Georganiseerde misdaad stort zich op zorgfraude

Het is niet nieuw dat er op grote schaal gefraudeerd wordt met zorggeld, maar nu blijkt dat ook de georganiseerde misdaad zich op pgb-gelden richt. In Bergen op Zoom en Breda bleken cliënten zelfs via een zorgbureau planten te moeten toppen in een hennepplantage. Dit werd vervolgens gefactureerd als dagbesteding.

"Veel maffer en schrokkender kan het niet worden", zegt Paul Depla, burgemeester van Breda, in de Volkskrant. Sinds twee jaar kent de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een speciaal fraudeteam om de zorgfraude zoveel mogelijk te beperken. De teller van het aantal meldingen vanuit de gemeenten staat op dit moment op meer dan 140.

Het instellen van een fraudeteam doet bijna vermoeden dat VNG niet verbaasd is dat er op zo'n grote schaal gefraudeerd wordt. Ad van Mierlo, directeur van VNG Kenniscentrum Handhaving en Naleving, ontkent dat. Volgens hem heeft de oprichting van dat meldpunt een andere oorsprong: "Wij zagen dat door de decentralisatie in 2015 veel taken naar de gemeente gingen. Ik denk dat gemeenten zich primair hebben gericht op de dienstverlening naar de burger. Daarmee heeft de fraudebestrijding een tweede positie gekregen".

'Geen zorg, wel declaratie' 

Daar waar geld geroken wordt, ruiken criminelen hun kans. "Er gaat natuurlijk ook veel goed, maar er zit zeker ruimte voor creatievelingen en malafide ondernemers." Toch gaan de meldingen die bij het VNG binnenkomen niet alleen over financiële fraude. Van Mierlo spreekt ook van fraude als de zorg die is afgesproken niet wordt nageleefd. "We zien met name bij kwetsbare groepen, zoals begeleid of bechermd wonen, dat daar veel zaken fout gaan. Het komt voor dat iemand die 24-uurszorg moet krijgen, op zijn kamer grotendeels alleen zit te gamen. Hij of zij wordt niet veel lastig gevallen. Dat kan prettig zijn. Het lijken dus twee happy partijen. Maar vervolgens kan er wel persoonlijke zorg gefactureerd worden." Van Mierlo spreekt in zo'n geval zeker niet van nalatige zorg. Hij vindt dat er voor zorg betaald wordt die niet geleverd wordt. 

In de gemeente Enschede proberen ze de fraude met pgb's zoveel mogelijk te beperken. Zo hanteren ze sinds enige tijd zorg in natura. Wethouder Jurgen van Houdt legt uit: "Eén van de dingen die mij triggerde was dat er vanuit het pgb verslavende middelen werden verstrekt. Verslaafden kregen alcohol en drugs en waren daarmee tevreden." Van Houdt vindt dat dat zorggeld beter besteed moet worden. "Nu kunnen wij tegen mensen zeggen: u gaat naar zorg in nature. Een cliënt kan dan kiezen uit verschillende zorgaanbieders, zodat hij wel de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft".

Waarschuwingenregister 

Dat plan zou een eerste oplossing kunnen zijn. Ondertussen is de VNG druk bezig om samen met onder andere het ministerie te werken aan een waarschuwingenregister. "Een gemeente moet weten met welke zorglevering hij in zee gaat. We zijn een wetsvoorstel aan het voorbereiden. Op die manier moeten gemeenten gegevens kunnen uitwisselen", aldus Ad van Mierlo.

Die uitwisseling van informatie is noodzakelijk. Op dit moment kunnen onbetrouwbare bedrijven en fraudeurs zonder pardon in een buurtgemeente verder werken. "Ze zijn je elke keer een stap te slim af. Als wij een contract stoppen met een malafide bedrijf, dan kan het een dag later weer opnieuw inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Wij hebben met elkaar een verantwoordelijkheid", aldus wethouder Van Houdt.   

Ad van Mierlo ziet het belang van deze samenwerking ook zeker in: "We moeten fraude aan de voorkant al signaleren. We zijn nog maar twee jaar bezig, dus je kunt niet verwachten dat het lek nu al boven is. Maar het is belangrijk dat elke euro goed terecht komt."

De criminelen die achter de zorgfraude in Breda en Bergen op Zoom zitten, kunnen niet vervolgd worden. De Volkskrant meldt dat het Openbaar Ministerie niet genoeg aanwijzingen ziet om zorgfraude te bewijzen.