd afgesproken en vastgelegd dat nooit meer dan 10.000 woningen te maken zouden mogen krijgen met ernstige geluidsoverlast. Deze norm begon echter al na een aantal jaren te knellen. 

Minister Eurlings gebruikte nieuwe berekening

Minister Eurlings greep in 2008 het verlengen van de milieuvergunning van Schiphol aan om deze zogeheten 'huizennorm' aan te passen. Door in berekeningen uit te gaan van andere, volgens het ministerie nauwkeurigere, vliegroutes kwam de nieuwe norm uit op 10.800 woningen. Dat leverde Schiphol meer ruimte op om te groeien. Bij omzetting naar nieuwe Europese geluidsregels werd de norm later bijgesteld naar 12.300 huizen. 

'Die rekensom bestaat niet eens'

Omwonenden betoogden voor de Raad van State dat Eurlings de huizennorm op onrechtmatige wijze 'omhoog had gesjoemeld'. Toch oordeelde de hoogste bestuursrechter eind juni dat het ministerie correct had gehandeld. Het 'actualiseren' van de huizennorm was toegestaan. 

Maar volgens emeriti hoogleraren Klaas van Egmond en Ben Ale, destijds nauw betrokken bij de besluitvorming rond de geluidsnormen van Schiphol, heeft de Raad van State zich laten misleiden door het ministerie. Volgens hen was het aantal van 10.000 huizen een harde, definitieve norm en niet de uitkomst van een rekensom, zoals het ministerie betoogde. 

"De Raad van State is uitgegaan van teksten die in de loop der jaren door het ministerie zijn verspreid", aldus Van Egmond. "Die rekensom is niet traceerbaar, niet navolgbaar. Hij bestaat niet eens." Ale: "Je zou het in juridische termen een dwaling kunnen noemen. Een uitspraak die is gedaan op grond van onjuist inzicht in hoe het probleem in elkaar zat." 

Norm al in 1995 vastgelegd

Ook uit Kamerstukken blijkt dat de norm van 10.000 woningen vast lag en niet zonder meer gewijzigd kon worden. Zo werd het getal al in 1995 in de Planologische Kernbeslissing (PKB) van Schiphol opgenomen. Het toenmalige kabinet liet in het stuk opnemen dat voor wijziging van de norm een nieuwe, zware 'PKB-procedure' doorlopen moest worden, mét instemming van beide Kamers. Die heeft echter nooit plaatsgevonden.

Een wetswijziging is er, ondanks het wettelijk vastleggen van de norm van 10.000 huizen in 2002, nooit geweest. Oud-PvdA-Kamerlid Rob van Gijzel, midden jaren negentig Schiphol-woordvoerder namens zijn partij, noemt het oprekken van de norm illegaal. "Het staat buiten de wet." De norm van 10.000 huizen was destijds bewust gekozen zegt hij. Schiphol mocht wel groeien, maar minder mensen zouden overlast krijgen. "Die 10.000 huizen kon je niet zomaar gaan verhogen, die ligt juridisch vast, die is in de wet verankerd. Dus als je er goed naar kijkt is het nog steeds zo dat die 10.000 huizen de standaardnorm is van Schiphol."

'Rechters moeten opknappen wat Kamer laat liggen'

Ook de Raad van State heeft zich volgens Van Gijzel niet de vraag gesteld: is dit wel wettelijk verankerd? "En dat is toch het enige dat telt." Volgens Van Gijzel heeft de Tweede Kamer de zaak destijds laten lopen. Hij onderstreept de stelling van Van Egmond en Ale dat er door het oprekken van de huizennorm veel meer kan worden gevlogen rond Schiphol. 

Maar Van Gijzel wil de Raad van State niet de schuld geven: "De Kamer moet samen met het kabinet heldere afspraken maken over de grenzen van Schiphol voor geluid, luchtkwaliteit en veiligheid. Als ze vinden dat er geen grenzen zijn, dat kan, laten ze het dan gewoon zeggen, want de rechters moeten nu opknappen wat de politiek heeft laten liggen. Het enige wat nu aan het eind van de streep is gebeurd is dat elke rechtszekerheid van de omwonenden is weggenomen."

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.