Gemeenten fuseren: 'Onze gemeente is ons afgepakt'

Binnenkort worden 37 Nederlandse gemeenten samengevoegd om een grotere gemeente te vormen. Voordat het zover is, mogen inwoners van die gemeenten nog stemmen op hun toekomstige gemeenteraden. Toch lijken bewoners niet zo enthousiast te zijn.

De Groningse gemeente Haren is een van de 37 gemeenten die wordt samengevoegd met naastgelegen gemeenten. Maar de voorzitter van het burgercomité, Gustaaf Biezeveld, is verbolgen over het verdwijnen van zijn geliefde gemeente: “In Haren hebben wij echt het gevoel dat onze gemeente ons is afgepakt.” Het is inmiddels een gelopen race, maar hij kan de uitkomst nog steeds niet verkroppen. Biezeveld is fel tegenstander van de samenvoeging van zijn gemeente met buurgemeenten Ten Boer en Groningen.

Burgers zijn niet betrokken bij de fusie

Wat Biezeveld het meest steekt is dat de inwoners uit Haren niet betrokken zijn bij het hele fusieproces. “In 2014 hebben wij als burgers in Haren ons in een referendum stevig uitgesproken tegen de fusie met Groningen en Ten Boer. De opkomst was heel hoog en uiteindelijk was driekwart van de burgers tegen. Dat lijkt me een evident signaal. Maar de fusie is er gewoon doorheen gedrukt door de provincie.”

Het burgercomité is vooral bang dat de eigen identiteit van het Groningse dorp op den duur verdwijnt. “Haren is een dorp met een sterke eigen identiteit. We horen al jaren bij de top drie meest leefbare gemeenten van Nederland.”

Veel fusies in de afgelopen jaren

De onvrede over het samenvoegen van deze gemeenten zou zich kunnen vertalen in de verkiezingsopkomst morgen, denkt hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. Voermans deed uitgebreid onderzoek naar gemeentelijke herindelingen in Nederland en ziet met name dat de laatste jaren het aantal fusies een enorme vlucht heeft genomen. “Het is ongelooflijk hard gegaan met al die fusies. We hebben nog maar een derde van het aantal gemeenten over van wat we in 1850 hadden. De gemeenten worden steeds groter in omvang. De norm wordt steeds meer 100.000 inwoners of meer.”

Het grote probleem is dat in dit proces de burger vaak onvoldoende wordt meegenomen volgens de hoogleraar. “Je ziet namelijk dat er sprake is van een steeds grotere verwijdering tussen de burger en het lokaal bestuur. Vooral na 1970 zie je dat na al die fusies de opkomst tijdens lokale verkiezingen fors is gaan dalen. Die zit nu nog maar rond de veertig procent. Dat cijfer lag vroeger nog rond de zeventig procent.”

Provincie: ‘Fusie nodig voor slagkracht gemeenten’

Patrick Brouns, gedeputeerde van de provincie Groningen, heeft begrip voor de onvrede onder de bevolking. Toch denkt hij dat de fusie van Haren met de twee andere gemeenten uiteindelijk voor iedereen het beste is. “Het heeft met name met bestuurlijke slagkracht te maken. Grotere gemeenten zijn gewoon veel beter in staat om complexe problemen aan te pakken.”