Om een inhaalslag te maken met de boostercampagne schakelt minister De Jonge de hulp in van iedereen die kan prikken. Maar het duurt nog wel even voordat dit prikleger daadwerkelijk aan de slag kan. Want zelfs oud-huisartsen moeten eerst op 'prikcursus'.

"Voor 1 januari moeten alle 60-plussers een boosterprik krijgen", is het streven van demissionair minister Hugo de Jonge die Nederland onderaan het lijstje landen ziet bungelen. Terwijl in Europa gemiddeld 11 procent een derde prik heeft gehad, blijft ons land steken op 1 procent.

Direct zichtbaar in de cijfers

Via de speciale website GGDReservisten.nl kunnen nu bijvoorbeeld voormalige zorgmedewerkers, maar ook dierenartsen en medische studenten zich aanmelden om te helpen prikken.

De effecten van de boosterprik zullen we direct al in de coronacijfers terugzien, merkte viroloog Ab Osterhaus vrijdag al op in EenVandaag. "Dit effect komt veel sneller dan wanneer je de eerste prik krijgt, simpelweg omdat je lichaam al een deel van het vaccin in zich heeft. Nu merk je direct effect."

Bron: EenVandaag

Eerst solliciteren

Gepensioneerd en huisarts Arjan Oldenbeuving belde vorige week direct naar de GGD om zijn hulp aan te bieden. "Dan hoor je dat je hulp hard nodig is, maar direct aan de slag mag ik niet omdat ik eerst een sollicatieprocedure moet doorlopen."

Een woonlocatie voor mensen met een verstandelijke beperking om de hoek bij Oldenbeuving staat te springen om iemand die kan prikken. "Ze belden me op of ik tijd had om te komen vaccineren, dat doe ik natuurlijk heel graag."

Gewantrouwd

De formulieren liggen klaar, de 60-plussers zitten er klaar voor, en ook Oldenbeuving staat in de starthouding. Toch kan het niet doorgaan. "Dat is echt heel frustrerend."

De nog steeds BIG-geregistreerde huisarts voelt zich gewantrouwd. "Als huisarts ging alles altijd op basis van vertrouwen, maar zo voelt dat nu niet", concludeert hij.

Een lachertje

Het voelt dan ook als een lachertje om eerst een prikcursus te moeten krijgen: "Ik heb in mijn leven al zoveel prikken gezet en deze tegen corona is nog makkelijker te zetten dan prikken voor andere vaccinaties."

Bij de GGDGHOR hebben zich de afgelopen dagen bijna tienduizend mensen vrijwillig gemeld om te helpen bij het zetten van boosterprikken. Maar het is dus de vraag wanneer zij daadwerkelijk ingezet kunnen worden.

'Onderschat hoe snel booster nodig was'

De GGD laat weten overspoeld te zijn door 'duizenden hartverwarmende reacties' en wil snel stappen zetten. "Maar het moet ook heel veilig." Wanneer de eerste vrijwilligers aan de slag kunnen is nog niet bekend en per regio verschillend.

Waarom lijkt het toch allemaal zo stroef te gaan met de boosterprik? Volgens zorgeconoom Wim Groot spelen een aantal factoren een rol. "We wisten dat we ooit een booster nodig zouden hebben, maar we hebben onderschat hoe snel dat al moest. Gedacht werd aan volgend voorjaar.

'Met dédain naar andere landen gekeken'

Ook werd gedacht dat andere landen overdreven door nu al te beginnen met boosteren, zegt Groot. "We kijken een beetje neer op andere landen en denken dat we het allemaal beter weten, om er dan vervolgens achter te komen dat zij het bij het rechte eind hadden."

En een derde factor is dat we in Nederland slecht zijn in improviseren, zegt Groot. "We zijn een land van regeltjes en hebben procedures die gevolgd moeten worden en dat leidt tot vertraging."

Kosten door late derde prikken

Oldenbeuving is niet de enige huisarts die het gevoel heeft dat hij onnodig wacht om te beginnen met prikken. Ook andere (oud-)zorgprofessionals trekken vandaag aan de bel omdat ze nog niet kunnen beginnen, maar prima kunnen prikken. "Er zijn nu mensen die overlijden, die misschien niet waren overleden als ze een derde vaccinatie hadden gehad", zegt Groot.

"Daarnaast leidt het tot kosten in de ziekenhuizen. Met name ook weer in de overbelasting. En er zitten natuurlijk nu veel mensen thuis die wachten op een operatie die is uitgesteld, omdat we zo laat beginnen met het zetten van de derde vaccinatie." Het beleid is te laks geweest, zegt Groot. "Ook omdat de Gezondheidsraad dus in september al heeft gezegd: ga het voorbereiden. Maar daar is niet naar gehandeld."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."