Supersnel internet door 5G, gemeenten in Nederland zien kansen en willen het graag. Maar wel willen ze in de uitvoering graag zelf de regie hebben. Ze zijn bang met de kosten te worden opgezadeld en vrezen een verstoring van het straatbeeld.

Het is inmiddels een rijdende trein, de invoering van het 5G-netwerk. Binnenkort worden de eerste frequenties geveild. Het is voor gemeenten lastig om zelf nog keuzes te maken, ziet Franc Weerwind. Hij spreekt namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en is burgemeester van de stad Almere. "Wij moeten de regie terugpakken. Het hele antennebeleid stelt overheden verplicht om mee te werken. Het gaat er nu om goede afspraken te maken."

Praktische vragen

Gemeenten op zowel het platteland als in de grote steden zijn bezorgd over de invoering van het 5G-netwerk. Ze vinden dat ze niet genoeg worden gesteund door het Rijk. Niet alleen komen er veel vragen op hen af van inwoners over hun gezondheid, 'zijn die nieuwe masten die erbij moeten niet schadelijk en kankerverwekkend?', ook zitten gemeenten met allerlei praktische vragen.

Behouden ze bijvoorbeeld wel de invloed op de inrichting van hun eigen omgeving met de nieuwe masten? En wat moet het kosten om die masten op stadsmeubilair zoals lantaarnpalen of bushokjes te hijsen? Regie en zeggenschap houden over hoe en waar de vele antennes geplaatst moeten worden, is daarom erg belangrijk. "Hoe krijg je een gemeente geïnformeerd over antennebeleid en kun je mensen geruststellen over hun gezondheid?", vraagt burgemeester Weerwind zich af. "Juridisch formeel hebben de techneuten het in de gemeente voor het zeggen."

Hebben we wel invloed?

"We hebben verschillende uitdagingen wat betreft de aanleg van een 5G netwerk", ziet ook Ger Baron. Hij is innovatiedirecteur bij de Gemeente Amsterdam. "Met steeds meer inwoners in onze gemeente is er een groeiende behoefte aan communicatie en antennes."

Volgens Baron beginnen de problemen pas goed bij de hogere frequenties zoals 26GHz. Ook deze frequentie zal in de toekomst worden geveild. Pas als als 26GHz aan bod komt, moeten er veel antennes bij worden geplaatst. De zogenaamde small cells zijn dit. Dat zijn kleine antennes die dicht op elkaar moeten staan." Met 26GHz hoopt men bijvoorbeeld zelf-rijdende auto's te realiseren.

info

Aan het begin van deze zomer worden de eerste, lagere 5G-frequenties geveild, over ongeveer twee jaar komen de hogere frequenties aan de beurt. Voor de lagere frequenties zijn slechts een beperkt aantal nieuwe masten nodig. De hogere frequenties hebben een kleiner bereik, dus daarvoor zijn vele duizenden nieuwe, kleine masten nodig, de zogenaamde small cells.

Volgens de nieuwe Telecomwet moeten overheden kleine antennes op openbare gebouwen en straatmeubilair toestaan en mogen ze daar alleen bezwaar tegen maken als ze een goede reden hebben. Gemeenten zijn momenteel met staatssecretaris Mona Keijzer in gesprek over de mate van regie op de inrichting van 5G-apparatuur.

Lantaarnpalen, gebouwen en bruggen

Het dilemma waarin gemeenten verkeren is dat ze enerzijds graag in de behoefte willen voorzien en duidelijk de voordelen zien, maar anderzijds tegen de nodige vragen aanlopen. Waar plaats je bijvoorbeeld die zogenaamde small cell-antennes 'zonder het stadsgezicht te verpesten en hebben we daar nog wel invloed op?' Het is een van de vele vragen die bij Baron leeft.

"We kunnen die small cells op bestaand stadsmeubilair zetten", zegt Baron. "Dat zijn lantaarnpalen, gebouwen, bruggen en trams. De vraag is of dit zomaar kan. Je gaat iets op een lantaarn zetten die er niet voor gebouwd is. Wat als de stroom eraf gaat? Bij ons in Amsterdam gaat de paal overdag uit, het netwerk dus ook? Wat als zo'n paal kapot gaat? Wie betaalt dat? Als we zendmasten op overheidsdaken zetten, wie krijg dan de sleutels voor het gebouw voor onderhoud? Je moet er wel 24 uur per dag bij kunnen."

Lees ook

Uniform plan

Ook in Borger-Odoorn, een kleine gemeente in Drenthe leven de nodige vragen. Niek Wind is daar wethouder, maar ook lid van de 5G-commissie van de VNG. Hij is enthousiast over snellere verbindingen en 5G. Er loopt zelfs een pilot in de buurt en protesten komen daar nauwelijks voor. Samen met KPN Telecom en de Universiteit van Wageningen proberen boeren precisielandbouw te realiseren: een drone kan dan bijvoorbeeld real-time de gewassen in de gaten houden via een supersnelle 5G-verbinding.

Toch is ook Wind ontevreden en zou in gezamenlijk overleg tot een plan willen komen, in plaats van de regie aan het Rijk te laten. "Kijk naar deze gemeente. Wij hebben hier 25.000 inwoners. Wij lopen het risico dat we een waslijst van vergunningsaanvragen krijgen van allerlei telecomproviders om masten te plaatsen. Praktischer zou zijn als de partijen, het Rijk, de VNG en gemeenten een uniform plan zouden maken, zodat we modelverordeningen krijgen, een soort blauwdruk. Dan hoeven we niet in alle gemeentes apart het wiel opnieuw uit te vinden."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.